Trends & Ontwikkelingen

Op maandag 22 juli is de zomerconsultatie gestart over een fair pay voorstel van de ketentafel Jazz/World/Contemporary Componisten & Musici. Het voorstel betrof tarieven voor concerten door musici en compositie-opdrachten door componisten. Op basis van veel en uitgebreide input tijdens de consultatie kan Bureau KNYFE in samenwerking met de ketentafel nu de ‘Eindrapportage tarieven componisten en musici. Uitkomsten instrument-ontwikkeling fair practice voor voor jazz/world/contemporary.‘ presenteren.

In het MarCom Framework, gemaakt door Bureau STYR in samenwerking met de ketentafel, worden vijf rollen van Cultuur MarCom professionals onderscheiden die binnen bepaalde waarderingsgroepen en op bepaalde levels kunnen functioneren. Aan deze levels zijn zzp-tarieven gekoppeld, afgeleid van de Algemene Markt Nederland en voorzien van een ‘afslag’ van min 15% voor cultureel Nederland. Deze tarieven zouden door werkverleners betaald moeten worden om verdere uitstroom van deze waardevolle professionals uit de culturele en creatieve sector te voorkomen.

Met de nieuwe en gratis tool Pro-Now kun je eenvoudig en veilig oefenen met het gebruiken van voornaamwoorden. Via verschillende levels leer je acht personen kennen, en jouw taak is om hun voornaamwoorden correct te onthouden en te gebruiken. Naarmate je verder komt, wordt de uitdaging groter. Voornaamwoorden zoals hij/hem, zij/haar, die/diens en hen/hun zijn niet moeilijk, maar kunnen in het begin wennen zijn. Met Pro-Now kun je in je eigen tempo oefenen en vertrouwen opbouwen in hoe je anderen respectvol aanspreekt.

Op 18 november 2024 zijn de resultaten van de nulmeting van de Bewustzijnsmonitor voor de cultuursector van de Belastingdienst gepresenteerd. Deze monitor biedt meer inzicht in hoe organisaties binnen de sector hun verantwoordelijkheden rondom arbeidsrelaties begrijpen en naleven. De resultaten laten zien dat er binnen de cultuursector veel bereidheid is om te voldoen aan wet- en regelgeving en samen te werken aan oplossingen. Tegelijkertijd zijn er uitdagingen, zoals een gebrek aan middelen en helderheid over rollen en verantwoordelijkheden.

Social media helpen je om vindbaar te zijn. Belangrijk, want opdrachtgevers, kopers en geïnteresseerden komen nu eenmaal niet vanzelf naar je toe. Actief zijn op social media kost wel wat tijd. Maar het is een makkelijke (laagdrempelige) manier om met mensen in contact te komen en je werk aan een groter publiek te laten zien. Begin klein, en doe wat voor jou haalbaar is. Cultuur + Ondernemen geeft een stappenplan.

De meeste krantenkoppen waren klip en klaar: de btw-verhoging op cultuur, kunst, sport, boeken en media is van tafel. Maar waarom draait de politiek deze maatregel terug en hoe zeker is het dat de btw-verhoging daadwerkelijk van de baan is? De Raad van State, een belangrijke adviseur van de overheid, kraakte afgelopen najaar de btw-verhoging. Dit zette de Eerste Kamer in beweging. In tegenstelling tot de Tweede Kamer, hebben de coalitiepartijen in de Eerste Kamer geen meerderheid. Uiteindelijk keerde een meerderheid in de Eerste Kamer zich tegen de btw-verhoging. Het kabinet moest vervolgens op zoek naar een meerderheid voor het Belastingplan, wat resulteerde in het terugdraaien van de btw-verhoging op cultuur, kunst, sport, boeken en kranten.

Hoewel een motie staatsrechtelijk gezien niet hoeft te worden uitgevoerd, heeft de minister van Financiën, Eelco Heinen, toegezegd dat hij dat wel gaat doen. Op papier gaat de btw-verhoging dus nog door, maar in woord en daad ziet men er vanaf. Het wordt nog spannend waar dit kabinet het geld vandaan gaat halen dat men hoopte op te halen met de btw-verhoging.

Adviesbureau TwynstraGudde ontwikkelde samen met DEN een raamwerk voor culturele organisaties voor de ontwikkeling van een digitale strategie. Een digitale strategie gaat verder dan een document met mooie plannen: het wordt pas effectief wanneer het binnen de gehele organisatie gaat leven. Een digitale strategie maakt dan onlosmakelijk deel uit van de bredere organisatiestrategie. Voor culturele instellingen is het cruciaal zich te heroriënteren en zich aan te passen aan de veranderende context. 

Een digitale strategie ontwikkelen betekent dat een organisatie de tijd neemt om stil te staan bij waar ze nu staat en waar ze over vijf tot zeven jaar wil zijn. Bij culturele instellingen blijkt uit ervaring dat het proces van strategisch nadenken vaak als waardevol wordt ervaren, juist omdat het dwingt tot het nemen van tijd voor zelfreflectie en het stellen van kritische vragen.

Van eind november t/m midden december 2024 verdubbelt matchfunding partner het Cultuurfonds donaties aan specifieke projecten op voordekunst. Als je bijvoorbeeld €50,- doneert, legt het Cultuurfonds ook nog eens €50,- bij. Zo ontvangt de maker het dubbele bedrag. De projecten die meedoen, zijn uitgekozen op basis van de criteria van het Cultuurfonds.

De tweede oproep tot het indienen van voorstellen gericht op cultuur in en voor Oekraïne is gepubliceerd. De regeling is bedoeld om de Oekraïense cultuur bij te staan tijdens de oorlog en klaar te maken voor een hoopvol bestaan erna. Het richt zich op drie onderwerpen, waarbij bij elk van die onderwerpen één consortium wordt gezocht.

Hoe ga je om met een naaste die dementie heeft? Waar moet je zoal aan denken, bijvoorbeeld als dat onvermijdelijke einde nadert? Wat moet er geregeld worden? Het Alzheimer Café in Zundert probeert maandelijks antwoord te bieden op zulke vragen, met een mix van praktische informatie en hartverwarmende activiteiten. Afgelopen week stond muziektherapie centraal.

,,Alle lagen in de hersenen worden aangesproken door muziek. Mensen met dementie komen terug in het hier en nu, ze worden vrolijk en ze ervaren de rust”, zegt muziektherapeute Karin Bogers. Bogers neemt de toehoorders mee in de wereld van de muziektherapie. Emoties worden door muziek aangesproken. Mensen doen over het algemeen hun muziekherinneringen op in de leeftijd van 15 tot 21 jaar. ,,Je ziet mensen weer dansen en bewegen op rock-’n-roll, je merkt dat de stemming verbetert, dat ze tot rust komen. Dat ze weer verbinding krijgen met de buitenwereld. Echt in alle lagen speelt muziek zo’n grote rol”, zegt ze.

De opvallend kleurrijke opblaasbioscoop van Cinekid gaat voor het eerst op tour langs scholen die zijn aangesloten bij het Jeugdeducatiefonds. Dit zijn scholen waarbij zeker de helft van de kinderen onder de armoedegrens leeft. De tour komt tot stand dankzij de samenwerking tussen Bollebozen, een initiatief van bol dat zich inzet voor gelijke kansen voor kinderen met focus op het bevorderen van leesplezier, en Cinekid, ’s werelds grootste film- en mediafestival voor kinderen. Vanuit een gezamenlijke missie om kinderen gelijke toegang te geven tot cultuur en educatie hebben de organisaties hun kennis en krachten gebundeld. 

Haleon, een wereldleider in consumentengezondheid, weet een bijzondere interactie tussen wetenschap en kunst samen te brengen met het Mauritshuis. Als nieuwe projectpartner van het museum toont Haleon Nederland hoe hun tandpastamerk Sensodyne zich inzet voor de bescherming en het behoud van zowel gevoelige tanden als de collectie van het Mauritshuis. Deze samenwerking benadrukt de precisie en expertise die essentieel zijn bij tandherstel en kunstrestauratie, die verder tot leven wordt gebracht in een speciale campagnevideo.

Nieuwe Instituut nodigt culturele organisaties in Nederland uit om een aanvraag in te dienen voor een financiële bijdrage van maximaal € 2.500 (exclusief btw) ter ondersteuning van het bezoek van een of meer internationale gasten. Het bezoek moet meerdere dagen duren en gericht zijn op het versterken van de internationale netwerken van de Nederlandse designsector, waaronder architectuur, stadsontwikkeling, design, mode, digitale cultuur en games.

Met o.a. een theater, filmzaal, vergaderzalen, bibliotheek, creatieve cursussen, muziekscholen, ontmoetingsplekken en een balie van de gemeente onder één dak is Perron-3 hét station voor iedereen in Rosmalen. De gemeente 's-Hertogenbosch gaat het gebouw vernieuwen. Zodat het nog meer een plek wordt om elkaar te ontmoeten en activiteiten te organiseren. De foyer (centrale hal) wordt verbouwd tot huiskamer en kan gebruikt worden als plek voor een kop koffie en het lezen van een boek, voor een tentoonstelling van de heemkundekring, gesprekken met inwoners of als pauze ruimte bij een theatervoorstelling. Tijdens de verbouwing blijft het gebouw gewoon open.

Met de vierde periode van de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK4) streeft het Rijk naar een stevige basis voor cultuureducatie in het onderwijs. In opdracht van de provincie Noord-Brabant heeft Kunstloc Brabant namens 52 gemeenten en Erfgoed Brabant een aanvraag ingediend van € 6,1 miljoen voor cultuureducatie in Brabant. Na toekenning dragen provincie en gemeenten nog eens hetzelfde bedrag bij. De aanvraag is gehonoreerd. Deze toekenning betekent dat we in Noord-Brabant de komende vier jaar (van 2025 t/m 2028) opnieuw financiële middelen hebben om te blijven werken aan de verbetering van cultuureducatie.

Eindhoven, Breda, Tilburg en Den Bosch hebben zelfstandig een aanvraag ingediend voor CmK4. Van de overige 52 Brabantse gemeenten hebben we een intentieverklaring ontvangen. Dit is een bijzonder resultaat, omdat CmK4 nu de hele provincie bereikt.

Op 19 november is gestemd over de 14 moties die zijn ingediend bij het wetgevingsoverleg over het begrotingsonderdeel Cultuur. Zeven moties zijn aangenomen. De moties met de meeste voorstemmen zijn: onderzoeken waarom de geografische spreiding van cultuursubsidies over Nederland achterblijft en binnen de bestaande budgettaire kaders een oplossing vinden voor het voortzetten van de garantieregeling voor bevrijdingsfestivals. De motie van de leden Mohandis en Rooderkerk over onderzoeken of er een oplossing geboden kan worden voor de 57 organisaties die ondanks een positief advies geen subsidie krijgen is niet aangenomen. 

Voor het eerst in jaren is het Prinses Christina Concours Klassiek nagenoeg volgeboekt. De organisatie kan voor elk van de vijf regionale voorronden 65 deelnemers plaatsen. Alleen in de regio Haarlem is het maximale aantal net niet gehaald. De overige voorronden zitten volledig vol. In totaal doen er 318 muzikanten mee. 

Het Kruithuis in ’s Hertogenbosch, een rijksmonument uit de zeventiende eeuw, is na een periode van restauratie heropend als vesting- en watermuseum. Het ontwerp van architectenbureau BiermanHenket betrof niet alleen behoud van belangrijk erfgoed, maar ook verduurzaming en inpassing van een nieuwe functie, met respect voor de monumentale waarde. Het Kruithuis in Den Bosch is het enige in Nederland bewaard gebleven kruitmagazijn uit de Tachtigjarige Oorlog; alleen daarom al is het zeventiende-eeuwse bouwwerk een belangrijk rijksmonument. 

Zo’n 12.000 aanvragen voor culturele activiteiten kreeg het Jeugdfonds Sport & Cultuur vorig jaar. Doel van het Jeugdfonds Sport & Cultuur is om zoveel mogelijk kinderen en jongeren tot 18 jaar deel te laten nemen aan sport of culturele activiteiten, terwijl daar thuis onvoldoende geld voor is. Het fonds betaalt de contributie of het lesgeld voor een jaar.

Prachtig, maar het zouden er, gezien het aantal kinderen in armoede, meer kunnen zijn. ‘Wij merken dat docenten vooral verwijzen naar creatief aanbod als ze talent zien bij hun leerlingen. Het zou mooi zijn als zij doorverwijzen op basis van interesse en plezier.’ Vanuit de sport worden veel meer aanvragen ingediend. De bekendheid van het jeugdfonds is in de sportsector veel groter dan in de cultuursector. Ook heeft de sport een heel overzichtelijke structuur. In de cultuursector is dat met een grote diversiteit aan instellingen, maar ook bijvoorbeeld met eenpitters die privé muziekles geven, veel ingewikkelder. 

Als Fonds werken we met beleidsperiodes van 4 jaar. De huidige periode loopt van 2021-2024 en eindigt dus op 31 december 2024. Dat betekent dat de regelingen uit deze beleidsperiode in 2024 sluiten en dat we bezig zijn met het ontwikkelen van regelingen voor de beleidsperiode 2025-2028. Het Fonds geeft een update over regelingen voor amateurkunst, co-creatie en educatie. 

Op 19 november is de de meerjarige projectregeling Cultuureducatie voor het Caribisch deel van het Koninkrijk 2025-2028 geopend. Met deze subsidieregeling stimuleert en verstevigt het FCP cultuureducatie op scholen in het Caribisch deel van het Koninkrijk; Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten. De subsidie is er voor projecten die bijdragen aan meer en betere cultuureducatie voor scholen in het primair, gespecialiseerd, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. 

De provincie Groningen heeft het uitvoeringsprogramma ‘Cultuur is de basis!’ vastgesteld voor 2025-2028. Onderdeel van dit programma zijn de besluiten over de meerjarige subsidies voor culturele instellingen. Met het programma blijft de provincie inzetten op een divers en toegankelijk aanbod van kunst en cultuur voor alle Groningers en investeren we in instellingen en initiatieven die hieraan bijdragen. In het programma staan drie ambities centraal: cultuur voor iedereen, het stimuleren van een bruisend en vernieuwend aanbod in stad en ommeland, en ontwikkeling, behoud en versterking van de kwaliteit van het landschap, erfgoed en leefomgeving. 

Ruim twintig Tilburgse culturele verenigingen en stichtingen kunnen voorlopig opgelucht ademhalen. De gemeente verlengt de vergunning voor het gebruik van de WAT-hal aan de Jules de Beerstraat. Dat heeft wethouder Bas van der Pol (D66) toegezegd. De tijdelijke vergunning voor culturele activiteiten in het bedrijfsgebouw zou per 1 januari 2025 aflopen. Dat zorgde voor onrust bij de gebruikers. De voltallige gemeenteraad droeg de wethouder op om duidelijkheid te scheppen. De WAT-hal wordt gebruikt door Stichting Ateliers Tilburg, Carnavalsstichting Tilburg en Stichting Werkplaats Amateurkunst Tilburg (WAT). 

De Kunstenbond en de Staat staan op 20 november tegenover elkaar in de rechtszaal, bij een zaak die draait om financiële schade die zzp'ers hebben geleden tijdens de coronacrisis. Volgens de vakbond zijn zelfstandigen in de cultuursector in coronatijd onevenredig hard geraakt. Zij werden door overheidsmaatregelen meer beperkt en hadden minder toegang tot compensatie dan andere werkenden, betoogt de Kunstenbond. De zitting vindt plaats in de rechtbank in Den Haag, zo'n twee jaar na de dagvaarding door de Kunstenbond en een aantal leden.

Sterke kunst roept discussie op, maar volle zalen trek je niet met een gespreksavond over kunst in de openbare ruimte. Toch hoopt Antoine Achten, bedenker van kunstroute Kapellenbaan, op kritiek tijdens een lezing en gesprek over kunst in de openbare ruimte in de bibliotheek in Gennep. De avond begint met een lezing van kunsthistoricus Nils van Beek, die opgroeide in Sint Anthonis en inmiddels voor het Stadscuratorium in Amsterdam werkt. Wethouder Frank Pubben van de gemeente Gennep komt ook luisteren. Dit is dus zo’n avond, wil hij maar zeggen, waarop je als inwoner invloed kunt uitoefenen op de omgeving waarin je woont. „Wat voor werk zou je graag in de straat willen hebben?”

Breda gaat cultuurcoaches inzetten om cultuurdeelname in de wijken en dorpen te stimuleren. Zes culturele basisinstellingen kunnen de komende twee jaar (2025-2026) rekenen op ondersteuning voor de inzet van cultuurcoaches. Blind Walls Gallery, Stedelijk Museum Breda, Mezz, Chassé Theater, De Stilte i.s.m. BRIK en Schippers&vanGucht i.s.m. Bloos en Tiuri ontvangen samen 273.909 euro per jaar.

In 2025 gaat het nieuwe cultuurbeleid van Breda in. Eén van de onderwerpen die daarin aan bod komt, is het stimuleren van cultuur in de wijken en dorpen. Eén van de manieren waarop dat gedaan zal worden, is via de inzet van cultuurcoaches. “Onze cultuurcoaches zorgen ervoor dat kunst en cultuur dichter bij bewoners gebracht wordt, zodat iedereen in Breda de kans heeft om cultuur te ervaren en daarmee creativiteit aan te wakkeren of hun leven te verrijken”, legt wethouder Marieke de Nobel uit. Daarbij ligt nadruk op het bereiken van jongeren en van bewoners met minder toegang tot cultuuraanbod. 

Sloopwerk zonder vergunning bij een grachtenpand, verwaarlozing van een oude monumentale boerderij, vernieling van glas in loodramen bij een kerkgebouw. Wanneer de regels voor de bescherming van monumenten worden overtreden, kunnen gemeenten hiertegen optreden. 145 gemeenten deden dat in  2023 en 2024. Bijvoorbeeld via dwangsommen en soms via het doen van aangifte.

Afgelopen week verscheen de publicatie Handhaving monumenten gemeenten en verkenning strafrecht in de praktijk waarin de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed een actueel overzicht geeft van de handhaving door gemeenten. Ook biedt de publicatie inzicht in succesfactoren en knelpunten die kunnen spelen bij het doen van aangifte. De publicatie is te downloaden op de website van de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed.

Wanneer ouders met moeite de eindjes aan elkaar knopen, is er vaak geen geld voor sport of muziekles. Om te voorkomen dat kinderen buiten de boot vallen, sluit Loon op Zand zich aan bij het Jeugdfonds Sport en Cultuur. Voor in ieder geval een jaar. Via het jeugdfonds kunnen gezinnen financiële ondersteuning krijgen voor kosten van bijvoorbeeld zwemles, muziekschool of voetbaltraining. 

Het fonds werkt met tussenpersonen als scholen en welzijnsorganisaties die kinderen kunnen aandragen voor deelname. ,,Zij kijken wat er nodig is en helpen bij het aanvragen van ondersteuning”, aldus de gemeente. De gemeente Loon op Zand stort 12.500 euro in de pot van het jeugdfonds en verwacht volgend jaar zo’n vijftig kinderen te bereiken. In het najaar zal de gemeente evalueren of de proef werkt en of het zin heeft de samenwerking te verlengen.

Gemeenten krijgen voorlopig geen zorgplicht voor cultuur. De zorgplicht voor cultuur is een idee van de Raad voor Cultuur. Het voorstel van de Raad was het opstellen van een algemene zorgplicht en een aantal concreet benoemde taken waarmee een provincie- of gemeentebestuur zich in elk geval moet bezighouden. Gemeenten bepalen nu zelf hoeveel ze de lokale cultuursector subsidiëren. ‘ 

Minister Bruins is geen voorstander van het idee van een zorgplicht, zo bleek vorige week toen de Rooderkerk het idee opperde tijdens een Kamerdebat. De minister zei ‘voorzichtig’ te willen zijn met de gemeenten, die hij ‘de belangrijkste bestuurslaag’ noemt. Een nieuwe zorgplicht, en daarmee een extra taak, lijkt hem daarom geen goed idee zonder daarvoor ook extra budget beschikbaar te stellen en daartoe is het kabinet niet bereid.

D66 en GroenLinks-PvdA zien nu echter dat cultuur steeds het onderspit delft wanneer de gemeentelijke begrotingen krapper worden. Dat moet beter geborgd worden. Na de opmerkingen van de minister hebben Rooderkerk en Mohandis hun motie wel aangepast. De zorgplicht bleek een brug te ver, en ze roepen nu enkel op tot een gesprek tussen medeoverheden, maatschappelijke organisaties en belangenbehartigers om te onderzoeken ‘hoe een bloeiende culturele sector in heel Nederland beter geborgd kan worden’. De minister laat nu weten daar wel opvolging aan te kunnen geven.

De voorbereidingen van een Fries Filmfonds zijn in volle gang. Het is het tweede regionale filmfonds van Nederland, na dat van Limburg. Het doel is dat er meer Friese films worden gemaakt. Het is bijzonder dat er een regionaal filmfonds bij komt in Nederland, zegt Joris Hoebe van het Friese filmplatform New Nordic Wave. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Duitsland, waar elke deelstaat een eigen filmfonds heeft, kent ons land alleen het Nederlands en Limburgs Filmfonds.

Friese filmmakers waren boos omdat volgens hen een te groot deel van de subsidies aan culturele instellingen in de Randstad wordt gegeven. Volgens Hoebe besteedt het Nederlands Filmfonds 80 tot bijna 95 procent van het budget in de regio-Amsterdam. Die tendens is nu aan het veranderen, merkt Hoebe. Zo is eerder dit jaar afgesproken de Friese taal te bevorderen: het ministerie van Binnenlandse Zaken trekt er de komende vijf jaar zo’n 18 miljoen euro voor uit. 

Het doel van het filmfonds is vooral meer Friese films te laten verschijnen. Het gaat niet alleen over de Friese taal, ook het landschap en de culturele identiteit van de provincie moeten meer in beeld worden gebracht, vindt Hoebe. “Er is een nader bewustzijn ontstaan over talen en andere regio’s. Er komt meer plek voor andere verhalen.”