Kansengelijkheid is één van de thema’s binnen het programma Cultuureducatie met Kwaliteit. Een groot containerbegrip, waarover we vanuit het werkveld vaak de vraag krijgen: Wat zijn concrete handvatten om hiermee aan de slag te gaan?
Kunstloc Brabant heeft met een aantal professionals op het gebied van cultuur, onderwijs en inclusie in een Professionele Leergemeenschap (PLG) gewerkt aan een lespakket dat in te zetten is in de klas. Het sluit aan bij het thema van de Kinderboekenweek “Bij mij thuis”. Maar ook na de Kinderboekenweek is het materiaal goed te gebruiken om aan de slag te gaan met inclusiviteit in de klas.
Aanvullend bij dit lesmateriaal hebben we inspirerende voorbeelden vanuit de kunsten verzameld, die zich met het zoeken naar het gevoel van ''thuis' bezighouden. Dit kan gaan om het thuis voelen in het eigen lijf, thuis voelen door je te omringen door geuren uit je cultuur of afvragen wat is er nodig om thuis te (mogen) zijn. Deze voorbeelden kun je op deze pagina vinden.
Raquel van Haver
Raquel van Haver wil verbinden. Dat doet ze door ‘luide’ (muur)schilderijen te maken waar ze naast olieverf alledaagse materialen zoals plastic doppen, teer, haar en as gebruikt. In haar werk vertelt ze verhalen over de diaspora: groepen mensen wiens roots zijn afgesneden door allerlei omstandigheden. Ook geeft ze met haar muurschilderijen en installaties een inkijkje bij families en buurten. Ze ziet dat wij mensen juist verbonden zijn met elkaar door onze gezamenlijke geschiedenis, migratie en alledaagse rituelen in en om huis. Thema’s die in haar werk aan bod komen zijn spiritualiteit, identiteit, het leven in grote steden en gender.
In het werk We Don’t Sleep As We Parade All Through The Night (2018) zien we een kamerbreed schilderij waar mensen om een tafel zitten en staan, waar ze eten en kaart spelen. Van Haver neemt ons mee naar een moment van samenkomen en samen eten als een ritueel waar verschillende groepen één community worden.
De Zwermers
Pan~//Catwalk is een langlopend project waaraan de Zwermers vanaf 2018 werken. Centraal in dit project zijn de thema’s kleding en identiteit. De performance laat je nadenken over de labels die je op iemand plakt door middel van de kleding die iemand draagt. Tijdens het optreden trekken de performers doorlopend andere outfits aan. De kledingwissels laten zien dat identiteit nooit niet vaststaand iets is, maar fluïde.
Yda Sinay
Wat roept de geur van specerijen bij je op? Misschien is het een seizoen, bijvoorbeeld de herfst met allerlei gerechten met verschillende verwarmende specerijen. Of roept het een herinnering op van een vakantie?
Beeldend kunstenaar Yda Sinay gebruikt kruidnagel in haar beeldende werk. Hiermee verbindt ze het als link aan haar eigen verleden en familiegeschiedenis in de Molukken. De geur roept bij verschillende mensen verschillende associaties op. Voor Sinay is dit een springplank om het verhaal van kruidnagel te vertellen over de gedeelde Nederlandse geschiedenis en de monopolie van het VOC. Maar het werk van Sinay gaat niet uitsluitend om het koloniale verleden, want geur roept bij iedereen eigen herinneringen op. Waar denk jij aan als je kruidnagel ruikt?
Patricia Kaersenhout
In dit kunstwerk geeft de kunstenaar op een artistieke wijze commentaar op een kunstwerk van een andere maker Judy Chicago. Judy Chicago maakte in 1979 een installatie met de titel The Dinner Party. Hier waren gedekte tafels te zien die opgesteld zijn in een driehoek. Het moest een viering zijn voor vrouwen die in het verleden een stempel hebben gedrukt op de wereld. Een wereld waar vooral mannen werden/worden geëerd voor hun prestaties. Ondanks dat het kunstwerk geliefd is, valt er iets op: aan deze tafels zitten geen (queer) vrouwen van kleur en zwarte vrouwen.
Kaersenhout maakte een installatie van een driehoekige tafel met geborduurde tafellopers en glaswerk geïnspireerd door aardewerk van voor de jaartelling uit Zuid-Amerika en Afrika. De titel van het werk is dubbel gelaagd: het verwijst naar ‘onuitgenodigde’ gasten die ongevraagd langskomen voor een maaltijd/feest en de film Guess Who’s Coming To Dinner uit 1967. Een film waar de zwarte hoofdrolspeler voor het eerst komt eten bij zijn witte schoonouders. En waar hij nooit echt ‘thuis’ mag zijn.
Met Guess Who’s Coming To Dinner Too hoopt Kaersenhout dat ongeacht je culturele achtergrond, socio-economische achtergrond, gender, leeftijd of seksuele voorkeur je je thuis kan voelen aan deze tafel.
Meer over Guess Who's Coming To Dinner Too? van Patricia Kaersenhout
Eelco Wortman
Fotograaf Eelco Wortman maakte in augustus en september 2022 een fotoserie genaamd Life On Hold, waarbij hij 25 Oekraïense gezinnen bezocht in Nederland. Door een vriendschap met een Oekraïense vluchteling die eerder dat jaar de oorlog ontvluchtte, ontstond dit project om verhalen te verzamelen van de gevluchte Oekraïners.
Het beeld dat bij veel achterblijvers in het thuisland overheerst, is dat de gevluchte mensen een comfortabel leven zouden hebben in Europa en dat zij niet meer terug willen keren naar Oekraïne. Maar klopt dat wel? Wortman ging met zijn Oekraïense vrienden op zoek naar verhalen over de ervaringen van Oekraïners in Nederland nadat ze gevlucht zijn voor de oorlog. De verhalen zijn wisselend, maar één ding dat iedereen die Wortman bezocht en fotografeerde vertelt is: we willen weer terug naar huis.
Lisa Konno
Lisa Konno maakt samen met filmmaker Sarah Blokman modefilms. Konno daagt het modesysteem uit en houdt de kledingwereld een spiegel voor. De drie modefilms die door Konno en Blokman tot nu toe zijn gemaakt zijn, hebben vaders in de hoofdrol. Vaders wiens roots buiten Nederland liggen, namelijk Japan, Turkije en Suriname. De verhalen van deze mannen vormen inspiratie voor de kleding die Konno maakt voor de mannen. Deze ontwerpen dragen ze in de films, waarin de vaders terugkijken naar hun eigen roots, hun eigen (en eigenzinnige) kijk op interculturaliteit, immigratie en het gevoel van thuis zijn.
NOBU uit 2018 is de eerste in de reeks van de films en draait om Konno’s eigen vader,zijn verhaal als immigrant en zijn kledingkast. In de ontwerpen voor NOBU speelt Konno ook met de inspiratiedwang in de Westerse mode-industrie voor Japanse kleding. En de bijhorende clichés wanneer modeontwerpers Japan-inspired collecties maken.
De films NOBU, BABA en Henk zijn online te bekijken door op de naam van de film te klikken.
Kevin Osepa
Osepa is geboren op Curaçao en werkt na zijn studie fotografie aan de HKU in Nederland als fotograaf/filmmaker en beeldende kunstenaar.
Een veel terugkomende element in zijn werk is blauwsel (een koningsblauwkleurig poeder). Dit poeder is afkomstig van een blauw blokje of tablet, namelijk Reckitt’s Crown Blue. Dit is wasmiddel om witte kleding optisch witter te maken. Dit is op Curaçao beter bekend als Blous en speelt daar een grote rol binnen reinigings- en beschermingsrituelen.
Osepa neemt de beschouwer met zijn werk mee in zijn fascinatie voor Afro-spiritualiteit. Andere thema’s in zijn werk draaien om identiteit van Afro-Caribische jongeren, dekolonisatie, de rol van gender en ideeën van masculiniteit binnen de Curaçaose en Nederlandse samenleving en het vastzitten tussen twee werelden.
Ari Versluis en Ellie Uytenbroek
Fotograaf Ari Versluis en stylist Ellie Uytenbroek delen een gezamenlijke fascinatie voor de boodschappen en symboliek die in kleding zitten. In de jaren 90 van de vorige eeuw liepen Ari en Ellie rond in de Rotterdamse straten en zagen dat kleding een goede indicator was om te zien tot welke sociale groep iemand behoorde.
Het duo vroeg aan deze mensen of zij langs wilden komen in een fotostudio, in de outfit die ze droegen toen ze op straat aangesproken werden. Ze lieten de mensen met dezelfde outfits van een specifieke sociale groep in de dezelfde houding poseren voor de foto. Deze foto’s groepeerden Ari en Ellie in een stramien. Zo zijn er fotografische verzamelingen ontstaan met daarop groepen mensen met de ‘exacte attitudes’.
Dit al dertig jaar lopende artistieke onderzoek is een verkenning van hoe kleding een visuele taal is om anderen in de maatschappij te laten zien bij welke groep je thuishoort of thuis wíl horen.
Meer kunstenaars?
Heb je een inspirerende aanvulling in dit lijstje van kunstenaars die het thema “thuis” onderzoeken? Neem contact met mij op.
