Trends & Ontwikkelingen

Dutch Dutch Design Week (DDW) verwelkomt smart EV-merk XPENG als officiële mobiliteitspartner voor 2024. De samenwerking heeft als doel bij te dragen aan een slimmere, duurzamere wereld en biedt een kijkje in de toekomst van vervoer. Zowel XPENG als DDW gelooft in de kracht van ontwerp en technologie om een betere, duurzamere wereld vorm te geven. Tijdens DDW24 stelt XPENG 35 voertuigen ter beschikking, waaronder de P7 sedan en de G6 en G9 SUV's, als onderdeel van de voor tickethouders gratis Design Rides.

Brabant C in gesprek met Lambert de Pater, Senior Relatiemanager Kunst & Cultuur bij Triodos Bank. De bank is nadrukkelijk bezig met het financieren van de creatieve sector en speelt een cruciale rol in het leggen van de financiële puzzel die nodig is om culturele projecten te realiseren. 

“Als je de creatieve sector wilt stimuleren moet je het hele ecosysteem bedienen, van  grotere culturele instellingen als musea, filmhuizen en theaters, tot broedplaatsen en individuele makers. Van gevestigde namen tot beginnende makers. Wij geloven dat kunst en cultuur onmisbare onderdelen zijn van een welvarende maatschappij.” Lambert ziet verbeeldingskracht als de sleutel voor het overwinnen van de vele crises waarmee we vandaag de dag geconfronteerd worden. "Als we de culturele sector dichter bij het bedrijfsleven brengen, kunnen bedrijven daar enorm van profiteren.” 

In augustus presenteerden VNG en Platform ACCT een handreiking voor passende beloning in de lokale cultuursector. De handreiking biedt inzicht in fair pay praktijkinstrumenten van fairPACCT en cao’s. Die zijn van belang wanneer de gemeente optreedt als subsidieverstrekker. De handreiking kan binnen verschillende rollen en diverse domeinen worden toegepast. De VNG organiseerde een webinar om de handreiking toe te lichten, met als doel om gemeenten te leren hoe zij fair pay in de lokale culturele en creatieve sector kunnen toepassen. Dit webinar is nu terug te kijken.

Op 24 oktober jl. zijn algemene bezuinigingen van het ministerie OCW gepubliceerd. Net als alle ministeries moet ook OCW een generieke bezuiniging van 10% halen. De maatregelen behouden weliswaar de culturele basisinfrastructuur maar raken de ziel van wat cultuur voor de samenleving kan betekenen. 

Vanaf 2029 krijgt de regeling School en Omgeving bijvoorbeeld een jaarlijkse korting van €1,6 miljoen. Vanaf 2025 stopt het kabinet ook de Maatschappelijke Diensttijd (MDT). Gelukkig is de schade van deze bezuiniging voor cultuuronderwijs voorlopig beperkt. Het ministerie zet weliswaar vooral in op basisvaardigheden in het onderwijs, tot 2029 investeert zij in de lumpsum voor scholen nog steeds zo’n € 29 miljoen voor cultuureducatie. Vanaf 2029 wordt daar 10% op gekort, totaal 2,6 miljoen. Een positief punt is dat het bibliotheekbeleid ongemoeid blijft. Het zal per gemeente en per bibliotheek verschillen hoeveel prioriteit zij aan hun culturele opdracht kunnen geven.  

In de derde ronde Projectsubsidies voor publicaties van 2024, de aanvraagronde voor de zogeheten ‘oeuvrebouwers’, is een bedrag van € 1.512.000 besteed. Van de 83 in behandeling genomen aanvragen konden er 69 worden gehonoreerd. De verleende projectsubsidies variëren in deze ronde van € 11.000 tot € 55.000. In totaal zijn elf aanvragen voor een kinder- of jeugdboek gehonoreerd, zeventien aanvragen voor een non-fictieboek, elf aanvragen voor een dichtbundel en dertig aanvragen voor proza. De auteurs die een projectsubsidie ontvangen zijn nu in te zien. 

De Ethiopisch-Amerikaanse kunstenaar Julie Mehretu en filantroop Susan Hess maken het met een grote gift mogelijk dat in het Whitney Museum in New York de toegang voor mensen onder de 26 jaar drie jaar lang gratis wordt. ‘Je kunt het gesprek over diversiteit, gelijkheid en inclusie niet voeren zonder toegang mogelijk te maken’, stelt Mehretu in een verklaring. De kunstenaar en Susan Hess zijn lid van de Raad van Toezicht van het beroemde New Yorkse museum. Mehretu doneerde 2,25 miljoen dollar (2,08 miljoen euro). 

Whitney-directeur Scott Rothkopf is verguld met de gift, die zijn museum nu een van de meest toegankelijke in de VS maakt. De gift heeft de potentie om de beoogde verandering in gang te zetten. Het Whitney experimenteert sinds vorig jaar met gratis openstellingen op vrijdagavond en een zondag per maand. Dit leverde 300 duizend bezoekers op, die gemiddeld tien jaar jonger waren dan de reguliere bezoekers en in meerderheid Amerikanen van kleur.

In de periode 2025 – 2028 kunnen 26 instellingen in Brabant op het gebied van de amateurkunst rekenen op een provinciale subsidie. De provincie Noord-Brabant heeft hier 2,8 miljoen euro voor beschikbaar gesteld. Er waren in totaal 43 aanvragen voor een provinciale subsidie ingediend. Per jaar is er 700.000 euro te verdelen tussen de 26 instellingen, per instelling maximaal 30.000 euro. De bedragen zijn toegekend op basis van adviezen van een onafhankelijke commissie van experts. Het geld is verdeeld over verschillende disciplines: beeldende kunst/visuele kunsten, instrumentale en vocale muziek, dans, urban, theater en literatuur. 

Gedeputeerde Bas Maes (SP, cultuur) is positief over het resultaat van de adviesaanvragen. De provincie heeft extra geld vrijgemaakt waardoor zeven instellingen meer voor subsidie in aanmerking komen dan in de periode 2021- 2024. Maes: “De geselecteerde initiatieven zorgen samen voor een mooi, breed en divers aanbod. Ze hebben daarbij oog voor het bereiken van een groot publiek. Dit alles sluit perfect aan bij ons beleid om meer Brabanders in aanraking te laten komen met kunst en cultuur. Zowel als beoefenaar als bezoeker.”

In het hoofdlijnenakkoord is besloten tot een rijksbrede taakstelling op subsidies van structureel € 1 miljard. Voor het ministerie van OCW betreft het aandeel in de subsidietaakstelling € 75 miljoen in 2025 oplopend tot structureel € 361 miljoen vanaf 2029. Minister Bruins (OCW) informeert de kamer met een brief over deze bezuiniging. Het kabinet blijft bijdragen aan het culturele klimaat, bijvoorbeeld door de financiering van de culturele basisinfrastructuur, de rijkscultuurfondsen en de musea; het versterken van de infrastructuur voor cultuurbeoefening; en investeringen in openbare bibliotheken. Ook blijft het kabinet inzetten op cultureel erfgoed als onderdeel van de fysieke leefomgeving. De middelen voor de culturele basisinfrastructuur blijven beschikbaar en de makers in de culturele en creatieve sector worden zoveel mogelijk ontzien.

Voor de cultuursector is ervoor gekozen om budgetten die beschikbaar zijn voor beleidsontwikkeling, bijvoorbeeld op het terrein van cultureel ondernemerschap en creatieve industrie, meerjarig te korten. Zo wordt het primaire proces zo veel mogelijk ontzien, zoals de bekostiging voor de culturele basisinfrastructuur. Op termijn worden er ook minder geoormerkte middelen beschikbaar gesteld voor inzet op cultuureducatie.

De vijf herinneringscentra voor de Tweede Wereldoorlog in Nederland krijgen een ‘eenmalige extra bijdrage’ om 2025 door te komen. Dit beloofde verantwoordelijk staatssecretaris Vincent Karremans (VVD) donderdagavond na aandringen van de Tweede Kamer en noodoproepen van de centra.

Nederland heeft vijf nationale herinneringscentra waar bezoekers kunnen leren over de Tweede Wereldoorlog en waar slachtoffers worden herdacht. Dit zijn de voormalige concentratie- en doorgangskampen in Westerbork, Amersfoort en Vught, de oude strafgevangenis van Scheveningen (het zogeheten Oranjehotel) en het Indisch Herinneringscentrum.

Voormalig Kamp Westerbork trok twee weken geleden aan de bel en meldde dat voortbestaan van het centrum geen vanzelfsprekendheid is. Er is sprake van achterstallig onderhoud en geld om te vernieuwen is er amper, stelde directeur Bertien Minco, die een petitie indiende bij de Tweede Kamer. Vorige week sloten de directeuren van de overige vier herinneringscentra zich bij deze oproep aan met een gezamenlijke brief aan de Tweede Kamer. “Wij zijn verheugd met de extra steun van de staatssecretaris en wachten nu af”, reageert Micha Bruinvels, directeur van Nationaal Monument Kamp Amersfoort op het besluit. Hij benadrukt dat het van belang is dat er ook een solide basis voor de toekomst wordt gelegd en het niet bij een eenmalige steun blijft.

Niet alleen voormalig Kamp Westerbork kampt met geldnood. De vier andere herinneringscentra hebben vergelijkbare problemen, waardoor zij bijvoorbeeld hun educatiefunctie moeilijk op peil kunnen houden. Dat is saillant, want het huidige kabinet zegt juist meer te willen inzetten op Holocaust-educatie. De directeuren van de herinneringscentra stuurden vrijdag een brief aan de Tweede Kamer. De brief is ondertekend door de directeuren van voormalig Kamp Amersfoort, voormalig Kamp Vught, de voormalige strafgevangenis van Scheveningen (het Oranjehotel) en het Indisch Herinneringscentrum.

Deze organisaties ‘piepen en kraken’, licht Micha Bruinvels, directeur van Nationaal Monument Kamp Amersfoort namens de centra toe. “Met steevast een kleine vaste staf en veel vrijwilligers hebben óók wij een groot bereik én maatschappelijk effect voor relatief lage financiële ondersteuning, die al jaren knelt’, staat in de brief. De brief volgt op de noodkreet van Herinneringscentrum Kamp Westerbork, begin vorige week. Directeur Bertien Minco diende een petitie in bij de Tweede Kamer waarin stond dat het voortbestaan van Westerbork geen vanzelfsprekendheid is. Er is sprake van achterstallig onderhoud, geld om te vernieuwen is er amper. 

Tienduizenden monumenten in ons land dreigen door geldgebrek te vervallen. Het kabinet weigert echter over de brug te komen met 770 miljoen euro, ondanks noodkreten uit de Tweede Kamer. ,,Als je niet uitkijkt, denken we over een aantal jaar: wat hebben we gedaan?” Zo’n 15 procent van de Nederlandse monumenten moet hoognodig gerestaureerd worden, maar het kabinet komt geld tekort. Vooral de restauratie van grote monumenten wordt hierdoor uitgesteld, met gevaren van verval en instorting tot gevolg.

Volgens experts zou er 770 miljoen nodig zijn om deze restauratieachterstand terug te dringen naar 10 procent - ideaal voor een ‘goed functionerende restauratiemarkt’ - maar het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap kan het in tijden van bezuiniging niet ophoesten. Het vorige kabinet had nog een doel gesteld om binnen tien jaar het streefpercentage van 10 procent te bereiken, maar die doelstelling lijkt nu ver buiten zicht. Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Eppo Bruins zegt echter niks te kunnen doen. Het is allemaal een kwestie van geld. En zijn ministerie wordt het hardst geraakt door bezuinigingen deze kabinetsperiode.

Organisaties die subsidie krijgen van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, moeten het de komende jaren in totaal met ruim 360 miljoen euro minder doen. Er wordt gesneden in cultuursubsidies, bewegingsonderwijs en de publieke omroep. De bezuinigingen zijn het gevolg van de afspraak in het hoofdlijnenakkoord dat er in totaal 1 miljard euro minder wordt uitgegeven aan subsidies. Ook op andere ministeries vallen daardoor klappen, zoals eerder deze week bleek bij VWS. 

Net als de bewindslieden op VWS schrijven minister Bruins en staatssecretaris Paul dat sommige maatregelen pijnlijk zullen zijn voor de betrokken organisaties, omdat ze leiden tot minder ondersteuning voor leerlingen en studenten. De cultuursector vreesde naast de verhoging van de btw op cultuur nog een forse klap op te moeten vangen van de bezuinigingsopdracht die Bruins en Paul hadden gekregen. Die blijft uit. Op de cultuurbegroting van 1,4 miljard euro wordt in totaal 10 miljoen euro structureel bezuinigd. De bezuiniging raakt projecten rondom cultureel ondernemerschap en de creatieve industrie.

Op latere termijn (2029) wordt bezuinigd op subsidie voor woonhuismonumenten en cultuureducatie in het primair onderwijs (5,2 miljoen in totaal). Bruins bezuinigt jaarlijks nog eens 6,6 miljoen op de landelijke publieke omroep, dat komt boven op de bezuiniging van structureel 100 miljoen uit het hoofdlijnenakkoord. Op regionale en lokale omroepen wordt structureel 1,9 miljoen euro bezuinigd.

Ze leken voorgoed verloren te gaan voor het Utrechtse muziekonderwijs. Maar op de laatste dag zijn de instrumenten die na het faillissement van De Utrechtse Muziekschool (DUMS) op een veilingsite belandden alsnog gered. "Gelukkig hebben we de veiling weten te voorkomen", vertelt TivoliVredenburg-directeur Jeroen Bartelse, die samen met een groep betrokkenen de instrumenten terughaalde. Bartelse ziet dat cultuur onder druk staat in Nederland. "Op scholen is er minder tijd voor, er is steeds minder subsidie en privélessen zijn onbetaalbaar", zegt Bartelse. "Terwijl het zoveel kleur geeft aan het leven. Je leert zoveel sociale vaardigheden bij muziekles", vindt de directeur.

Vorige week bleken deze instrumenten en overige inventaris van de muziekschool door een opkoper ter veiling aangeboden. Docenten, ouders en diverse Utrechtse muziekorganisaties zijn daarop met elkaar in overleg gegaan over de mogelijkheden om deze te behouden voor muziekonderwijs in Utrecht. TivoliVredenburg is bereid gevonden om de collectie aan te kopen om deze te behouden voor Utrecht, met als doel deze per direct weer beschikbaar te stellen voor muziekonderwijs in de stad.

De commissie voor Financiën overlegde dinsdag 22 oktober met staatssecretaris Folkert Idsinga van Fiscaliteit en Belastingdienst over de door het kabinet aangekondigde btw-verhoging op sport, cultuur, media en logies. Aanleiding van het mondeling overleg was de motie-Van Meenen c.s. waarin wordt gepleit dit wetsvoorstel separaat van het Belastingplan 2025 te behandelen. Op deze motie, op 8 oktober aangenomen tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen in de Eerste Kamer, reageerde het kabinet afwijzend. De senatoren vroegen een loskoppeling, omdat de Raad van State dit adviseerde bij de btw-plannen van het kabinet. Als de regering het plan voor de btw-verhoging in een apart wetsvoorstel voorlegt, kan de senaat specifiek daar voor of tegen stemmen. 

Eerste Kamerleden overwegen serieus om in december tegen het Belastingplan te stemmen, als staatssecretaris Folkert Idsinga (Fiscaliteit, NSC) niet naar hen luistert. Dat zeiden ze dinsdagmiddag tijdens een commissiedebat in de senaat, waar de coalitie geen meerderheid heeft. De senatoren uiten dit breed gedragen dreigement in een discussie over het plan van het kabinet om de btw op cultuur, sport, media en hotels te verhogen van 9 naar 21 procent. Dat moet 2,3 miljard euro opleveren. 

Vanwege de grote belangstelling is er extra budget beschikbaar gesteld voor de regeling Leesbevordering van het Letterenfonds. Met de pilotregeling Leesbevordering stimuleert en ondersteunt het Letterenfonds projecten op het gebied van leesbevordering, die vanwege hun vernieuwend karakter een aanvulling vormen op het bestaande aanbod. Organisaties kunnen subsidie aanvragen voor uiteenlopende activiteiten voor jong en oud: van leesclubs tot digitale projecten, en van workshops creatief schrijven of performen tot activiteiten gericht op intermediairs.

Het college van B en W in Amsterdam heeft ingestemd met de verdeling van extra middelen voor culturele instellingen. Het gaat om een incidenteel bedrag van 3,5 miljoen voor de periode 2025-2028. Deze extra middelen zijn bedoeld voor 7 instellingen die in augustus wel een positief advies ontvingen van het Amsterdams Fonds voor de Kunsten (AFK), maar vanwege onvoldoende budget veel minder subsidie toegekend kregen dan zij nodig hebben. Hun voortbestaan komt hierdoor in gevaar. 

Het college van B en W Amsterdam stelt de gemeenteraad voor om de financiering van het Bostheater toch voort te zetten. Dat heeft het college bekendgemaakt nadat deze zomer bleek dat het openluchttheater, ondanks een positieve beoordeling de aankomende jaren geen subsidie krijgt van het Amsterdamse Fonds voor de Kunst (AFK). Dat fonds kon volgens en toelichting de meerjarige subsidie voor de periode 2025-2028 niet voortzetten vanwege het grote aantal subsidieaanvragen en het ontoereikende budget. Om deze ongewenste situatie te voorkomen, bereidt het college een reparatie voor (onder meer) het Bostheater voor. 

In augustus presenteerden VNG en Platform ACCT een handreiking voor passende beloning in de lokale cultuursector. De VNG organiseerde een webinar om de handreiking toe te lichten, met als doel om gemeenten te leren hoe zij fair pay in de lokale culturele en creatieve sector kunnen toepassen. Dit webinar is nu terug te kijken.

Het Limburgse bedrijf Hesi verbindt zich voor een periode van minstens zeven jaar als hoofdsponsor aan Stichting WMC Kerkrade. Met grote blijdschap maken de partijen dit nieuws bekend. De recente ontwikkelingen in het culturele landschap in de regio, waren voor Hesi aanleiding om naar voren te stappen. De uitzonderlijk genereuze steun van Hesi biedt kansen aan de invulling van de plannen waar WMC aan werkt en zorgt voor verdere versterking van vertrouwen in de toekomst. 

De Nobelaer en de gemeente moeten samen een financieel plan maken voor de toekomst, want anders is het ‘onvermijdelijk dat met bepaalde activiteiten moet worden gestopt’. Dat staat in een rapport van adviesbureau Berenschot, getiteld ‘Samen een nieuwe start maken. Op weg naar een toekomstbestendige exploitatieopzet voor De Nobelaer’. Wethouder Rene Verwijmeren benadrukt het feit dat De Nobelaer en de gemeente samen het plan uitwerken cruciaal is om het culturele en maatschappelijke aanbod in stand te houden: “De Nobelaer is van grote waarde voor onze gemeente." 

Uit het rapport blijkt dat De Nobelaer te veel huur betaalt en te weinig subsidie krijgt. Van de exploitatiesubsidie (ruim 3,4 miljoen dit jaar) gaat 92,5% naar het gebouw en niet naar culturele activiteiten. Gevolg is dat de culturele activiteiten nagenoeg volledig door eigen inkomsten moeten worden gedekt. Het rapport benadrukt dat zonder ingrijpende maatregelen een tekort van ongeveer € 400.000 onvermijdelijk is.