Trends & Ontwikkelingen

Per 1 januari 2025 worden de activiteiten van de Stichting BeeldAnoniem overgenomen door Pictoright. Bij BeeldAnoniem kunnen gebruikers die een foto of illustratie willen gebruiken waarvan de rechthebbende niet bekend of te vinden is een vrijwaring krijgen, zodat de afbeelding alsnog gebruikt kan worden. Als de rechthebbende zich meldt bij BeeldAnoniem ontvangen zij alsnog de vergoeding voor gebruik van het werk.

De Candlelight Concerten blijken ook in Eindhoven een succes. Bezoekers genieten in romantische sferen van allerlei genres muziek. Maar wie komen er op af, en hoe worden ze gewaardeerd? Draaien ze alleen om sfeer of stellen ze muzikaal ook nog iets voor? Bezoekers én musici vertellen.

In een toekomst waar technologie steeds dieper verweven raakt met ons dagelijkse leven, worden we ons ook bewuster van de impact hiervan op individu, samenleving en leefomgeving. Komende generaties zullen deze balans tussen mens, technologie en natuur opnieuw vormgeven. Dit roept vragen op waar we nu antwoorden op moeten zoeken. Wat betekent dit voor de manier waarop wij media creëren en consumeren? Hoe kunnen we ons voorbereiden op de toekomst van mediagebruik en contentbeleving Hoe kunnen we beslissingen nemen rekening houdend met huidige én toekomstige generaties?

In het trendmagazine Toekomstkijkers vind je twaalf trends, vier toekomstperspectieven en heel veel signalen van verandering die grip geven op de toekomst van mediagedrag. 

Het Prinsenhof in Delft, beroemd vanwege de moord op Willem van Oranje, ondergaat een broodnodige renovatie. Van alle kanten komt geld, behalve uit Den Haag. Tot verbazing van de directeur. Waarom draagt de rijksoverheid vooralsnog niets bij aan het behoud van het monument dat zo’n belangrijke plaats inneemt in de Nederlandse geschiedenis? Janelle Moerman, directeur van het museum: "We hebben de laatste jaren bij verschillende staatssecretarissen gelobbyd, nu ligt het verzoek bij minister Bruins.” 

Deze week is begonnen met het leegruimen van het complex. Volgende maand zal bekend worden welk bedrijf de bouw voor zijn rekening gaat nemen. Daarna rest alleen nog die ‘sluitpost’ van vijf miljoen. Of er een plan B is, voor als Den Haag de hand op de knip houdt? De directeur glimlacht. “Ik ga via alle wegen onvermoeibaar door om de financiering rond te krijgen.”

Kan een kunstenaar het systeem bekritiseren waarvan hij of zij profiteert? In een essay beschrijft Hans den Hartog Jager onder andere het voorbeeld van kunstenaar Jonas Staal, winnaar van de Prix de Rome. Dit laat zien hoe complex dit kan zijn. Het had Den Hartog Jager al verbaasd dat Staal aan de Prix de Rome meedeed (hiërarchie, geldprijzen, oude macht!), maar misschien nog wel meer dat hij won: schrijf je in deze tijd van emancipatie een kunstprijs uit, geef je ‘m aan een bijna-middelbare witte man die nog maar eens uitlegt hoe de wereld in elkaar zit.

Spelen in de haarvaten van de samenleving, dat wilde Vincent van den Elshout met het Paleis voor Volksvlijt in Den Bosch. Acht jaar later heeft de stad het Paleis omarmd en nu neemt hij afscheid als artistiek leider. Een gesprek over volkstheater en de kracht van wijken. ,,Iedereen mag zijn volksvlijt tonen in het Paleis”, zegt hij. Geen kunst voor een kleine groep, maar voor alle inwoners.” Het Paleis is huisgezelschap van de Verkadefabriek en de stad heeft voor vier jaar subsidie toegezegd. ,,Dat geeft hen de tijd om zich te bewijzen”, zegt hij.

Bij het Paleis spelen vrijetijdsspelers en beroepsacteurs samen. Van den Elshout: ,,Daardoor krijgen we weer het gevoel dat we samen iets doen. Vrijetijdsspelers zijn net zo goed als beroeps, alleen die moeten ervan leven. Zij gaan beter spelen omdat de vrijetijdsspelers waarachtig spelen en die spelen beter doordat de beroeps hen omhoogtillen, focus van ze verlangen.”

Keep an Eye heeft altijd genoeg gespreksstof. Daarom hebben wij het magazine 'MAGjeZIENenHOREN' uitgebracht, met daarin ondermeer interviews door Juliëtte de Swarte. Wat je er ook vindt, zijn thematische artikelen over bijvoorbeeld jazz en design. En uittips voor momenten dat je interesses éven ergens anders liggen. Dit magazine is een van onze podia om jong talent nog meer te laten shinen. Daarnaast bieden wij op tal van online podia plaats voor hen met hetzelfde doel voor ogen.

Vanaf 11 december 2024 is Oekraïne een officieel onderdeel van het MEDIA-programma van Creative Europe. Dit betekent dat Oekraïense audiovisuele professionals en organisaties vanaf nu aanvragen mogen indienen, zowel als hoofdanvrager als in een partnerrol, voor elke van de vele subsidieregelingen van MEDIA. Het MEDIA-programma ondersteunt de Europese audiovisuele sector met financiering voor de ontwikkeling en verspreiding van films, online & TV-content, en videogames en immersieve content, als ook voor de creatie van innovatieve tools en businessmodellen voor de industrie.

De tabellen ‘Musea; bedrijfsopbrengsten en - kosten’ en ‘Musea; collectie, bezoeken, tarieven, tentoonstellingen, werkgelegenheid’ van het CBS zijn geactualiseerd met de voorlopige cijfers over 2023. In het vierde kwartaal 2025 verschijnen de voorlopige cijfers over 2024. De voorlopige cijfers over eerdere jaren worden dan zoveel mogelijk definitief gemaakt.

De provincie Utrecht heeft de subsidieaanvraag van Kunst Centraal voor de komende periode goedgekeurd. Dit betekent dat Kunst Centraal partner blijft van de provincie en daarmee bijdraagt aan de belangrijke ambities voor het verder versterken van cultuureducatie in het primair en voortgezet onderwijs, met speciale aandacht voor gespecialiseerd onderwijs. Daarnaast heeft het Fonds voor Cultuurparticipatie opnieuw gelden toegekend aan Kunst Centraal vanuit het programma ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’. Beide subsidietoekenningen benadrukken het belang en de kracht van cultuuronderwijs.

Een must voor het internationale kunstvolk? Ghana bezoeken, en dan met name hoofdstad Accra, waar de kunstwereld groeit en bloeit. Met dank aan terugkerende kunstenaars die hun jeugd elders hebben doorgebracht. Maar: ‘Niet alle Ghanezen zitten op hen te wachten.’

Met name in de afgelopen vijftien jaar heeft de kunstsector zich volgens de Ghanees-Amerikaanse kunstenares Rita Bawuena  Benissan snel ontwikkeld. ‘Je ziet dat er elke vijf jaar nieuwe ontwikkelingen zijn’, legt ze uit. ‘Vijftien jaar geleden kwamen de eerste stichtingen en fondsen, tien jaar geleden kwamen de galeries. En de afgelopen vijf jaar zie je dat er steeds meer kunstresidenties worden opgezet.’ De belangrijkste galerie is Galerie 1957. Deze galerie werd in 2016 geopend en neemt al jaren deel aan de meest prestigieuze kunstbeurzen ter wereld. Eigenaar Zakhem werd in 2023 opgenomen in de lijst van 100 machtigste personen uit de kunstwereld van kunsttijdschrift ArtReview.

Een 45-jarige Argentijnse met volgens sommigen ‘de uitstraling van Máxima’ krijgt als secretaris van het BNG Cultuurfonds een sleutelrol in Nederland bij het stimuleren van talentvolle jonge kunstenaars. Ze heeft het de laatste weken van het oude jaar stil moeten houden, ook op haar 45ste verjaardag, op 27 december. Maar nu mag de in Argentinië geboren Ana Victoria Buzón (1979, Buenos Aires) bekendmaken dat ze haar droombaan heeft. Begin maart wordt Buzón, enig kind van de eerste papyroloog van Argentinië, de nieuwe secretaris van het Cultuurfonds van de BNG (Bank Nederlandse Gemeenten). Als zodanig zal ze de komende jaren een sleutelrol vervullen bij de stimulering van jong talent in bijna alle kunsten: literatuur, dans, theater, muziek, circus en cultureel erfgoed.

en uur praten over en luisteren naar klassieke muziek op het grillige medium televisie: volgens kijkcijferkenners is dat vragen om problemen. Maar zie: ‘Podium Klassiek’ viert deze maand het tienjarige bestaan. Presentatoren Paul Witteman en Floris Kortie stonden aan de wieg.

De oudste is Pictura uit Dordrecht: 250 jaar in 2024. De twee grootste zijn Arti (600 leden) en Pulchri (400). Andere landelijke kunstenaarsverenigingen (KCB uit Bergen, Kunstliefde uit Utrecht, De Ploegh uit Amersfoort, St Lucas uit Amsterdam, ARS uit Leiden, bijvoorbeeld) tellen 50 tot (een enkele) 180 leden. En dan zijn er nog vele tientallen, misschien wel een paar honderd lokale verenigingen. Hoeveel precies is onbekend: er is geen overzicht. Wat is een kunstenaarsvereniging, hoe gaat het eraan toe en wat heb je eraan om lid te zijn? NRC gaat kijken bij De Ploegh in Amersfoort en laat een aantal kunstenaars aan het woord. 

Elf voorstellingen in het Eindhovense Parktheater en elf keer uitverkocht. Dat zijn bij elkaar 10.500 bezoekers. Rob Scheepers blijft er cool onder. De komiek uit Sterksel staat steevast in de eerste weken van het nieuwe jaar in het Parktheater. De afgelopen twee jaar wist hij de grote zaal van het Eindhovense theater telkens zeven keer uit te verkopen. Dit keer schiet hij door alle barrières heen: elf keer in tien dagen een uitverkocht Parktheater.

Poppodium 013 in Tilburg heeft vorig jaar een recordaantal bezoekers ontvangen. Ruim 380.000 muziekliefhebbers bezochten evenementen van het poppodium. 013 telde vorig jaar in totaal 368 evenementen, waarvan 54 plaatsvonden op externe locaties. Volgens de organisatie blijft het stonerrockevenement Roadburn Festival een van de parels.

In het Koninklijk Theater Tuschinski in Amsterdam is aan Leendert de Jong de Jan Nijland Zilveren Roos toegekend tijdens de nieuwjaarsreceptie van de Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters en NVPI Film. De jury noemt De Jongs aanstaande pensioen “het einde van een tijdperk voor heel filmminnend Nederland”. De jaarlijkse prijs wordt toegekend aan een persoon of instantie die van grote betekenis is voor de Nederlandse bioscoopwereld, bij de prijs hoort een geldbedrag van twintigduizend euro. De aanmoedigingsprijs, het Jan Nijland Zilveren Roosje en een geldbedrag van vijfduizend euro, ging naar Marieke Jonker.

Het was het bioscoopjaar van de familiefilm en van de films van eigen bodem. Zes van de tien best bezochte films in 2024 waren geschikt voor de hele familie, met bovenaan Inside Out 2 gevolgd door Despicable Me 4. Nederlandse films haalden het meeste bezoek in negen jaar. De cijfers komen van de Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters (NVBF) en NVPI Film, de branchevereniging van filmdistributeurs.

Ondanks de daling in het totale aantal bioscoopbezoekers is de Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters (NVBF) positief over de cijfers. "Door een acteursstaking in 2023 was er begin vorig jaar minder aanbod van aantrekkelijke films", zegt NVBF-voorzitter Boris van der Ham. "Maar in de tweede helft van het jaar kwam dat weer goed. En 2025 ziet er ook weer goed uit."

Met een opwarmende planeet groeit het bewustzijn over duurzaamheid, ook binnen de cultuursector. Nieuwe duurzame opties bieden meer mogelijkheden om marketing en communicatie milieuvriendelijk te maken. Met deze vier acties kun je vandaag nog aan de slag om je bijdrage te leveren aan een duurzamere toekomst. 1. Minimaliseer je digitale voetafdruk. 2. Duurzaam drukwerk. 3. Kies voor verantwoorde merchandise. 4. Kies groene website hosting. 

De 12 ketentafels van Platform ACCT en hun onafhankelijke voorzitters zijn de afgelopen drie jaar actief aan de slag geweest. Met als resultaat o.a. weloverwogen adviezen voor tarieven van zzp’ers en/of salarissen van werknemers: peiljaar 2023 of 2024 plus index(prognose) 2025. FairPACCT heeft alle tabellen met adviestarieven nu op één pagina samengebracht. 

De twee hubs voor beeldende kunsten binnen TalentHub Brabant bundelen hun krachten bij de zoektocht naar kunstenaars. Tot en met 10 februari scouten Inversie en jump! samen talentvolle makers voor de nieuwe talentontwikkeltrajecten die in 2025 starten. Kunstenaars kunnen zich nu aanmelden. Via trainingen, werksessies en coaching krijgen de deelnemende kunstenaars de kans om zowel artistiek als zakelijk te groeien. 

In januari wordt in Groningen Eurosonic Noorderslag georganiseerd, het grootste showcasefestival van Europa. ’s Avonds kunnen bezoekers genieten van optredens van veelbelovende muziektalenten, terwijl overdag de muzieksector bijeenkomt voor het conferentieprogramma. Tijdens paneldiscussies en keynote-sessies gaan professionals uit de muziekindustrie dieper in op belangrijke kwesties die binnen de sector spelen. 

De Kunstenbond, als vertegenwoordiger van en vakbond voor werkenden in de muzieksector, zet dit jaar in op hogere streaminginkomsten voor artiesten, eerlijke gages bij optredens en een veilige werkvloer voor professionals in de muzieksector.

De wereld wordt steeds digitaler. Dat is al jaren zo en die ontwikkeling zal alleen maar verder doorzetten. Ook in het culturele domein zien we steeds meer vormen van digitale en online cultuur. Maar wat zijn nu daadwerkelijk de wensen van het publiek als het gaat om cultuurbeleving? En hoe kunnen culturele organisaties hierop inspelen? DEN onderzocht het samen met Motivaction. Dit leverde negen essentiële inzichten op voor cultuurprofessionals die komend jaar aan de slag willen met een digitale strategie. 

Ontdekt werd onder meer dat online cultuur niet concurreert met de fysieke cultuur, maar met een hele andere uitdaging, dat er in twee belangrijke fasen van de publieksreis nu vaak digitale cultuurcontent ontbreekt en hoe je een diepere connectie kunt opbouwen met je publiek en kunt aansluiten op hun digitale gewoontes.

Immaterieel erfgoed bevindt zich vaak op het snijvlak van cultuur in relatie tot verschillende andere domeinen, denk aan: sociaal-maatschappelijke context, leefbaarheid, openbare ruimte, duurzaamheid en ecologie. Daarom is het begrip niet makkelijk en helder te vangen in één definitie. In 2012 ondertekende Nederland het UNESCO Verdrag inzake de bescherming van het immaterieel cultureel erfgoed. Hoe ziet het huidige Nederlandse immaterieel erfgoedbeleid eruit? Welke plannen kondigde oud-staatssecretaris Fleur Gräper-van Koolwijk aan in haar beleidsbrief over immaterieel erfgoed in april 2024 en in hoeverre neemt Eppo Bruins, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) in kabinet Schoof, die over? Een verkenning op basis van documenten in de Kennisbank van de Boekmanstichting.

De succesvolle samenwerking tussen Jeugdfonds Sport & Cultuur en het Dream Up-programma van de BNP Paribas Foundation wordt met drie jaar verlengd. Als partner ondersteunt BNP Paribas sinds 2018 via het Dream Up-programma projecten om kinderen uit gezinnen met geldzorgen te helpen hun talenten te ontdekken en ontwikkelen. De afgelopen jaren droeg BNP Paribas bij aan onder meer het El Jackson Education-project en de pilot ‘Jeugdfonds Let’s Dance’.

De focus van Nationale-Nederlanden (NN) ligt op het leveren van een bijdrage aan het welzijn van de maatschappij. Dit doen ze door middel van sponsoring van hardlopen, muziek en kunst & cultuur. Mariëlle Krouwel, Chief Marketing Officer van NN Group, aan het woord. “Ons sponsorbudget is grotendeels gericht op hardlopen. Daarna volgt ons partnership met NN North Sea Jazz, en het kunst & cultuur-domein, waar we musea ondersteunen om hun impact te vergroten." 

Is de ondersteuning van kunst & cultuur minder geworden? “In de kern is onze steun niet verminderd. Integendeel, we blijven ons inzetten, juist omdat deze sector het moeilijk heeft. Ons partnership met instellingen zoals het Mauritshuis benadrukt onze focus op het behoud van cultureel erfgoed. Hoewel cultuur minder zichtbaar is dan sport, biedt het een waardevolle ruimte voor relatiemarketing en het aantrekken van nieuwe doelgroepen. We zien kansen om de cultuursector meer te laten opvallen en haar maatschappelijke waarde beter uit te dragen.”

H’ART Museum, een gerenommeerde kunstinstelling die gevestigd is in Amsterdam, en Aegon Ltd, een toonaangevende internationale financiële dienstverlener, zijn trots bekend te maken dat zij per 1 januari 2025 een strategische samenwerking aangaan voor een initiële periode van twee jaar. Het partnerschap ondersteunt H’ART Museum om beroemde kunstwerken en verhalen van over de hele wereld samen te brengen en te laten zien in unieke tentoonstellingen voor Amsterdammers en bezoekers uit binnen- en buitenland. 

Dertien 2de jaars studenten van de opleiding ArtCoDe van Fontys Hogeschool voor de Kunsten Tilburg hebben gekozen voor de Studio Public Space. Ze werken de komende maanden binnen deze studio aan een echte kunstopdracht in de openbare ruimte. Kunstloc Brabant werkt samen met FAK zodat de studenten de kneepjes van het cultureel ondernemerschap onder de knie te krijgen. Want werken in het publieke domein vereist flink wat vaardigheden. Opdrachtgever is Festival Kaapstad in Tilburg.

Artis voldoet aan de criteria om te worden aangewezen als Professionele Organisatie voor Monumentenbehoud (POM). Dat heeft de Raad voor Cultuur geadviseerd aan minister Eppo Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Op basis van dit advies neemt de minister binnenkort een besluit over de aanvraag voor deze status. Met de POM-status stimuleert de rijksoverheid goed eigenaar- en opdrachtgeverschap van organisaties die eigenaar zijn van ten minste twintig rijksmonumenten. Deze status biedt onder andere voordelen bij de aanvraag voor instandhoudingssubsidies. 

Het laatste nummer van Cultuur+Educatie in 2024 biedt vijf onderzoeksartikelen over diverse onderwerpen. Er is aandacht voor nepnieuws in kunstlessen, een pleidooi voor de leraar als verwonderaar, de overzicht van de geschiedenis van de amateurkunst met speciale aandacht voor de waarden hiervan en een tweeluik over verleden, heden en toekomst van de kunst- en cultuureducaite in Vlaanderen en Nederland. 

De afgelopen periode hebben de colleges van Gedeputeerde Staten nieuw cultuurbeleid vastgesteld voor de beleidsperiode 2025–2028. Het LKCA analyseerde de vastgestelde cultuurnota’s en uitvoeringsprogramma’s op het gebied van cultuurbeoefening. De politieke situatie binnen de provincies is met nieuwe samenstellingen van Gedeputeerde Staten (met BBB als grote verkiezingswinnaar) behoorlijk verschoven ten opzichte van de vorige beleidsperiode. 

Hoewel er binnen diverse provincies beleidsinhoudelijk veel hetzelfde is gebleven ten opzichte van 2021, zijn er ook provincies waar op de cultuurbegroting bezuinigd wordt en er ‘scherpe keuzes’ gemaakt worden. Er zijn anderzijds ook provincies, die aanvullende beleidsaandacht voor het culturele domein lijken te hebben. In de breedte zien we meer aandacht voor toegankelijkheid, amateurkunst en de maatschappelijke functie van cultuurbeoefening. Hoewel provincies veelal aanhaken bij het beleid van andere overheidslagen, richten ze zich ook steeds meer op de eigen identiteit. Binnen de provincies is er toenemende inzet op amateurkunst. In alle (tot nu toe vastgestelde) provinciale beleidsnota’s voor de komende periode is er veel aandacht voor talentontwikkeling. Alle provincies hebben een ondersteuningsinstelling voor cultuureducatie, en het merendeel ook voor amateurkunst/cultuurparticipatie. De meeste provinciale steunfunctie-instellingen lijken een steeds belangrijkere rol te spelen binnen de eigen provincies.