Trends & Ontwikkelingen

Er zijn toenemende zorgen bij organisatoren van evenementen én bij gemeenten over 2025. Dat blijkt uit de quickscan die onderzoeks- en adviesbureau Respons jaarlijks uitvoert. Opvallend is dat de gemeenten negatiever zijn dan de organisatoren. Gemeente maken zich het meeste zorgen over de beschikbaarheid van de veiligheidsdiensten en verwachten dat dit veel impact heeft op de mogelijkheden voor evenementen in 2025. Deze trend is al enige jaren aan de gang maar komend jaar wordt dit versterkt door de NAVO top in Nederland. Organisatoren maken zich vooral grote zorgen over de financiële aspecten. Van alle categorieën hebben festivals daar het meest last van. Vooral de explosief gegroeide gages voor artiesten zijn daar een belangrijk element in.

Veel van de zorgen rondom evenementen zijn het gevolg van overheidsbeleid. Het wordt voor organisatoren steeds lastiger om te voldoen aan de eisen en voorwaarden voor een vergunning. De groeiende onvrede hierover is al enkele jaren hoor- en zichtbaar. Opvallend detail is dat de gemeenten dit als een grotere uitdaging zien dan de organisatoren zelf, terwijl zij verantwoordelijk zijn voor de vergunningen.

De Kunstenbond/Ntb en BAM! Popauteurs hebben een rechtszaak aangespannen tegen platenmaatschappij Armada. Dit gebeurde namens Martijn Schrader (Manifesto/Collective Sound Members) vanwege een vermeende oneerlijke verdeling van streaminginkomsten. Eerdere gesprekken over een herziening van de vergoedingen liepen op niets uit, waardoor nu de stap naar de rechter is gezet.

De zaak tegen Armada volgt op drie gebundelde zaken die in september 2024 werden aangekondigd tegen Universal Music, namens artiesten Arriën Molema (Room Eleven), Henk Westbroek en Marinus de Goederen (a balladeer). Volgens de Kunstenbond/Ntb en BAM! Popauteurs zijn deze zaken principieel. Als de rechter in het voordeel van de artiesten oordeelt, kan dit een precedent scheppen voor andere muzikanten.

Toetsen is een nieuwe muziekwedstrijd, georganiseerd door Liszt Utrecht en de Young Pianist Foundation (YPF). Beide organisaties hebben al een concours voor twintigers. Toetsen is speciaal voor de leeftijd van 11 tot 17 jaar. De lancering van Toetsen was deze zomer, toen net bekend werd dat de organisaties voor talentontwikkeling in de klassieke muziek geen subsidie meer kregen. Het Prinses Christina Concours, de jeugdorkesten, de vermaarde jeugd- en kinderkoren uit Utrecht, de organisatie van het roemruchte Oskar Back Concours, het Ricciotti Ensemble en het Britten voor Jong Muziektalent: niet belangrijk genoeg meer volgens het Fonds Cultuurparticipatie.

En dat terwijl het muziekonderwijs al zo onder druk staat. Op basisscholen wordt amper muziek gemaakt, gemeentelijke muziekscholen verdwijnen een voor een. Minister Eppo Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap regelde alsnog subsidie voor deze talentontwikkelingclubs. Maar deze zomer legde wel de kwetsbaarheid van het muziekonderwijs bloot.

Die kwetsbaarheid is geen geheim voor insiders. De YPF stopte met haar jeugdconcours omdat het aantal aanmeldingen tegenviel. Rob Hilberink, directeur van Liszt Utrecht, vond dat jammer en zocht de YPF op. Nu organiseren ze alsnog samen deze showcase. Een concours, maar met de nadruk op concertervaring en workshops, niet op winnen. “Het is belangrijk voor talenten dat ze deze kansen krijgen. Zo doen ze ervaring op én hun optreden wordt opgemerkt. Als we ze in het vizier hebben, kunnen we ze nieuwe kansen geven, bijvoorbeeld masterclasses en concertjes.”

Nederland heeft een rijke traditie van harmonieën, fanfares en brassbands, samen vaak aangeduid als HaFaBra. Een zo compleet mogelijk overzicht van gezelschappen is nu te vinden op de website HaFaBraData. Daar vind je informatie over de locaties, verschillende divisies, juryrapporten en meer.

Op HaFaBraData staat bijvoorbeeld een kaart met de locaties van alle verenigingen door het land, waar je op kunt klikken. Ook kun je concerten in de buurt vinden en de laatste ranglijsten en uitslagen van de competities checken. Het doel van de website is een compleet beeld te schetsen van de Nederlandse HaFaBra-wereld. Initiatiefnemer Arnout Franken noemt het zelf "een uit de hand gelopen hobbyproject". Hij roept mensen op oude verslagen en juryrapporten op te sturen, om zo het gegevensbestand compleet te krijgen.

Kevin Hassing schrijft dit jaar het Kinderboekenweekgeschenk, Levina van Teunenbroek en Charlotte Bruijn maken het Prentenboek van de Kinderboekenweek en Simon van der Geest zal dit jaar een gedicht schrijven. Het thema van de Kinderboekenweek is Vol avontuur! De 71e Kinderboekenweek vindt plaats van 1 t/m 12 oktober 2025.

De Verkadefabriek sluit het afgelopen jaar andermaal af met een recordaantal filmbezoekers. Waren het in 2023 ruim 141.500 mensen die zich voor het witte doek nestelden. Afgelopen jaar bezochten meer dan 154.500 filmliefhebbers de Bossche culturele hotspot. Volgens de Verkadefabriek blijkt uit een publicatie van de landelijke filmcijfers dat filmhuizen in 2024 gemiddeld zes procent meer bezoekers hadden dan in 2023. De groei in Den Bosch bedraagt negen procent. In de week van de jaarwisseling ging het om maar liefst 5.300 filmkijkers.

Theijs van Welij schrijft in een blog hoe hij de opdracht "kan jij voor ons de nieuwe cultuurnota schrijven” heeft aangepakt. Vertrekpunt was een startnotitie die de gemeenteraad enkele maanden eerder had vastgesteld. Echter, onder de 4 ambities waren een flink aantal overlappende en soms tegenstrijdige doelstellingen opgesteld. In één van verkennende gesprekken die ik voerde sprak een oud-wethouder cultuur de mooie woorden uit: “je hebt een onmogelijke opdracht gekregen”.

Van Welij startte met het in kaart te brengen wat er aan culturele infrastructuur bestond, zowel qua organisaties als beschikbaar gemeentelijk vastgoed. Zo kwam het antwoord op de vraag “wat hebben we?”. Vervolgens ging hij kijken naar de startnotitie, daarin stond de opgave “wat willen we?”. Na het bureauonderzoek is Van Welij met de 2 grootste culturele organisaties om de tafel gaan zitten. Door in de gesprekken de focus te leggen op de vragen “hoe kunnen we realistische doelstellingen formuleren en wat is er nodig om deze te kunnen realiseren?” kwam er uiteindelijk voldoende input om de nieuwe cultuurnota te schrijven. Uiteindelijk stemde de raad unaniem in met de cultuurnota. 

Pearle* - Live Performance Europe en de European Festivals Association (EFA) hebben een nieuwe editie van hun "Ultimate Cookbooks for Cultural Managers" uitgebracht. Deze gids is bedoeld om professionals in de podiumkunsten te ondersteunen bij het navigeren door de complexe regelgeving rondom werk en immigratie voor artiesten en culturele professionals uit derde landen die tijdelijk in de EU werken.

Cultuureducatie is belangrijk voor de kunstwereld en voor de samenleving als geheel, schrijft Melanie de Groen-Schram van Jeugdtheaterschool Tij. Maar de bezuinigingen daarop dreigen volgens haar ‘onherstelbare leegtes’ achter te laten op plekken als IJburg, Zeeburgereiland en Weesp. In een artikel in Het Parool over de bezuinigingen op het culturele aanbod in Amsterdam ontbreekt volgens De Groen-Schram een cruciaal perspectief: dat van cultuureducatie. Zij roept op ook de verhalen te laten horen hoe cultuureducatie levens verrijkt, toekomsten opent en kansen schept.

Cultuureducatie is niet enkel een bijzaak binnen de cultuursector, het is een essentieel fundament. Deze educatieve waarde reikt veel verder dan het individuele kind. Het versterkt gemeenschappen, stimuleert sociale cohesie en vormt de basis voor een inclusieve, diverse stad waarin iedereen de kans krijgt zijn of haar potentieel te ontdekken en benutten.

Afgelopen jaar werkte CAOP samen met Platform ACCT (Platform Arbeidsmarkt Culturele en Creatieve Toekomst) in deze sector aan goed werkgeverschap en duurzame inzetbaarheid. In het kader van professionele ontwikkeling konden werkenden (in loondienst en zzp’ers) bij poppodia en -festivals, de Nederlandse orkesten en de Nationale Opera & Ballet kosteloos Loopbaan APK’s aanvragen. Deze APK’s bleken een groot succes. De tijdelijke Maatwerkregeling duurzame inzetbaarheid en eerder uittreden (MDIEU) bood werkenden in de culturele en creatieve sector een Loopbaan APK: drie gesprekken met een loopbaancoach.

Het traject met Loopbaan APK’s is inmiddels afgerond. Platform ACCR hoopt binnenkort nieuwe rondes te kunnen aanbieden.

Weinig mensen in Gemert zullen weten dat het verleden van cultuurwethouder Wilmie Steeghs bol staat van de cultuur. Wie zaterdagavond het cultuurcafé in De Bunker bezocht, en dat waren er heel wat, weet het inmiddels: zingen doet ze nog steeds, en hoe!

Op voorspraak van iemand uit de gemeenteraad startte de wethouder met cultuurbeleid. ,,Niet met een paar externe bureaus, zoals dat vaak gebeurt, maar van onderop. Ik heb drie cultuurliefhebbers van hier gevraagd om me te helpen. Mensen uit de muziek, het theater en het onderwijs. Nu ligt er een fraai boekwerkje met onze visie op cultuur, én een uitvoeringsplan. Daaruit is ook dit cultuurcafé ontstaan.” Het boekje over cultuurbeleid is fraai vormgegeven door Loes Pennings.

Wie een rotdag achter de rug heeft, zet om de werkelijkheid te verdringen snel iets vertrouwds aan: een Harry Potter-luisterboek, de zoveelste keer Gilmore Girls. Escapisme leidt ons vaak naar cultuur. We worden blij van dansen, of het luisteren naar muziek, zoeken houvast in de vertrouwde structuur van een oude sitcom of een fijne film van vroeger. We willen worden meegesleept door een boek, andermans leven ervaren in het theater. Toch heeft het begrip ‘escapisme’ een negatieve bijsmaak. Alsof vluchten een zwaktebod is.

Het goede van kunst is dat het niet vooraf te voorspellen is. Kunst is niet instrumenteel, heeft geen agenda en belooft geen bruikbaar resultaat. Maar kunst kan je wel ergens anders brengen in je hoofd. En dat kan zomaar leiden tot dat gewenste gevoel van bevrijding. Escapisme biedt ruimte in je hoofd. Vluchten in fantasie is daarmee ook een vorm van vrijheid. 

Al dertig jaar plagieert de Chinese kunstenaar Ye Yongqing kunstwerken van de Belgische kunstenaar Christian Silvain. Hij verdiende daarmee naar schatting miljoenen euro's. Nu is Ye door een rechtbank in Bejing veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding van 650 duizend euro. 

Silvain hoopt dat de rechtszaak andere kunstenaars motiveert om iets te doen aan de misstanden in China op het gebied van plagiaat. ‘In China kunnen ze goed kopiëren, dat mag niet te ver gaan.’Silvian verwacht dat Chinese makers voortaan ‘wel twee keer nadenken voordat ze aan een kopie beginnen’.

Nederlandse popmuziek heeft het afgelopen jaar in het buitenland opnieuw meer opgeleverd dan het jaar ervoor. De exportwaarde bedroeg in 2024 ruim 220 miljoen euro, een stijging van 11 procent. Daarmee werd bovendien een record gevestigd, blijkt maandag uit onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van Buma Cultuur. Het oude record uit 2018 werd met meer dan 3,5 miljoen euro verbroken. Het gaat om de netto-opbrengsten van Nederlandse muziekactiviteiten in het buitenland, inclusief salarissen, winst en belastingen. 

Dancemuziek heeft het grootste aandeel in de export. De waarde van optredens en dancelabels bedroeg vorig jaar ruim 136 miljoen euro, oftewel 62 procent van de totale exportwaarde.

Per 1 januari 2025 worden de activiteiten van de Stichting BeeldAnoniem overgenomen door Pictoright. Bij BeeldAnoniem kunnen gebruikers die een foto of illustratie willen gebruiken waarvan de rechthebbende niet bekend of te vinden is een vrijwaring krijgen, zodat de afbeelding alsnog gebruikt kan worden. Als de rechthebbende zich meldt bij BeeldAnoniem ontvangen zij alsnog de vergoeding voor gebruik van het werk.

De Candlelight Concerten blijken ook in Eindhoven een succes. Bezoekers genieten in romantische sferen van allerlei genres muziek. Maar wie komen er op af, en hoe worden ze gewaardeerd? Draaien ze alleen om sfeer of stellen ze muzikaal ook nog iets voor? Bezoekers én musici vertellen.

In een toekomst waar technologie steeds dieper verweven raakt met ons dagelijkse leven, worden we ons ook bewuster van de impact hiervan op individu, samenleving en leefomgeving. Komende generaties zullen deze balans tussen mens, technologie en natuur opnieuw vormgeven. Dit roept vragen op waar we nu antwoorden op moeten zoeken. Wat betekent dit voor de manier waarop wij media creëren en consumeren? Hoe kunnen we ons voorbereiden op de toekomst van mediagebruik en contentbeleving Hoe kunnen we beslissingen nemen rekening houdend met huidige én toekomstige generaties?

In het trendmagazine Toekomstkijkers vind je twaalf trends, vier toekomstperspectieven en heel veel signalen van verandering die grip geven op de toekomst van mediagedrag. 

Het Prinsenhof in Delft, beroemd vanwege de moord op Willem van Oranje, ondergaat een broodnodige renovatie. Van alle kanten komt geld, behalve uit Den Haag. Tot verbazing van de directeur. Waarom draagt de rijksoverheid vooralsnog niets bij aan het behoud van het monument dat zo’n belangrijke plaats inneemt in de Nederlandse geschiedenis? Janelle Moerman, directeur van het museum: "We hebben de laatste jaren bij verschillende staatssecretarissen gelobbyd, nu ligt het verzoek bij minister Bruins.” 

Deze week is begonnen met het leegruimen van het complex. Volgende maand zal bekend worden welk bedrijf de bouw voor zijn rekening gaat nemen. Daarna rest alleen nog die ‘sluitpost’ van vijf miljoen. Of er een plan B is, voor als Den Haag de hand op de knip houdt? De directeur glimlacht. “Ik ga via alle wegen onvermoeibaar door om de financiering rond te krijgen.”

Kan een kunstenaar het systeem bekritiseren waarvan hij of zij profiteert? In een essay beschrijft Hans den Hartog Jager onder andere het voorbeeld van kunstenaar Jonas Staal, winnaar van de Prix de Rome. Dit laat zien hoe complex dit kan zijn. Het had Den Hartog Jager al verbaasd dat Staal aan de Prix de Rome meedeed (hiërarchie, geldprijzen, oude macht!), maar misschien nog wel meer dat hij won: schrijf je in deze tijd van emancipatie een kunstprijs uit, geef je ‘m aan een bijna-middelbare witte man die nog maar eens uitlegt hoe de wereld in elkaar zit.

Spelen in de haarvaten van de samenleving, dat wilde Vincent van den Elshout met het Paleis voor Volksvlijt in Den Bosch. Acht jaar later heeft de stad het Paleis omarmd en nu neemt hij afscheid als artistiek leider. Een gesprek over volkstheater en de kracht van wijken. ,,Iedereen mag zijn volksvlijt tonen in het Paleis”, zegt hij. Geen kunst voor een kleine groep, maar voor alle inwoners.” Het Paleis is huisgezelschap van de Verkadefabriek en de stad heeft voor vier jaar subsidie toegezegd. ,,Dat geeft hen de tijd om zich te bewijzen”, zegt hij.

Bij het Paleis spelen vrijetijdsspelers en beroepsacteurs samen. Van den Elshout: ,,Daardoor krijgen we weer het gevoel dat we samen iets doen. Vrijetijdsspelers zijn net zo goed als beroeps, alleen die moeten ervan leven. Zij gaan beter spelen omdat de vrijetijdsspelers waarachtig spelen en die spelen beter doordat de beroeps hen omhoogtillen, focus van ze verlangen.”

Keep an Eye heeft altijd genoeg gespreksstof. Daarom hebben wij het magazine 'MAGjeZIENenHOREN' uitgebracht, met daarin ondermeer interviews door Juliëtte de Swarte. Wat je er ook vindt, zijn thematische artikelen over bijvoorbeeld jazz en design. En uittips voor momenten dat je interesses éven ergens anders liggen. Dit magazine is een van onze podia om jong talent nog meer te laten shinen. Daarnaast bieden wij op tal van online podia plaats voor hen met hetzelfde doel voor ogen.

Vanaf 11 december 2024 is Oekraïne een officieel onderdeel van het MEDIA-programma van Creative Europe. Dit betekent dat Oekraïense audiovisuele professionals en organisaties vanaf nu aanvragen mogen indienen, zowel als hoofdanvrager als in een partnerrol, voor elke van de vele subsidieregelingen van MEDIA. Het MEDIA-programma ondersteunt de Europese audiovisuele sector met financiering voor de ontwikkeling en verspreiding van films, online & TV-content, en videogames en immersieve content, als ook voor de creatie van innovatieve tools en businessmodellen voor de industrie.

De tabellen ‘Musea; bedrijfsopbrengsten en - kosten’ en ‘Musea; collectie, bezoeken, tarieven, tentoonstellingen, werkgelegenheid’ van het CBS zijn geactualiseerd met de voorlopige cijfers over 2023. In het vierde kwartaal 2025 verschijnen de voorlopige cijfers over 2024. De voorlopige cijfers over eerdere jaren worden dan zoveel mogelijk definitief gemaakt.

De provincie Utrecht heeft de subsidieaanvraag van Kunst Centraal voor de komende periode goedgekeurd. Dit betekent dat Kunst Centraal partner blijft van de provincie en daarmee bijdraagt aan de belangrijke ambities voor het verder versterken van cultuureducatie in het primair en voortgezet onderwijs, met speciale aandacht voor gespecialiseerd onderwijs. Daarnaast heeft het Fonds voor Cultuurparticipatie opnieuw gelden toegekend aan Kunst Centraal vanuit het programma ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’. Beide subsidietoekenningen benadrukken het belang en de kracht van cultuuronderwijs.

Een must voor het internationale kunstvolk? Ghana bezoeken, en dan met name hoofdstad Accra, waar de kunstwereld groeit en bloeit. Met dank aan terugkerende kunstenaars die hun jeugd elders hebben doorgebracht. Maar: ‘Niet alle Ghanezen zitten op hen te wachten.’

Met name in de afgelopen vijftien jaar heeft de kunstsector zich volgens de Ghanees-Amerikaanse kunstenares Rita Bawuena  Benissan snel ontwikkeld. ‘Je ziet dat er elke vijf jaar nieuwe ontwikkelingen zijn’, legt ze uit. ‘Vijftien jaar geleden kwamen de eerste stichtingen en fondsen, tien jaar geleden kwamen de galeries. En de afgelopen vijf jaar zie je dat er steeds meer kunstresidenties worden opgezet.’ De belangrijkste galerie is Galerie 1957. Deze galerie werd in 2016 geopend en neemt al jaren deel aan de meest prestigieuze kunstbeurzen ter wereld. Eigenaar Zakhem werd in 2023 opgenomen in de lijst van 100 machtigste personen uit de kunstwereld van kunsttijdschrift ArtReview.

Een 45-jarige Argentijnse met volgens sommigen ‘de uitstraling van Máxima’ krijgt als secretaris van het BNG Cultuurfonds een sleutelrol in Nederland bij het stimuleren van talentvolle jonge kunstenaars. Ze heeft het de laatste weken van het oude jaar stil moeten houden, ook op haar 45ste verjaardag, op 27 december. Maar nu mag de in Argentinië geboren Ana Victoria Buzón (1979, Buenos Aires) bekendmaken dat ze haar droombaan heeft. Begin maart wordt Buzón, enig kind van de eerste papyroloog van Argentinië, de nieuwe secretaris van het Cultuurfonds van de BNG (Bank Nederlandse Gemeenten). Als zodanig zal ze de komende jaren een sleutelrol vervullen bij de stimulering van jong talent in bijna alle kunsten: literatuur, dans, theater, muziek, circus en cultureel erfgoed.

en uur praten over en luisteren naar klassieke muziek op het grillige medium televisie: volgens kijkcijferkenners is dat vragen om problemen. Maar zie: ‘Podium Klassiek’ viert deze maand het tienjarige bestaan. Presentatoren Paul Witteman en Floris Kortie stonden aan de wieg.

De oudste is Pictura uit Dordrecht: 250 jaar in 2024. De twee grootste zijn Arti (600 leden) en Pulchri (400). Andere landelijke kunstenaarsverenigingen (KCB uit Bergen, Kunstliefde uit Utrecht, De Ploegh uit Amersfoort, St Lucas uit Amsterdam, ARS uit Leiden, bijvoorbeeld) tellen 50 tot (een enkele) 180 leden. En dan zijn er nog vele tientallen, misschien wel een paar honderd lokale verenigingen. Hoeveel precies is onbekend: er is geen overzicht. Wat is een kunstenaarsvereniging, hoe gaat het eraan toe en wat heb je eraan om lid te zijn? NRC gaat kijken bij De Ploegh in Amersfoort en laat een aantal kunstenaars aan het woord. 

Elf voorstellingen in het Eindhovense Parktheater en elf keer uitverkocht. Dat zijn bij elkaar 10.500 bezoekers. Rob Scheepers blijft er cool onder. De komiek uit Sterksel staat steevast in de eerste weken van het nieuwe jaar in het Parktheater. De afgelopen twee jaar wist hij de grote zaal van het Eindhovense theater telkens zeven keer uit te verkopen. Dit keer schiet hij door alle barrières heen: elf keer in tien dagen een uitverkocht Parktheater.

Poppodium 013 in Tilburg heeft vorig jaar een recordaantal bezoekers ontvangen. Ruim 380.000 muziekliefhebbers bezochten evenementen van het poppodium. 013 telde vorig jaar in totaal 368 evenementen, waarvan 54 plaatsvonden op externe locaties. Volgens de organisatie blijft het stonerrockevenement Roadburn Festival een van de parels.

In het Koninklijk Theater Tuschinski in Amsterdam is aan Leendert de Jong de Jan Nijland Zilveren Roos toegekend tijdens de nieuwjaarsreceptie van de Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters en NVPI Film. De jury noemt De Jongs aanstaande pensioen “het einde van een tijdperk voor heel filmminnend Nederland”. De jaarlijkse prijs wordt toegekend aan een persoon of instantie die van grote betekenis is voor de Nederlandse bioscoopwereld, bij de prijs hoort een geldbedrag van twintigduizend euro. De aanmoedigingsprijs, het Jan Nijland Zilveren Roosje en een geldbedrag van vijfduizend euro, ging naar Marieke Jonker.