Trends & Ontwikkelingen

Kunst en cultuur in de gemeente Dongen naar een hoger plan brengen. Dat is het doel van Cultuurhuis De Cammeleur, dat donderdagmiddag werd gelanceerd in cultuurcentrum De Cammeleur. Wethouder René Jansen onthulde donderdagmiddag tijdens een feestelijke bijeenkomst het logo van Cultuurhuis De Cammeleur, het samenwerkingsverband van Het KunstPodium, Theek 5 en Stichting Donckhuys, die alle drie zetelen in het Dongense cultuurcentrum.

Door samen te werken en gebruik te maken van elkaars expertise willen Het Kunstpodium, Theek 5 en Stichting Donckhuys het kunst- en cultuuraanbod in Dongen naar een hoger plan brengen. De drie partijen hebben samen met de gemeente afspraken gemaakt voor de jaren 2024 tot en met 2027. De eerste twee jaar stelt de gemeente jaarlijks 171.000 euro subsidie beschikbaar om het Cultuurhuis van de grond te krijgen. Een bijdrage voor 2026 en 2027 wordt vastgesteld na de evaluatie.

Het omstreden kunstwerk De Zuilen krijgt toch geen plaats in het Boeimeerpark in Breda. Wél krijgen omwonenden in de toekomst meer ruimte om iets te vinden van kunst die in hun directe omgeving wordt geplaatst. De voorgenomen plaatsing van De Zuilen, een werk van Govert Heijkoop, heeft dit najaar tot felle reacties in Boeimeer geleid.

,,Zelf vind ik het nog steeds een fantastisch kunstwerk”, aldus de wethouder. ,,En de beeldenroute is bedacht om de wijk te verbinden en het park tot een fijnere plek voor de inwoners te maken. Maar uit alle heftige reacties blijkt dat het verbindende effect is verdwenen.” Om dit soort stress te voorkomen, past De Nobel haar beleid aan: ,,Ik wil een luisterend oor hebben voor onze inwoners, dus komt er een nieuwe werkwijze: omwonenden kunnen voortaan meer participeren bij de komst van kunst in de openbare ruimte.”

Vier culturele organisaties die de komende twee jaar geen subsidie van Stichting Cultuur Eindhoven krijgen, hebben een brandbrief gestuurd aan de wethouder. Voor hun voortbestaan is het noodzakelijk dat de gemeente Eindhoven 466.000 euro bijpast. De wethouder ontvangt vrijdag twee brieven van gelijke strekking: de ene komt van Stichting Cultuur Eindhoven, de ander van de vier cultuurstichtingen. 

Rob Verhaar, voorzitter van Stichting AVA, één van de getroffen culturele organisaties: ,,Op z'n vroegst wordt die brief op 7 januari in behandeling genomen door het college. Tot die tijd gaan we door met ons tentoonstellingsprogramma. Maar als er geen oplossing komt, valt het doek voor AVA na maart 2025.”

Nu Nederland druk bezig is met het teruggeven van geroofde kunstschatten aan Indonesië, zou het goed zijn als ook het omgekeerde gebeurde, meent Louis Zweers. Indische erfgenamen zien graag hun kunstbezit terug. Voor de nabestaanden is dat ook een noodzakelijke stap in de verwerking van het verleden.

In tentoonstellingen in Den Haag, Utrecht en Schiedam krijgt meisjesachtige kunst, gekenmerkt door zoete kleuren, bloemen en versieringen, alle ruimte. Veel van de makers zijn door docenten en critici weggehoond om hun kleur- en vormkeuze. Kunstenaars zoals Lily van der Stokker en Kinke Kooi gebruiken deze beeldtaal om vrouwelijke stereotypen te onderzoeken en bekritiseren. 

Hoewel deze kunst vaak als ‘tuttig’ wordt gezien, benadrukken de kunstenaars de kracht en rebellie in het omarmen van meisjesachtige elementen. De kunstwerken variëren van tekeningen tot sculpturen en design, en dagen traditionele opvattingen over vrouwelijkheid en kunst uit. De tentoonstellingen tonen hoe deze kunst zowel een viering als een kritiek op maatschappelijke normen kan zijn.

Ruim zestig jaar gold hij als een publiekstrekker in het Leidse museum Volkenkunde: een Mexicaanse schedel die belegd is met talloze turquoise mozaïeksteentjes. Sinds donderdag is die rol verleden tijd. Op die dag overhandigde de Nederlandse overheid als officiële eigenaar de schedel aan de Mexicaanse ambassadeur. Die had eerder een verzoek ingediend om de menselijke resten mee terug te nemen naar het land van herkomst. Het kunstige hoofd en de steentjes zijn waarschijnlijk verkregen via grafroof.

Het einde van het jaar is een goed moment om je tarieven eens tegen het licht te houden. De start van een nieuw kalenderjaar biedt namelijk een uitgelezen kans om een tariefverhoging door te voeren. Je verhoogt je uurtarief om de inflatie bij te kunnen benen. Daarnaast ben je in het afgelopen jaar gegroeid als professional en als ondernemer. 

Prijsindexaties worden vaak gebaseerd op cijfers van het CBS. Als zzp’er kan dit ook jouw vertrekpunt zijn. Je kunt uitgaan van de Consumenten Prijs Index (CPI) of de Diensten Prijs Index (DPI). Wat betreft je gestegen kennis en ervaring zijn de salarisschalen van cao’s in jouw werkveld een goed hulpmiddel.

Tijdens de afgelopen Europese verkiezingen was er voor kunst en cultuur in Europees verband nauwelijks aandacht. Ondertussen neemt de geopolitieke onrust binnen en buiten Europa toe. Tijd om bij de aanvang van de nieuwe beleidsperiode 2025-2029 de balans op te maken. Welke rol speelt de EU voor de kunst- en cultuursector in de lidstaten? Wat is de invloed van Europese wetgeving en richtlijnen? Hoe kijken kunstenaars naar Europa? Dit alles komt aan bod in Boekman #141. 

ASML en het Van Gogh Museum hebben hun samenwerking met vier jaar verlengd. Beide partijen hebben een nieuw contract getekend, waarmee het Nederlandse hightechbedrijf als hoofdpartner tot het einde van 2028 verbonden blijft aan het museum. Het doel van de samenwerking is om een bijdrage te leveren aan het onderzoek naar, en beheer en behoud van, de grootste collectie van Vincent van Gogh ter wereld.

De afgelopen 2,5 jaar steunde Cultuurloket DigitALL meer dan 110 projecten. Dankzij de publiek-private samenwerking van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de VriendenLoterij en private fondsen werd de afgelopen 2,5 jaar 12 miljoen euro geïnvesteerd in het versterken van de culturele sector om met digitale technologie nieuw of meer publiek te bereiken. Daarnaast draagt DigitALL bij aan kennisdeling- en ontwikkeling. Vanwege het succes blijft Cultuurloket DigitALL verlengd open in 2025. 

Artist in Residence programma’s bevorderen artistieke en sociale innovatie, versterken regionale en internationale kunstnetwerken, ondersteunen de artistieke en professionele ontwikkeling van opkomende kunstenaars en pakken lokale kwesties aan door contextgedreven kunstprojecten.

Er zijn echter uitdagingen zoals beperkte nationale financiering en sterke concurrentie voor subsidies, evenals de complexiteit van Europese subsidieaanvragen. Gemeenten en provincies zien steeds meer de waarde van Artist in Residence programma’s voor maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatadaptatie, ruimtelijke ordening, sociale cohesie en gezond ouder worden. Kunst kan effectiever worden geïntegreerd in beleid en een bredere rol spelen bij het aanpakken van complexe vraagstukken. Daarvoor is en langetermijnvisie voor de integratie van kunst en cultuur in gebiedsontwikkeling en beleidsvorming noodzakelijk.

De provincie Fryslân presenteert 10 december 2024 twee subsidieregelingen voor musea en kunstinstellingen. Op grond van deze regelingen kunnen culturele instellingen driejarige subsidies aanvragen voor de periode 2026-2028. De subsidieregeling Kunstinstellingen Fryslân 2026-2028 is bedoeld voor organisaties die op professioneel niveau actief zijn in de kunsten. Daarvoor is in totaal €10.332.900,- beschikbaar. Voor de musea gaat het om een bedrag van €5.151.600,-. Naast de inhoudelijke kwaliteit van de culturele plannen weegt de provincie ook toegankelijkheid, maatschappelijke betekenis en bedrijfsmatige gezondheid mee.  

Op 11 december vond in Nieuwegein de Woontop plaats. Architectuur Overal vraagt landelijk aandacht voor de rol van ontwerp. In een brief schrijven staan aanbevelingen die zijn samen met ruim 20.000 ontwerpinstellingen en professionals aan minister Keijzer verstuurden.

De bouw van heel veel nieuwe woningen, in combinatie met alle andere opgaven waar we voor staan, vraagt om een ingrijpende transformatie van onze leefomgeving. Architectuur overal  doet een oproep om bij grote publieke investeringen in woningbouw ook na te denken over de effecten en (maatschappelijke) kosten op lange(re) termijn. Een toekomstbestendige aanpak vraagt namelijk om ruimtelijke kwaliteit, die klopt bij de ecologische en maatschappelijke waarden én bij goed ontworpen steden, wijken en woningen – op de juiste locatie. Alleen door zorgvuldig te ontwerpen kunnen betaalbaarheid, leefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit daar goed integreren.

De publieksversie van het advies ‘Toegang tot cultuur; op weg naar een nieuw bestel in 2029’ heeft een gouden International Creative Media Award gewonnen. Deze prijs, in de categorie “Visual Storytelling, Alternative Storytelling”, erkent de creatieve en toegankelijke presentatie van het advies, waarin het gedachtegoed van kunst en cultuur voor iedereen centraal staat. 

Samen met ontwerpbureau Ontwerpwerk heeft de Raad voor Cultuur een publieksversie ontwikkeld die de kernboodschap van het advies visueel versterkt: kunst en cultuur moeten toegankelijk zijn voor iedereen, met recht aan verschillen in cultuuruitingen en regionale variatie. Door middel van heldere visuals en een toegankelijk ontwerp is het rapport minder tekstgeoriënteerd gemaakt en aantrekkelijker voor een breed publiek.

Elk jaar kunnen organisatoren van evenementen zich bij de gemeente 's-Hertogenbosch aanmelden voor plaatsing op de evenementenkalender. Dat hebben er dit jaar weer veel gedaan. In 2025 willen meer organisatoren dan ooit een evenement in onze gemeente organiseren. 

De kalender laat weer een aantal grote en/of terugkerende evenementen zien. Denk aan Jazz in Duketown, Paradijs van Zuiden, theaterfestival Boulevard en NOX festival. Tegelijkertijd zorgt de groeiende belangstelling ook voor een tekort aan ruimte. Een aantal aangemelde evenementen is daardoor helaas niet op de kalender terechtgekomen. Met het oog op het stijgende aantal organisatoren zet de gemeente in 2025 deze zoektocht door, om tot een breed aanbod van evenementenlocaties te komen.

De elevator pitch – kortweg pitch. Een duidelijk en beknopt verhaal met de essentie van je project. Zo kort en krachtig dat je ‘m kunt vertellen in het tijdsbestek van een liftritje. Makkelijker gezegd dan gedaan. Want hoe presenteer je zó, dat je niet alleen je publiek boeit, maar hen ook laat meedenken over hoe jij een stap verder komt? Een verhaal of project presenteren is iets dat je kunt leren door veel te oefenen. Ook door bepaalde technieken te gebruiken. 

Beeldhouwwerken, landschapskunst, muurschilderingen. Kunst is overal om ons heen. Supermooi als jouw werk te zien is in de openbare ruimte! Dat vraagt om goede samenwerking met de opdrachtgevers. Die denken soms anders en zijn ook andere werkprocessen gewend. Waaraan moet je denken? Kunstloc Brabant geeft je handvatten om samen te werken met opdrachtgevers voor kunstopdrachten in de publieke ruimte.

In onze snelle, prestatiegerichte wereld wordt cultuuronderwijs steeds belangrijker voor het mentale welzijn van jongeren. Het biedt niet alleen een creatieve uitlaatklep, maar helpt ook bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden en zelfbewustzijn. Kunstloc sprak met drie cultuurcoördinatoren uit de provincie, elk met een unieke visie op hoe cultuuronderwijs bijdraagt aan de mentale gezondheid van leerlingen en studenten.

Een plan voor een literaire erotische thriller. Een filmscenario voor een psychologisch drama. Een sociaal ontwerp dat buurtbewoners samenbrengt. Aan goede ideeën geen gebrek bij kunstenaars en andere creatieve geesten. Denkbeeldige planken liggen vol parels van potentiële projecten. Waaraan het vaak nog ontbreekt, is geld om een idee ook daadwerkelijk uit te voeren. Kunstloc Brabant helpt je met 13 tips verder in je zoektocht naar financiering.

Zo’n duizend cultuurcoaches zijn actief in ons land. Het LKCA sprak met drie van hen. Drie uiteenlopende ambities, drie verschillende werkwijzen. Maritza Rietdijk zet zich in voor zeer moeilijk lerende kinderen, Fí de Wit zorgt dat de hoognodige canon van Sint Eustatius er komt, en Margreet Koele stampt in Nijkerk bijzondere projecten uit de grond. Hoe pakken zij hun werk aan?  

Cultuureducatie en -participatie zijn essentiële bouwstenen voor persoonlijke groei, sociale cohesie en maatschappelijke ontwikkeling. Als brancheorganisatie voor cultuureducatie, amateurkunst en het volksuniversiteitsnetwerk is het de missie van Cultuurconnectie om de sector te versterken en toegankelijk te maken voor iedereen. De branche is de afgelopen 15 tot 20 jaar door allerlei factoren fundamenteel veranderd. In de jaren negentig bestond de sector veelal uit gesubsidieerde centra voor de kunsten en muziekscholen. Het grootste deel van het aanbod van cultuureducatie in Nederland wordt inmiddels verzorgd door zelfstandigen.

De toegenomen complexiteit van de sector maakte dat de vereniging besloot haar strategie te herzien en een meerjarenbeleidsplan op te stellen. Het nieuwe beleidsplan ‘Verbinden, verbreden en versterken’ geeft richting én praktische invulling aan de komende drie jaar.

In opdracht van het Fonds voor Cultuurparticipatie heeft KWINK groep, een onderzoeks- en adviesbureau voor maatschappelijke vraagstukken, een evaluatie uitgevoerd voor onze subsidieregelingen uit de beleidsperiode 2021-2024. In deze evaluatie onderzochten we of en in welke mate de doelstellingen van de regelingen zijn gerealiseerd. Onderdeel van de evaluatie was een zevental werkbezoeken aan gehonoreerde projecten. Deze casestudie was tevens een pilot voor toekomstig impactonderzoek door het Fonds.

Het zal juni worden voordat helder is hoe cultuurhuis De Nobelaer in Etten-Leur de komende vijf jaar met minder geld de boel draaiend kan houden. De gemeente gaat samen met de mensen van De Nobelaer werken aan een verbeterplan met als centrale vraag: hoe komen we tot een toekomstbestendige exploitatie?

Het externe adviesbureau Berenschot maakte enige tijd geleden een analyse van het reilen en zeilen van De Nobelaer. Daar vinden niet alleen het theater, poppodium en bibliotheek onderdak, maar worden ook muziek-, dans- en kunsteducatielessen gegeven. Al een aantal jaar komt De Nobelaer vier ton tekort op de exploitatie .Berenschot concludeerde dat de bedrijfsvoering efficiënter moet om het cultuurhuis toekomstbestendig te maken. 

Moet staatssecretaris Tjebbe van Oostenbruggen (Fiscaliteit en Belastingdienst, NSC) de 1,3 miljard euro die nodig is om de voorgenomen btw-verhoging op boeken, sport, cultuur en media terug te draaien, ophalen met andere btw-verhogingen?

In de Tweede Kamer waren VVD en D66 het eens, dachten ze. Zij sloten, met de drie confessionele partijen en de rest van de coalitie, een deal zodat het Belastingplan voldoende steun zou hebben in beide Kamers. Het kabinet doet meer voor eenverdieners en houdt de giftenaftrek in stand. In ruil daarvoor steunen oppositiepartijen CDA, ChristenUnie en SGP het Belastingplan. Ook gaat het zoeken naar geld om de voorgenomen btw-verhoging terug te draaien door. D66 steunt het plan in ruil voor die btw-belofte. Maar in de Eerste Kamer interpreteert D66 de afspraak anders dan de VVD, blijkt maandag 9 november als de senaat debatteert over het Belastingplan. In de NRC een verslag. 

Sinds een jaar ontvangt hij AOW. De eerste keer, vorig jaar december, vond Ed Wubbe (67) „toch wel een markant moment in je leven”. Eind deze maand neemt hij na 32 jaar afscheid als artistiek directeur van Scapino Ballet Rotterdam, het volgende markante moment. Wubbe vormde in die jaren Scapino definitief om van een ‘balletgezelschap voor de jeugd’, zoals dat was opgericht door Hans Snoek, tot een hedendaagse dansgroep met zijn eigen creaties als dragende pijler. Vanaf volgend jaar zullen succesvolle producties als Pearl, Ting! en Oscar dan ook niet meer te zien zijn. Logisch, vindt hij zelf. Zijn opvolgster, choreografe Nanine Linning, moet met een schone lei kunnen beginnen. In de NRC een interview met Wubbe. 

Eindelijk weten we dat alle berichten die de afgelopen anderhalf jaar naar buiten kwamen over hoe Groot en Belangrijk de tour van Taylor Swift wel niet was, ook echt kloppen. Maandenlang werd gespeculeerd over hoe Swifts Eras Tour in bijna 150 concerten over alle tourrecords heen walste, hoe lokale economiën ervan profiteerden en hoe zijzelf als eerste popmuzikant miljardair werd dankzij de ticketopbrengsten die tot in de hemel reikten.

Waar de hemel precies ligt is onbekend, maar die ticketopbrengsten moeten inderdaad ergens daar uitgekomen zijn. Taylor Swift Touring heeft bekendgemaakt dat deze tour met 149 concerten aan tickets ruim 2 miljard dollar heeft opgebracht; bijna 1,9 miljard euro. Dat is twee keer zoveel als welke concerttour dan ook, in de geschiedenis van concerttours. 

Ingenieurs van het Eindhovense hightechbedrijf ASML gaan het Van Gogh Museum in Amsterdam helpen bij de instandhouding van de collectie. ASML en het museum ontwikkelen daarvoor een speciaal onderzoekscentrum. Geavanceerde technologie en moderne apparatuur worden ingezet om de kostbare meesterwerken van Vincent van Gogh in optimale staat te houden.

Vier jaar geleden sloten het museum en ASLM al een overeenkomst waarbij het techbedrijf zich voor vier jaar als hoofdsponsor aan het Van Gogh Museum verbond. Die samenwerking resulteerde onder meer in een prototype voor een scanner om de conditie van schilderijen te beoordelen. Er is nu opnieuw voor vier jaar een sponsorcontract afgesloten. Met de verlenging van de samenwerking zetten ASML en het Van Gogh Museum een volgende stap in de ontwikkeling van innovatieve technieken om cultureel erfgoed te behouden. Daarom werkt men toe naar de totstandkoming van het ASML Science Centre. Een onderzoekscentrum in het museum waar de werkzaamheden ook zichtbaar zullen zijn voor het publiek.

Directeur Gabbi Mesters verlaat per 1 februari 2025 de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD). Na bijna zes jaar ruilt ze deze functie in voor een plek als directeur-bestuurder van het Fonds Cultuurparticipatie (FCP), waar ze 1 maart start.

Bij FCP werkte Mesters eerder al in diverse functies, in de periode 2012-2017. Ze laat weten vereerd te zijn om na acht jaar terug te keren als directeur-bestuurder: ‘Ik ken het Fonds als een inspirerende organisatie die gelooft in de kracht van cultuur en zich inzet voor het toegankelijk maken van cultuur voor iedereen. Die visie ligt me na aan het hart, en ik kijk ernaar uit om hier met mijn ervaring en kwaliteiten aan bij te dragen. Samen met het team, de Raad van Toezicht en commissieleden wil ik zoveel mogelijk mensen in staat stellen deel te nemen aan kunst en cultuur. Zo versterken we niet alleen individuele veerkracht, maar ook die van onze samenleving.’

Orkater annuleert de geplande herneming van zijn volledige Suriname-trilogie. Die zou in het kader van 50 jaar onafhankelijkheid van Suriname komend seizoen 10 dagen lang in Internationaal Theater Amsterdam te zien zijn, maar kan door het verlies van rijkssubsidie niet meer doorgaan. Zo maakte ITA-directeur Clayde Menso gisteren bekend na de laatste opvoering van het derde deel, Stepping Stones.

Afgelopen zomer werd bekend dat Orkater vanaf 2025 geen structurele subsidie van het Fonds Podiumkunsten meer ontvangt. Het muziektheatergezelschap kreeg positief advies, maar geen geld vanwege ontoereikend fondsbudget. 

Muziektheater BOT, Kompagnie Kistemaker en Muziektheater De Plaats ontvangen de komende vier jaar extra ondersteuning van de gemeente Arnhem. De Arnhemse gezelschappen werden in hun voortbestaan bedreigd, nadat het Fonds Podiumkunsten hen geen meerjarige ondersteuning toekende. Afgelopen zomer werd bekendgemaakt welke gezelschappen konden rekenen op meerjarige ondersteuning (2025-2028) van het Fonds Podiumkunsten. De aanvragen van Muziektheater BOT, Kompagnie Kistemaker en Muziektheater De Plaats vielen toen buiten de boot.

De drie groepen kregen eerder dit jaar wél een positief meerjarig subsidiebesluit van de gemeente Arnhem (in de regeling Producties, Evenementen en Festivals). Maar deze toekenning was zonder de steun van het Fonds Podiumkunsten (FPK) niet voldoende om hun voortbestaan te garanderen. Daarmee dreigde ook het Arnhemse culturele middenveld te verdwijnen. Cultuurwethouder Cathelijne Bouwkamp trekt nu een extra budget van € 275.000 per jaar uit, voor de komende vier jaar. Het bedrag wordt verdeeld onder de drie gezelschappen, naar rato van de bedragen die ze hebben aangevraagd bij het FPK.

Op maandag 9 december & dinsdag 10 december is het Belastingplan behandeld in de Eerste Kamer. En hiermee dus ook de btw-verhoging op boeken, cultuur, media en sport besproken. Zoals al eerder gecommuniceerd is met vereende krachten gelukt om deze btw-verhoging in ieder geval tijdelijk van tafel te krijgen. 

Op dinsdag 10 december 2024 is er een toezegging gekomen van de staatssecretaris over het overgangsjaar en de eventuele tijdelijke verhoging van de btw van 9% naar 21%. Deze overgangsmaatregel die in het Belastingplan stond zal er NIET op die manier komen. Zodat er in de cultuursector een btw van 9% zal blijven worden gehanteerd. De aankopen die gedaan worden in 2025 voor een voorstelling of dienst in 2026 krijgen het lage tarief van 9%. Dat geldt voor boeken, sport, media en uiteraard de cultuursector.