Trends & Ontwikkelingen

Waar een traditioneel project een strakke planning volgt van idee tot uitvoering, werkt een digitaal team meestal agile: een flexibele aanpak waarbij in kleine stappen wordt ontwikkeld en er op basis van feedback steeds wordt bijgestuurd. Om een digitaal project succesvol te laten verlopen, is het belangrijk dat binnen het team helder is wie welke rol vervult. Onduidelijkheid hierover kan leiden tot misverstanden, vertragingen en een eindresultaat dat niet aansluit bij de verwachtingen.

Agile werken is een flexibele manier om digitale projecten aan te pakken. In plaats van een langere periode aan een compleet eindproduct te werken, wordt er in korte stappen ontwikkeld en getest. Dit voorkomt verrassingen en maakt het makkelijker om bij te sturen. DEN beschrijft de belangrijkste rollen binnen een agile project. 

In The Niteshop – buurtwinkel, cultuur- en kenniscentrum én barbershop in Rotterdam-Delfshaven – discussiëren de vrienden Malique en Mo, met een glas thee bij kapper Gaaf, over de waarde van the Culture in de dagelijkse praktijk. ‘Beleid poetst en poldert alles weg wat te echt, te hard en te rauw is.’ 

The Niteshop is niet zomaar een winkel of een barbershop; het is een verbeelding van wat Culturele infrastructuur kan zijn. Een plek waar je niet alleen komt om iets te kopen of om je fade te fixen, maar om te denken, te botsen, en te groeien. Hier, tussen de levensmiddelen en random gesprekken, wordt iets gecultiveerd dat groter is dan de ruimte zelf. Een infrastructuur die als doel heeft the Culture te verstevigen. 

In een tijd waarin technologie een groot onderdeel is van ons dagelijks leven, groeit het besef dat ons internet niet altijd een neutrale, vrije ruimte is. Veel culturele organisaties zijn afhankelijk van digitale platforms om kunst en kennis te delen en haar publiek te bereiken. Paulien Dresscher, onafhankelijk onderzoeker, curator en programmamaker op het snijvlak van digitale cultuur en technologie, pleit voor een alternatief: een internet dat recht doet aan publiek waarden. 

Volgens Paulien is het een probleem dat het internet grotendeels in handen is van Amerikaanse bedrijven die commerciële belangen vooropstellen. Een van de grote uitdagingen in de digitale wereld is de opkomst van desinformatie. Paulien hoopt dat er meer alternatieve platforms zullen opkomen. Er zijn strategieën om een overstap te maken. Paulien pleit voor het POSSE-model (Publish on your Own Site, Syndicate Elsewhere). 

Hiphopcultuur heeft zich in de afgelopen vijftig jaar ontwikkeld van een oorspronkelijk New Yorkse subcultuur tot een wereldwijde culturele beweging. Hoewel hiphop ook in Nederland razend populair is, is het fenomeen in de gesubsidieerde landelijke culturele Basisinfrastructuur (BIS) nauwelijks terug te vinden. Wel staat hiphop sinds januari 2025 op de lijst Immaterieel Erfgoed Nederland. 

In Boekman Extra #48 Verkenning presenteert de Kennisbank van de Boekmanstichting een selectie uit haar collectie van honderden publicaties over het ontstaan van hiphop, de introductie in Nederland, de verhouding tot het cultuurbestel en onderwijs, sociale aspecten, talentontwikkeling en gerelateerd beleid. En… hoe ziet de toekomst eruit?

Investeren in culturele broedplaatsen draagt bij aan het regionale vestigingsklimaat voor inwoners en bedrijven. Dat heeft de voorzitter van de Raad voor Cultuur Kristel Baele afgelopen weekend gezegd bij de opening van de nieuwe broedplaats 'Nesse' in de gemeente Terneuzen. In haar speech brak zij een lans om te blijven investeren in laagdrempelige culturele voorzieningen in elke stad, dorp en regio. "Elke investering in cultuur zien wij als een investering in brede welvaart."

Juist laagdrempelige, toegankelijke culturele voorzieningen maken dat lokaal talent tot bloei kan komen. Dat leidt volgens de raad vaak tot hoogwaardig cultureel aanbod met een regio-overstijgende aantrekkingskracht. "Wie daar wil komen, moet beginnen te investeren aan de basis.", waarschuwde Kristel Baele. "Dat gaat verder dan alleen bibliotheek en cultuureducatie. Het vraagt om investeren in faciliteiten en een infrastructuur die cultuurmakers in al hun verscheidenheid centraal stelt en faciliteert, los van instituties."

Op 18 maart vond de afsluiting plaats van de derde CmK-periode. Onder de noemer ‘Kijk eens wat er staat’, was er ruim aandacht voor de opbrengsten tot nu toe. Eén ding staat als een paal boven water: CmK werkt en heeft impact. De deelnemers blikten ook vooruit naar CmK4 en stelden voor zichzelf én de overheid opdrachten. Op naar nog meer verbeeldingskracht, doorgaande leerlijnen, bloeiende leerecosystemen en passende wettelijke regelingen.

Het is een hot topic in de culturele sector: het maken en meten van impact. Impact in de culturele sector verwijst naar de meetbare en merkbare veranderingen op verschillende niveaus (micro, meso of macro) die kunst en cultuur teweegbrengen op maatschappelijk, sociaal, economisch en educatief vlak. Voor de cultuureducatie- en amateurkunstsector betekent impactmeting inzicht krijgen in hoe creatieve activiteiten bijdragen aan bijvoorbeeld persoonlijke ontwikkeling, sociale cohesie en talentontwikkeling. Door zowel meetbare resultaten als kwalitatieve ervaringen te verzamelen, kan de sector haar waarde aantonen en versterken.

In een kennisdossier laat het LKCA het belang van impactmeting binnen de cultuureducatie en amateurkunstsector zien en worden handvatten gegeven hier zelf mee aan de slag te gaan.

Een nieuw onderzoek uit de Verenigde Staten bevestigt de rol van kunst in het welzijn en de ontwikkeling van jongeren. Omdat de mogelijkheden voor kunstonderwijs op scholen steeds schaarser worden, springen veel buitenschoolse organisaties bij om de leemte te vullen. Een onderzoeksteam aan de Universiteit van Pittsburgh wilde de waarden en doelen onderzoeken die lokale kunstorganisaties meenemen in hun programmaontwerpen. In hun onderzoek definieerden ze deze initiatieven als 'cultuurgerichte, op de gemeenschap gebaseerde jeugdkunstprogramma's' en identificeerden ze zeven belangrijke ontwerpkenmerken, samen met een verscheidenheid aan gerapporteerde positieve uitkomsten voor jongeren.

Op maandag 31 maart debatteerden Europarlementariërs en de Commissie tijdens de plenaire vergadering van het Europees Parlement in Straatsburg over het komende Europees Cultureel Kompas om de toekomst van het EU-cultuurbeleid vorm te geven. "De Europese Unie is een mondiale culturele grootmacht", aldus Micallef in zijn openingstoespraak, waarbij hij benadrukte dat het Europees Cultureel Kompas is gebaseerd op drie hoofdvoorwaarden: 1) Artistieke vrijheid voor iedereen. 2) Geen kunst of cultuur zonder mensen – kunstenaars moeten goed betaald worden om te creëren. 3) Technologie, en met name AI, moet cultuur en een eerlijke beloning ervan stimuleren.

Het muziekonderwijs in het Caribische deel van het koninkrijk is de afgelopen jaren verbeterd. Op verschillende eilanden zijn geschoolde muziekdocenten aangetrokken om leerlingen hun muzikale talenten verder te laten ontwikkelen. De initiatieven zijn mede tot stand gekomen met behulp van Méér Muziek in de Klas.

De jaarlijkse Keep an Eye Productieprijs voor jong muzikaal talent gaat naar Jasmine Karimova. De vakjury, met onder meer Componist des Vaderlands Anne-Maartje Lemereis, was unaniem in haar oordeel: Jasmine’s compositie Boomverzen, geschreven samen met haar 9-jarige zusje Mira, sprong er dit jaar met kop en schouders bovenuit. Met de prijs krijgt Jasmine de kans haar eigen productie te realiseren, waarvan de première op 4 juli zal plaatsvinden tijdens Festival Wonderfeel. 

DutchCulture presenteert Matching Fund 2021–2024: Connection through Collaboration. In deze nieuwe publicatie reflecteert DutchCulture op het werk dat het Matching Fund de afgelopen vier jaar heeft ondersteund. De gepresenteerde projecten tonen de diversiteit en impact van internationale samenwerkingen op het gebied van erfgoed, en vormen slechts een glimp van de bredere bijdragen van erfgoedprofessionals en kunstenaars wereldwijd.

Deze voorbeelden benadrukken de unieke positie van het fonds binnen het landschap van culturele financiering en het bieden van internationale kansen aan een breed scala aan professionals binnen het Koninkrijk der Nederlanden .Veel van de ondersteunde initiatieven hebben geleid tot langdurige partnerschappen die niet alleen het erfgoedveld verrijken, maar ook de internationale culturele relaties versterken en de zichtbaarheid van het Koninkrijk der Nederlanden wereldwijd vergroten.

Het Nieuwe Instituut, het nationale museum voor architectuur, design en digitale cultuur, is de curator van het culturele programma van het Nederlands paviljoen op de World Expo 2025 in Osaka, Kansai, Japan, die opent op 13 april aanstaande. Het culturele programma reageert op het overkoepelende thema van het Nederlandse paviljoen - Common Ground – en laat zien hoe je dat in de praktijk brengt en activeert. Het culturele programma heeft daarom de naam Activating Common Ground gekregen.

De Cultuurmakelaar is een nieuwe functie die in het najaar van 2024 is gestart in de gemeente ’s-Hertogenbosch. Deze pilot is opgezet in samenwerking met vier belangrijke culturele instellingen: Het Noordbrabants Museum, Verkadefabriek, Willem Twee en Theater aan de Parade. Tyrone Tjon-a-loi is de eerste die deze rol vervult. Als Cultuurmakelaar werkt hij aan één heldere missie: de verbinding versterken tussen makers onderling, en tussen makers en culturele instellingen en de gemeente. Hij is aanspreekpunt, sparringpartner en aanjager van samenwerking. Sinds zijn start zet Tyrone actief in op netwerkversterking. 

Muziekdocent Johan Sterken werkt mee aan de organisatie van Global Science Operas, waarin scholen van over de hele wereld samenwerken aan een voorstelling over een wetenschappelijk thema. Dit jaar op het programma: gletsjers. Hij ziet keer op keer studenten enthousiast worden over de Writing a Science Opera (WASO) werkwijze, een methodiek waarin wetenschap en kunsten elkaar versterken. Kortgezegd gaat het om het zelf ontwerpen van een ‘opera’ of voorstelling, waarin bepaalde wetenschappelijke inhoud centraal staat. Na het zien van een WASO-voorstelling heb je als het goed is geleerd én genoten.

Inspiratie, netwerken en praktische handvatten voor de toekomstbestendigheid van verenigingen. Dat was zaterdag 5 april de rode draad tijdens het symposium Toekomstmuziek van de Brabantse Bond van Muziekverenigingen. De politiek-bestuurlijke omgeving speelt een steeds grotere rol in het voortbestaan van verenigingen. Hoe kan een vereniging invloed uitoefenen op lokaal beleid? Wat zijn de mogelijkheden als gemeentelijke subsidies teruglopen? En hoe kan financiële stabiliteit worden gewaarborgd? Deze en andere vragen stonden centraal tijdens het symposium, precies een jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen. 

De provincie wil de samenwerking tussen gemeenten op het gebied van cultuur versterken en de ontwikkeling van cultuurtalenten stimuleren. Dit staat in het ‘Uitvoeringsprogramma Cultuur – Verbreden & Verbinden 2025 – 2028’. 

De provincie vindt het belangrijk dat iedereen in Noord-Holland toegang heeft tot cultuur. Om cultuur te bekijken als publiek of juist cultuur te beoefenen en talent te ontwikkelen. Er zijn echter grote uitdagingen op financieel en op maatschappelijk vlak. In het uitvoeringsprogramma staat dat de provincie daarom meer gaat doen om regionale netwerken te versterken en gemeenten te ondersteunen. Om de ontwikkeling van cultuurtalent te stimuleren worden 3 talentontwikkelingsprogramma’s opgestart; ‘Startende Makers’ voor het toptalent in de provincie, ‘Cultuurbeoefening’ voor de basis en de ‘Impuls Regionale Talentontwikkeling’ voor jongeren op weg naar de beroepspraktijk.

Cultuur en erfgoed zijn van onschatbare waarde voor binnensteden. Ze maken van binnensteden aantrekkelijke plekken om te wonen, werken en ontmoeten. Maar hoe toon je die toegevoegde waarde aan? Hoe ga je als gemeente of instelling om met de (financiële) uitdagingen die op ons afkomen? Tijdens het symposium Cultuur & Erfgoed: De toekomst van de binnenstad ging men in gesprek over de bijdrage van cultuur en erfgoed aan levendige, leefbare, gezonde en economisch vitale binnensteden.

Cultuur en erfgoed is veel meer dan een segment in de maatschappij. Het is de drager van identiteit en daarmee een bouwsteen voor veel gebiedsontwikkelingen die worden gedragen door een regio. Dat bleek wel tijdens het Ginder symposium Cultuur en Erfgoed – en de toekomst van de binnenstad. Ook de recreatiesector doet er goed aan om zich te verdiepen in de brede rol cultuur en erfgoed.

De Europese Federatie van Journalisten (EFJ), waarvan de NVJ deel uitmaakt,  dringt bij de nieuwe Europese Commissie aan op onmiddellijke actie om de welvaart en duurzaamheid van Europese media, cultuur, informatievoorziening te waarborgen. Volgens de EFJ is het cruciaal dat de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie niet ten koste gaat van menselijke creativiteit en fundamentele rechten. Dit staat in een brief die is mede ondertekend door verschillende Europese mediaorganisaties.

Het Cultuurfonds Noord-Brabant investeerde in het 1e kwartaal van 2025 voor € 415.981 in 98 bijzondere cultuur- en natuurprojecten in de provincie. Dankzij deze bijdragen krijgen inspirerende initiatieven de kans om zich te ontwikkelen en een breed publiek te bereiken.

Op de Markt in Valkenswaard is de bouw gestart van het Marktpaviljoen, het veelbesproken burgerinitiatief dat dienst moet gaan doen als cultureel informatie- en ontmoetingspunt. Tegen de komst van het paviljoen lopen nog enkele bezwaren die dinsdag dienen bij de A2-bezwarencommissie. De initiatiefnemers konden de uitkomst hiervan niet afwachten. Het paviljoen moet namelijk voor half mei gebouwd zijn om in aanmerking te komen voor een subsidie die de provincie voor het trefpunt heeft uitgeloofd.

Vanaf 28 juni 2025 treedt de European Accessibility Act (EAA) in werking. Deze belangrijke wetgeving verplicht een breed scala aan digitale diensten, waaronder e-commerce en dus ook de ticketshops van culturele instellingen, om te voldoen aan strikte toegankelijkheidseisen. Hierdoor vallen de meeste websites van culturele instellingen onder de aankomende wetgeving en zijn ze verplicht om te voldoen aan de toegankelijkheidseisen. Want zodra een organisatie een dienst aanbiedt waarbij iemand online een overeenkomst aangaat met een consument, dan moet de organisatie voldoen aan de European Accessibility Act en dus toegankelijk zijn. Marketingfacts geeft tien tips voor cultuursector om dit aan te pakken. 

Het college van B&W in Groningen kiest voor renovatie van De Oosterpoort en een nieuwe grote popzaal in het Spoorkwartier. De Grote Popzaal heeft een capaciteit van 3.200 bezoekers en is een grote aanwinst voor het culturele aanbod voor de regio. De locatie is gekozen vanwege de nabijheid van de binnenstad en het station. Het college vindt de bouw van een nieuw muziekcentrum met alles onder één dak in het stationsgebied te complex, te duur en te risicovol.

Het Noord Nederlands Orkest (NNO) is overrompeld door het besluit van de gemeente om geen nieuw muziekcentrum te bouwen, maar de huidige Oosterpoort te renoveren. Het orkest geeft aan niet te zijn meegenomen in dit besluit, wat bij hen tot grote zorgen leidt. 

Minister Bruins (OCW) geeft antwood op vragen naar aanleiding van zijn beleidsreactie op het advies 'Cultuur Natuurlijk' van de Raad voor Cultuur. De fractie van de BBB in de vaste Eerste Kamercommissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) had de vragen gesteld.

Gemeente Eindhoven lanceert een nieuw actieplan om cultuurparticipatie te vergroten, zichtbaarheid van kunst en cultuur in de buurt te versterken en leefbaarheid en sociale cohesie in wijken te stimuleren. Het Actieplan Cultuur 2025-2026 heeft als doel om kunst en cultuur toegankelijker te maken voor alle inwoners, ongeacht hun achtergrond of financiële situatie. Met het Actieplan worden culturele projecten en activiteiten in wijken ondersteund die Eindhoven laten bruisen met cultuur en bijdragen aan leefbaarheid.

Vanuit het actieplan wordt onder andere een project voor cultuurmakers in de wijk Limbeek en Doornakkers ondersteund, laagdrempelige subsidiemogelijkheden voor culturele activiteiten en projecten in de wijk verruimd en creatieve verbeeldingskracht in de openbare ruimte gestimuleerd door bijvoorbeeld muurschilderingen. Het doel is om meer kunst en cultuur te realiseren dichtbij inwoners zodat zij zelf geïnspireerd kunnen raken en actief kunnen deelnemen.

Er komt een nieuw collectiecentrum in Rotterdam, om kunst en erfgoed van de gemeente te bewaren. Het stadsbestuur heeft op 8 april besloten hiervoor een ontwerp te laten maken. De opslagplaats die er nu is voldoet niet meer aan de eisen van deze tijd. Het nieuwe gebouw aan de Nieuwemeer in Zevenkamp wordt modern, veilig en duurzaam. De bedoeling is dat er een heel duurzaam gebouw komt volgens het “Deense model”. Dat betekent dat de muren en het dak goed geïsoleerd worden, maar de vloer juist niet.

De collectie van de gemeente wordt er niet alleen maar bewaard. Het is een centrum waar kennis wordt gedeeld en deskundigheid wordt gebundeld. Met ruimte om te restaureren, digitaliseren, fotograferen, registreren en onderzoeken. Het gebouw is niet openbaar toegankelijk. Wel kunnen er op afspraak schoolklassen of andere kleine groepen langskomen.

Met 530.000 euro extra subsidie per jaar en een eenmalige bijdrage van 1 miljoen euro moet het nieuwe Theater aan de Parade in Den Bosch een gezonde toekomst kunnen opbouwen. Maar het is wel het minimale, zegt deskundige Bastiaan Vinkenburg van adviesbureau Berenschot. Volgens Vinkenburg moet het theater onder meer het plan en de ramingen verder en beter uitwerken. ,,Zo moet er meer aandacht besteed worden aan personeel en een plan voor de horeca.”

,,Vooropgesteld, het theater vraagt terecht om meer subsidie", aldus Vinkenburg, die op advies van de gemeente de nieuwe (toekomst)plannen van en voor het theater beoordeelde. ,,Maar een aantal onderdelen van die plannen is niet scherp en niet goed uitgedacht. Vooral als het gaat om bezoekersaantallen, personeel en horeca. Daardoor is het onduidelijk wat er in de toekomst precies te verwachten is.”

Studio Giftig gaat vanaf september aan de slag in Veldhoven met een grote muurschildering. Die is eind van dit jaar te bewonderen op een grote keerwand aan de Peter Zuidlaan. Het thema van de muurschildering wordt ‘Verbinding’. Begin dit jaar werd het werk ‘Echoes of Harmony’ van Studio Giftig uitgeroepen tot beste muurschildering van 2024 wereldwijd, dat kunstwerk is te bewonderen op het Muziekgebouw in Eindhoven.

In het najaar gaat het Veldhovense kunstenaarsduo - bestaande uit het kunstenaarsduo Kaspar van Leek en Niels van Swaemen - de spuitbus hanteren voor een nieuw werk aan de Peter Zuidlaan (weg langs de N2), waar werkzaamheden plaatsvinden voor de aanleg van een mini-rondweg om Zeelst. De gemeente en Studio Giftig willen graag inwoners gaan betrekken bij de invulling van deze muurschildering.

Houten scheepjes, inheemse maskers en een collectie uniformen. Binnenkort worden deze Rotterdamse schatten opgeslagen in een nieuw Collectiecentrum. De huidige kunstopslag aan de Metaalhof in Prins Alexander is 45 jaar oud en toe aan vervanging. Om de collectie met ruim 350.000 stukken veilig en goed te bewaren, is daarom een nieuw onderkomen nodig. Daarvoor heeft de gemeente Rotterdam nu een stuk grond aan De Nieuwemeer in Zevenkamp uitgekozen. 

De opgeslagen museumstukken zijn niet perse waardevol uitgedrukt in geld, maar de waarde ervan voor Rotterdam is groot, zegt Kasmi. ,,Ze vertellen het verhaal van onze stad, van Rotterdam. Daarom verdienen ze een ruimte waar we ze veilig kunnen bewaren voor de volgende generaties en waar ze onderzocht kunnen worden.” In het nieuwe gebouw komt eveneens ruimte voor restauratie, digitalisering en het doen van onderzoek.

Theater de Speeldoos in Vught dreigt te worden gesloopt. ‘Onnodig en onzinnig’ vindt de Erfgoedvereniging Heemschut die pleit voor behoud en renovatie van het ‘unieke’ gebouw uit 1977. Saskia Mickers, de dochter van de architect die het theater ontwierp, is blij met de steun van Heemschut. Een cultuurtempel midden in het centrum van Vught met kubusachtige vormen, voorzien van een zeldzaam gevormd dak en met een bijzondere akoestiek. Die moet je waarderen en niet afbreken, vinden zowel de Erfgoedvereniging Heemschut als Saskia Mickers, de dochter van de vorig jaar overleden Vughtse architect Theo Mickers die aan de wieg stond van Theater de Speeldoos. Zowel Heemschut als Mickers hebben een monumentenaanvraag ingediend voor de Speeldoos. 

De American Library Association (ALA) en de American Federation of State, County and Municipal Employees (AFSCME), de grootste vakbond van overheidspersoneel in de Verenigde Staten en vertegenwoordiger van bibliotheek- en museummedewerkers, zijn een rechtszaak begonnen tegen de regering-Trump vanwege de ontmanteling van het Institute of Museum and Library Services (IMLS).

‘IMLS is een onpartijdige en onafhankelijke instantie die zich toelegt op de ondersteuning en financiering van bibliotheken en musea en de cruciale gemeenschapsdiensten die zij in elke staat van het land leveren’, licht ALA toe. De rechtszaak, namens ALA en AFSCME aangespannen door Democracy Forward en advocatenkantoor Gair Gallo Eberhard, vraagt de rechtbank om de ontmanteling van IMLS, zoals bevolen door een executive order van Trump, te blokkeren.

Voor het eerst sinds 2021 is Broken Circle/Spiral Hill (1971) in Emmen weer toegankelijk. Vanaf 19 april vinden er komende seizoenen enkele excursies plaats naar het beroemde kunstwerk van Robert Smithson. Het werk ligt op privéterrein en is normaal niet publiek toegankelijk.

Anne Reenders van Land Art Contemporary: “We zijn heel blij dat we met de huidige eigenaren afspraken hebben kunnen maken over openstelling. Voor het eerst sinds 2021 kunnen we het werk weer tonen aan liefhebbers van land art, en aan iedereen die nieuwsgierig is naar deze bijzondere plek in Emmen in Drenthe. Samen met de Holt/Smithson Foundation in de VS werken we al jarenlang aan een duurzame toekomst voor dit unieke ‘earthwork’ van Robert Smithson. Naast het behoud van het kunstwerk willen we dat zoveel mogelijk mensen het kunstwerk ook kunnen ervaren”.

De Amerikaanse verzamelaar Thomas Kaplan leent zijn Rembrandts uit om banden te smeden over de hele wereld. Nu hangen ze in het H’Art Museum in Amsterdam. Kaplan heeft zijn 17 Rembrandts nooit in huis gehad. Vanaf het begin besloten hij en zijn vrouw Daphne Recanati dat ze de schilderijen wilden uitlenen aan musea, zodat iedereen ze kon zien.

Dat past in de Amerikaanse visie op cultuur, waar rijke mensen de kunsten ruimhartig ondersteunen en de overheid veel minder subsidieert. “Dat is ironisch genoeg nu een kracht”, zegt hij. “Er is zoveel rijkdom in de VS en filantropie is veel sterker ontwikkeld dan in Europa. Ik weet zeker dat vermogende mensen gaan zorgen voor financiële vangnetten voor culturele instellingen. Omdat ze boos zijn of omdat ze hopen dat het voorbijgaat en deze periode overbrugd moet worden.” Al ziet hij tot zijn spijt dat het steeds lastiger wordt om bruggen te bouwen. “In een donkere tijd waarin de waarheid niet meer telt, is dit mijn poging om humanisme en tolerantie te promoten.”