Trends & Ontwikkelingen

In de museumsector voeren vrijwilligers een substantieel deel van het werk uit. Er waren in 2023 in totaal 26.000 vrijwilligers actief bij de Nederlandse musea, blijkt uit de publicatie van Museumcijfers 2023. De museumvrijwilligers vervullen een  waardevolle en onmisbare rol in de museumsector. Uit de cijfers blijkt dat het vele werk dat de vrijwilligers in 2023 verrichtten de musea naar schatting tussen de € 66 en € 123 miljoen had gekost als het was uitgevoerd door betaalde krachten. Zonder de inzet van vrijwilligers kunnen veel musea niet bestaan in hun huidige vorm.

Wie op zondag 23 maart 2025 – de laatste dag van Boekenweek – Boekenweekgeschenk aan de kassa van één van de deelnemende musea laat zien mag gratis naar binnen. Het is de eerste keer dat Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) en de Museumvereniging deze samenwerking aangaan. 

Eveline Aendekerk, directeur van de CPNB, is enorm blij met deze samenwerking: “Een boek lezen en een museum bezoeken hebben meer gemeen dan je denkt. In beide gevallen wordt je verbeelding gestimuleerd, zowel boeken als het museum staan bol van verhalen en bieden ontsnapping zaan de drukte van alledag. Genoeg reden om een mooie samenwerking op te zoeken! Voor de 90e verjaardag van Boekenweek wilden we graag een extra cadeau bieden aan alle lezers in Nederland en het is fantastisch dat dat is gelukt.”

In aanloop naar de Woontop stuurden prominente architectuurinstituten - waaronder BNA, CoLA, AIR en Nieuwe Instituut, verenigd onder de naam Architectuur Overal - dinsdag een brief aan minister Mona Keijzer. Daarin doen zij een dringend pleidooi voor een duurzame langetermijnvisie op de woonopgave met daarin een sleutelrol voor ontwerpers. 'Alleen door zorgvuldig te ontwerpen kunnen betaalbaarheid, leefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit goed integreren.'

Architectuur Overal vertegenwoordigt een breed maatschappelijk veld van architecten, stedenbouwkundigen, landschaps- en interieurarchitecten, kennisorganisaties en culturele instellingen. Samen zetten zij zich in voor het belang van ruimtelijk ontwerp, als instrument om complexe opgaven inzichtelijk te maken en op te lossen. ‘Architectuur is veel meer dan een economische activiteit. Het is een sociale en culturele discipline die mensen, gemeenschappen en hun leefomgeving met elkaar verbindt.’

In de aanbevelingen van Archittectuur Overal staat onder andere: Investeer en zet nú in op een duurzame bouwcultuur, voorkom onnodige verspilling van middelen, de inrichting van Nederland nu en in de toekomst is een vraagstuk over (her)verdeling van schaarse ruimte. Het vraagt om leiderschap en visie, en om het koppelen van besliskracht aan ontwerpkracht.

Maarten van Kesteren (1988) is onderscheiden met de Abe Bonnema Prijs voor Jonge Architecten 2024. De architect ontving de prijs voor de verbouwing van vakschool Nimeto in Utrecht. De jury spreekt van ‘een prestatie van uitzonderlijke, hoogwaardige architectonische kwaliteit, die toekomstige generaties inspireert en door toepassing van innovatieve concepten en aspecten voorbeeldstellend is’. Van Kesteren ontving zaterdag in Amsterdam een geldbedrag van 20.000 euro uit handen van Ed Nijpels, voorzitter van de ir. Abe Bonnema Stichting. 

Maarten ’t Hart ontvangt komend voorjaar de P.C. Hooft-prijs voor zijn literaire oeuvre. Maarten ’t Hart (1944) is een van de populairste en meest zichtbare naoorlogse Nederlandse romanschrijvers, honderdduizenden boeken verkocht hij. Zijn vertellerskwaliteiten, in spannende, psychologische romans die steeds cirkelen rond ongeloof, hoop en liefde, maakten hem geliefd bij een groot publiek. Maar ’t Hart was ook niet onomstreden, door zijn sterke en eigenzinnige meningen, en door zijn onmodieuze stijl in leven en werk, het klassiek aandoende „anekdotische realisme” dat wel als onliterair is gekwalificeerd. Zijn spannende plots hadden succes: zoals in zijn doorbraakboek Een vlucht regenwulpen (1978), en het klassiek geworden Het woeden der gehele wereld (1993). 

Jeroen Bartelse gaat de rol van Academic Fellow vervullen bij het Departement Bestuurs- & Organisatiewetenschap (USBO) van de Universiteit Utrecht. Bartelse is algemeen directeur van TivoliVredenburg en voorzitter van Kunsten ’92, de belangenorganisatie van de culturele en creatieve sector. Als Academic Fellow zal hij een bijdrage leveren aan het onderwijs en onderzoek van USBO en aan de professionalisering van het culturele veld, onder meer via het leiderschapsprogramma Leiderschap in Cultuur (LinC). 

AI biedt kansen voor schrijvers wiens werk anders onvertaald zou blijven, zegt Wouter van Oorschot in een artikel in NRC. Volgens Van Oorschot kan het gebruik van AI het proces van vertalen efficiënter maken, met als resultaat dat boeken die eerder geen kans hadden op vertaling nu makkelijker naar andere talen kunnen worden gebracht. Dit is van groot belang voor boeken die weinig kans maken op vertaling vanwege de kosten van professionele vertalers, aldus Van Oorschot. In plaats van een bedreiging te vormen, zou AI kunnen helpen bij de vergroting van de buitenlandse slagkracht van Nederlandse schrijvers.

De Auteursbond is kritisch over het gebruik van AI voor vertalen, uit bezorgdheid over de verarming van de literatuur. Toch is deze houding te defensief, stelt Van Oorschot. AI kan duizenden boeken vertalen die anders niet het wereldtoneel zouden bereiken, zolang schrijvers en vertalers samenwerken om de vertalingen te redigeren. Dit kan zelfs leiden tot lagere kosten voor uitgevers. De kunst van vertalen blijft nodig, en AI kan als hulpmiddel fungeren zonder de creatieve kracht van vertalers te ondermijnen, aldus de voormalige uitgever van uitgeverij Van Oorschot.

Op de Biënnale van Senegals hoofdstad Dakar toonden honderden exposities de afgelopen maand dat Afrikaanse kunstenaars de authenticiteit en culturele rijkdom van het Afrikaanse continent als uitgangspunt nemen. 

Salimata Diop, de 37-jarige samensteller van de Biënnale, koos als thema The Wake, waarbij ze kunstenaars uitnodigde om in hun werken het verleden en de toekomst met elkaar te verbinden. In dit festival, dat alleen kunst van Afrikaanse kunstenaars en die uit de diaspora laat zien, wil ze ook een platform bieden voor een nieuwe generatie kunstenaars die werken met home grown materialen zoals katoen, hout en textiel. Daarom werd er ook voor het eerst een designafdeling toegevoegd. 

De beroemde Malinese kunstenaar Abdoulaye Konaté heeft de hoop dat de jonge leiders van Senegal en andere West-Afrikaanse landen door kunst te ondersteunen en te promoten een nieuw tijdperk kunnen inluiden, waarin Afrikaanse kunst wereldwijd wordt gewaardeerd om zijn authenticiteit en culturele rijkdom.

Nog een kwartier tot openingstijd, maar aan de Aldi in Bree vormt zich al een fameuze wachtrij voor de ingang. En dat heeft een goede reden: vanaf vandaag verkoopt Aldi het kunstwerk Cosmogolem, Giant of Hope van gerenommeerd ‘kippenkunstenaar’ Koen Vanmechelen voor nog geen 25 euro in zijn supermarkten. Kunstliefhebbers hebben massaal gereageerd op deze goede deal.

Supermarktketen Aldi ging een samenwerking aan met gerenommeerd kunstenaar Koen Vanmechelen, waarbij 10.000 exemplaren voor amper 25 euro over de toonbanken vliegen. Het bedrag dat daarmee verzameld wordt, gaat enerzijds naar ‘De Warmste Week’, met dit jaar het thema ‘Samen vlammen tegen eenzaamheid’. Anderzijds wordt er geïnvesteerd in de werking van en in een nieuwe Cosmogolem voor The Future of Hope Foundation, een stichting in Zimbabwe opgericht door Chido Govera, de vrouw van de kunstenaar.

De Nederlandse overheid haalt meer uit de boekensector dan ze erin stopt, zegt schrijver Maarten Asscher. ‘Met de btw, met inkomstenbelasting, met vennootschapsbelasting. Reken maar uit, er worden hier per jaar 43 miljoen boeken verkocht; alleen al de btw over die omzet, ook met het lage tarief, levert de overheid meer op dan wat er aan subsidies uit gaat.’ Een zorgelijke constatering: dat het minste geld gaat naar de plekken waar de oorspronkelijke waarde wordt gecreëerd. De auteurs, de vertalers, de vormgevers, de ontwerpers, de mensen die zorgen dat boeken inhoudelijk iets voorstellen, zitten in het financiële verdomhoekje. 

Tot 2028 is via het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 23,79 miljoen euro per jaar gereserveerd voor letteren. Daarvan gaat een deel onder meer naar instellingen die aan leesbevordering of leespromotie doen (Stichting Lezen, Schrijverscentrale, Schoolschrijver), naar het Utrechtse literatuurfestival ILFU, naar het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten en naar het Literatuurmuseum. Het grootste deel, ruim 17 miljoen euro per jaar, gaat naar het Nederlands Letterenfonds. Dat verdeelt die subsidie vervolgens weer onder schrijvers, vertalers en illustratoren, deels rechtstreeks – in de vorm van projectsubsidies – en deels via het financieren van werkplekken en literaire prijzen. Verder geeft ook het Nederlands Letterenfonds geld aan organisaties die zich inzetten voor literatuureducatie en leesbevordering, financiert het literaire festivals als Wintertuin, Poetry International en Crossing Border en promoot het de Nederlandse literatuur op internationale beurzen. 

Tomoko Mukaiyama en Willem Twee muziek en beeldende kunst. Die nieuwe combi is de komende jaren nog wel vaker te horen, want de interdisciplinaire muzikant en kunstenaar en het Bossche platform gaan een langdurige samenwerking aan. Mukaiyama brengt in Den Bosch een uitvoering van Canto Ostinato op piano, samen met Diego Espinosa Cruz González op marimba. Het is het startschot voor een meerjarige samenwerking tussen de Japans-Nederlandse kunstenaar en muzikant en Willem Twee. 

Tijdens het concert nodigt zij het publiek uit om haar muzikale en visuele wereld te verkennen en deze gedurende de komende jaren te blijven volgen middels events, concerten en presentaties die in het voorjaar van 2027 uitmonden in een omvangrijke interdisciplinaire tentoonstelling in Willem Twee Kunstruimte. Dit sluit aan bij de missie van Willem Twee om een interdisciplinair cultureel programma te bieden, dat de klassieke disciplines overstijgt. De programmeurs van zowel Willem Twee Kunstruimte als de Toonzaal, het Poppodium en de Studios zijn dan ook betrokken bij dit project.

 Met de buren en de bakker om de hoek theater maken, of een botenrace organiseren met de hele wijk. De gemeente Den Bosch heeft voor dat soort plannen de komende jaren veel geld over: met sponsoring kan het zelf oplopen tot een miljoen euro. De rode draad is: cultuur maken met en door bewoners. ,,Dus niet zelf cultuur aanbieden en naar de wijken brengen, maar met de wijkbewoners zelf cultuur maken. Waar hebben ze behoefte aan en hoe kunnen wij ze daarbij helpen”, legt cultuurwethouder Mike van der Geld uit. Daar tekent hij bij aan dat het vooral gaat om de wijken, dorpen en kernen. ,,Gemeenschapszin en wijktrots, daar draait het om.

De gemeente zelf stelt de komende vier jaar ruim 340.000 euro per jaar beschikbaar, geld dat oorspronkelijk bedoeld was voor De Bossche zomer. Per jaar kan het bedrag oplopen tot ruim één miljoen euro. Dat zit zo: Den Bosch werkt samen met Brabant C, een publiek-privaat cultuurfonds. ,,Wij gaan op zoek naar partijen die willen investeren in cultuur”, legt directeur-bestuurder Victoria Simonsz-van Krieken van Brabant C uit. Als het bedrijfsleven bijvoorbeeld 100.000 euro wil bijdragen, draagt Brabant C ook 100.000 euro bij. De ambitie is om vanuit private partijen evenveel bijeen te brengen als de gemeente Den Bosch, zodat uiteindelijk een miljoen euro beschikbaar komt voor het cultureel wijkenprogramma.

Young Stedelijk is een ‘young patron club’, opgericht om „jonge mensen van twintig tot en met veertig jaar aan het Stedelijk Museum Amsterdam te verbinden”. De club organiseert acht evenementen per jaar, zoals bezoeken aan kunstbeurzen en galeries. Het is niet de enige jongemensenclub van een Nederlands cultureel instituut, wel een van de oudste. Het Rijksmuseum richtte ook in 2014 RijksExtra op, inmiddels omgedoopt tot NEXT. Nationale Opera & Ballet heeft sinds 2015 de Young Patrons Circle. Het Koninklijk Concertgebouworkest begon in 2021 met de Companions, het Groninger Museum in 2022 met Club Groninger Museum en het Drents Museum in 2022 met de Young Culture Club. Amerikaanse instituten waren de inspiratie. In NRC vertellen medewerkers van de instellingen over deze jongerenclubs. 

 Bergen op Zoom wil voor bijna 3,6 miljoen euro de plint van het voormalige V&D-gebouw aan de Stationsstraat kopen om er maatschappelijke organisaties te huisvesten waaronder de bibliotheek. De verbouwing van het pand kost ook nog eens 1,5 miljoen. De begane grond van appartementencomplex Anno 52 (de voormalige V&D) staat al jaren leeg en dat is de gemeente een doorn in het oog. 

Het doel is om er een levendige plint met maatschappelijke functies te creëren. De begane grond telt ongeveer 2000 vierkante meter. Voor de bibliotheek alleen is dat veel te groot. De gemeente acht een combinatie van functies kansrijk en denkt daarbij aan historische clubs, kunsteducatie en cultuur. Maar ook aan werk- en vergaderplekken wordt gedacht. Er komt mogelijk ook ondersteunende horeca, puur voor de bezoekers van het pand Anno52. Gebruikers betalen in de toekomst een kostprijsdekkende huur. 

Vanaf 1 juli tot en met 30 augustus 2024 was het mogelijk om subsidie aan te vragen voor Programma’s 2025-2026. Er werden 23 aanvragen aan de Cultuurraad voorgelegd voor een totaalbedrag van € 5.601.938 voor twee jaar. De Cultuurraad heeft op basis van de criteria positief advies voor 17 aanvragers gegeven, maar met het beschikbare budget van € 4.000.000 kunnen slechts 13 aanvragers gehonoreerd worden. Het subsidieplafond van deze ronde werd al verhoogd, maar blijkt alsnog niet voldoende. Vier organisaties die niet gehonoreerd kunnen worden, zijn: AVA, United C (Tegentijd), We Are en MakerDays. De situatie was bij Programma’s 2023-2024 vergelijkbaar met onvoldoende budget voor alle positief beoordeelde aanvragen.  

Op 4 december 2024 werden voor de vijfde keer de prestigieuze BigTopLabel-awards uitgereikt in het Europees Parlement in Brussel. Deze onderscheidingen, vaak aangeduid als de “Michelinster van de circuskunst”, erkennen circussen die voldoen aan strikte kwaliteitscriteria op het gebied van arbeidsnormen, service, artistieke waarde, milieu, sociale verantwoordelijkheid, transparantie en dierenwelzijn. Dit jaar traden drie nieuwe circussen toe tot de elitegroep van gecertificeerde bedrijven: Cirque d’Hiver Bouglione (Frankrijk), Zirkus Charles Knie (Duitsland) en Cirkus Arnardo (Noorwegen). Hiermee telt de lijst nu twaalf gecertificeerde circussen uit acht Europese landen.

Als de Nederlandse Reisopera, Phion, het Metropole Orkest of al van andere bekende muziekgezelschappen voor een productie beroep moeten doen op een koor, dan valt niet zelden de keuze op Consensus Vocalis in Enschede. Maar het voortbestaan van het koor staat op het spel, nu de gemeente een eerder toegezegde subsidie van in totaal 400.000 euro intrekt, omdat niet aan de voorwaarden kan worden voldaan. Een meerderheid in de gemeenteraad wil het niet zover laten komen.

Staatssecretaris Van Oostenbruggen (Financiën) informeert de Tweede Kamer over het proces rond de alternatieve invulling voor de afschaffing van verlaagde btw-tarieven op media, cultuur en sport. Hij werkt aan een inventarisatie en zegt toe dat hij de Kamer uiterlijk eind januari een brief met de uitkomsten van de inventarisatie zal sturen. De Eerste Kamer heeft eenzelfde brief ontvangen.

De inventarisatie schetst de verschillende keuzes die er op het terrein van de btw te maken zijn om te komen tot een alternatieve invulling in plaats van de eerder door het kabinet voorgestelde btw-verhoging op media, cultuur en sport (vanaf heden: cultuur). Daarbij geldt dat het kabinet het noodzakelijk acht dat alternatieven uitvoerbaar en juridisch houdbaar zijn om recht te doen aan de gedeelde wens van vereenvoudiging. Tot slot geldt dat alternatieven binnen het btw-domein worden gevonden en minstens budgettair hetzelfde moeten opleveren.

Scholen vinden de weg omhoog als het gaat om de leerprestaties van leerlingen op de basisvaardigheden, laat het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap weten. Toch blijft de urgentie groot om deze prestaties te verbeteren, met name in het voortgezet onderwijs. Dat staat in de voortgangsrapportages van het Masterplan basisvaardigheden en het Nationaal Programma Onderwijs die staatssecretaris naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Zowel scholen in het basis- als voortgezet onderwijs hebben subsidie gekregen om de vaardigheden te verbeteren. Het merendeel ervaart een merkbare vooruitgang in de prestaties van hun leerlingen. Dat geldt vooral voor scholen in het primair onderwijs.

Staatssecretaris Mariëlle Paul (Funderend Onderwijs en Emancipatie): "We zien dat de aanpak van het Masterplan basisvaardigheden werkt. Het lijkt er sterk op dat de scholen die subsidie kregen om de vaardigheden te verbeteren, de dalende trend in leerprestaties weten te keren. Ik ga door met het Masterplan en ik geef het een extra impuls met het Herstelplan kwaliteit funderend onderwijs. Daar werk ik nu aan met het onderwijsveld. Hiermee brengen we de basis op orde, met een focus op lezen, schrijven en rekenen.”

Opluchting op de burelen van Orpheus. Het voortbestaan van de Nationale Jeugdorkesten Nederland (NJON) is verzekerd. En daarmee ook een van de stokpaardjes: de Muziekzomer Gelderland. De voorbereiding van de 24ste editie in de zomer van 2025 kan beginnen. 

Sinds afgelopen zomer hing er een grauwsluier boven de NJON en de 23ste editie van Muziekzomer Gelderland die net na de afwijzing van de subsidie op het programma stond. En dat terwijl het jaarlijks duizenden bezoekers trekt. Uiteindelijk werd alsnog geld geregeld door minister Eppo Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, via een zogenoemd kaderbesluit. Dat betekent overigens niet dat artistiek directeur van het NJON Van Dingstee en de andere instellingen nu achterover kunnen gaan leunen. „Tot en met 2028 hebben we zekerheid. Maar tegelijkertijd realiseren we ons dat dit een soort noodoplossing is en we voor de borging van de talentontwikkeling op langere termijn zullen moeten blijven strijden.”

De Gerrit Komrij-prijs 2024 gaat naar Marianne Vonck & Kato Beirnaert voor hun boek Iedereen Reynaert. In 2023 ging de Gerrit Komrij-prijs ook al naar een boek over Vanden vos Reynaerde. Iedereen Reynaert vertelt het verhaal van Vanden vos Reynaerde subliem na in zeer eenvoudige taal. De doelgroep van dit boek bestaat uit volwassen migranten die lessen Nederlands als Tweede Taal (NT2) volgen.

De jury van de Gerrit Komrij-prijs roept uitgeverijen en genootschappen om ook andere klassieke verhalen te bewerken voor NT2-studenten. In 2012 is de Gerrit Komrij-prijs opgericht om de popularisatie van de oude letteren te eren. Komrij was gek op oude literatuur en hij heeft veel gedaan deze onder de mensen te brengen. De Gerrit Komrij-prijs gaat naar die persoon (of instantie) die het best / leukst / origineelst / etceterast de oudere literatuur over het voetlicht weet te krijgen.

Het kwam als een donderslag bij heldere hemel: eind november maakt Krakers Tilburg op Instagram bekend na vier jaar te stoppen met de Kraakkelder in De Nieuwe Vorst. Een abrupt einde van een podium dat deels vanuit de community werd georganiseerd en ruim baan gaf aan het experiment en waar festivals als Murf/Murw en Popronde terecht konden. De reacties waren dan ook emotioneel en er werd vanuit de achterban met een beschuldigende vinger gewezen naar de gemeente Tilburg, maar dat is niet terecht volgens De Nieuwe Vorst. De toekomst was al onzeker na een aanvraag bij Fonds Cultuurparticipatie via de Co-creatie regeling en bij provincie Noord-Brabant. Ondanks positieve beoordelingen blijkt er geen budget voor de Kraakkelder te zijn.

Als alle scenario’s zijn besproken, komt het team van De Nieuwe Vorst tot een vervelende conclusie: Kraakkelder moet stoppen, ook al wil niemand dat. Een nieuwe naam en concept voor de kelder? Van de Laak: “Dat is pas bespreekbaar als er weer structurele financiering is." Daarvoor lopen op dit moment gesprekken met de gemeente Tilburg die ons door de jaren heen heeft gesteund. Wij zien ook dat de behoefte aan publiekswerving groot is, maar hoe daar invulling aan te geven, dat is helemaal afhankelijk van budgetten waarvan we op dit moment nog niet eens weten of die beschikbaar zijn.”

Van Dale heeft de Woord van het Jaar-verkiezing 2024 afgelast vanwege hevige reacties van online actiegroepen. Deze groepen probeerden de stemming te manipuleren door te pleiten voor of tegen specifieke woorden, wat leidde tot een fel polariserend debat. Dit staat volgens de uitgeverij haaks op het doel van de verkiezing: een reflectie op taaltrends van het afgelopen jaar.

De redactie van Van Dale heeft daarom zelf het Woord van het Jaar bepaald en koos voor polarisatie, een woord dat treffend de huidige maatschappelijke dynamiek weerspiegelt. “De reacties van dit jaar illustreren hoezeer dit woord de tijdgeest belichaamt,” aldus een woordvoerder.

We dreigen het unieke Nederlandse klassieke saxofoon-geluid te verliezen, aldus Eva van Grinsven, baritonsaxofonist in het Berlage Saxophone Quartet en docent op het conservatorium van Maastricht. Dit jaar organiseert haar kwartet het eerste Berlage Saxophone Festival in Den Bosch, waar tevens het Brabants Saxofoon Platform wordt opgericht; een regionaal antwoord op een nationaal probleem. 

“Het is niet zo dat de conservatoriumklassen leeg zitten, maar ze zijn vooral gevuld met studenten uit andere landen. Het is zorgelijk omdat we daarmee dat typisch Nederlandse fluwelen en ronde saxofoongeluid kwijt raken." Het Berlage Saxophone Quartet wil die neerwaartse trend ombuigen. Volgens Van Grinsven ligt de wortel van het probleem bij het feit dat de Nederlandse overheid haar handen van het muziekonderwijs af heeft getrokken. Door bezuinigingen, met name van kabinet-Rutte II, hebben veel gemeenten de geldstroom naar lokale muziekscholen flink dichtgeknepen of helemaal stopgezet. Hierdoor hebben muziekscholen en docenten het moeilijk, en zijn er voor kinderen minder betaalbare muzieklessen. 

Vijfduizend naoorloogse scholen dreigen te worden vervangen door nieuwbouw. Maar veel afgeschreven gebouwen kunnen beter worden opgeknapt, is de overtuiging van kunsthistoricus Wilma Kempinga. De renovaties die haar stichting Mevrouw Meijer bewerkstelligt winnen talloze architectuurprijzen. Voorkomen dat nog meer scholen worden gesloopt door slim te renoveren, dat is wat Kempinga wil bereiken met de stichting Mevrouw Meijer, die ze in 2009 met architect Tjeerd Wessel oprichtte.

Een van de scholen die de stichting ondersteunde, was vakschool Nimeto in Utrecht. Onder begeleiding van Mevrouw Meijer werd die door architect Maarten van Kesteren verbouwd. Het vernieuwde gebouw won afgelopen jaar talloze architectuurprijzen. Van de Gouden Piramide – de rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap – tot de Utrechtse Rietveldprijs. Op 7 december kwam daar de prestigieuze Abe Bonnema Prijs voor jonge architecten bij. 

Met alle verzamelde data kan Spotify ook een beeld schetsen van het nationale luistergedrag. Daaruit blijkt dat Nederlanders in 2024 veel luisterden naar muziek van eigen bodem: van de vijf bestbeluisterde nummers in Nederland zijn de eerste vier van Nederlandse artiesten, en ook nog eens Nederlandstalig. Volgens Spotify luisterden we dit jaar 7 procent meer naar Nederlandse artiesten dan vorig jaar. Ook het meestgestreamde album komt uit eigen land: Pink Summer van Frenna. Voor de titel van bestbeluisterde artiest moeten de Nederlanders het toch afleggen tegen Taylor Swift. Nummer twee is hier wel weer een Nederlander: Ronnie Flex.

Musical Emilia Pérez is met vijf prijzen de grote winnaar van de 37ste European Film Awards, die zaterdagavond werden uitgereikt in het Zwitserse Luzern. De opvallende musical – over een gewelddadige Mexicaanse drugsbaron die een geslachtsverandering ondergaat – verzilverde uiteindelijk alle nominaties, en won in totaal vijf prijzen (de film won ook voor beste film en beste script, beste montage en beste actrice).

De European Film Awards gelden als Europese tegenhanger van de Academy Awards, waarbij grote winnaars van de afgelopen jaren, zoals Anatomy of a Fall en Triangle of Sadness later vaak ook meedingen naar de ‘echte’ Oscars. Ook Emilia Pérez wordt al gezien als belangrijke kanshebber bij de Oscaruitreiking, begin maart.

De uitreiking was een stevig pleidooi voor het belang van Europese samenwerking, waarbij de onderlinge verschillen juist moeten worden gezien als iets krachtigs. Die nadruk op de magie van Europa kwam ook naar voren in de uitgebreide toespraken van actrice Isabella Rossellini en regisseur Wim Wenders, die respectievelijk werden bekroond met een European Achievement in World Cinema en een European Lifetime Achievement Award. 

Na twintig jaar vertrekt de geboren Engelsman als directeur van het Eindhovense Van Abbemuseum. Esche laat een museum achter dat lange tijd als een buitenbeentje in de Nederlandse kunstwereld werd gezien. Zijn museum moest anders en experimenteler zijn, meer bij de tijd, maatschappelijker betrokken en geëngageerd. Als museumdirecteur was Esche ook een buitenbeentje doordat hij zijn werk in Eindhoven combineerde met prestigieuze klussen in het buitenland. Hij stelde tentoonstellingen en biënnales samen in bijvoorbeeld Turkije, Slovenië en Zuid-Korea. En hij haalde het buitenland naar het museum. Recent werkte hij voor de expositie Soils samen met Australische en Indonesische organisaties.

Zijn aanpak leidde geregeld tot kritiek. Zo werd zijn museum vergeleken met een buurthuis of debatcentrum en schreef de Volkskrant in een recensie over een ‘overkill aan informatie’. Was zijn museum niet te veel engagement en te weinig, gewoon, kunst? Esche wilde de maatschappij binnenlaten in zijn museum. Hij benadrukte de afgelopen jaren meermaals dat het in de kunst niet gaat om objecten, maar om ideeën of relaties. In de Volkskrant een interview met Esche. 

Provincie Noord-Brabant wil vijftig miljoen euro in het nog op te richten Erfgoedfonds investeren. Uit dat fonds kunnen eigenaren van monumenten en maatschappelijke (natuur)gebieden (kazematten, kanalen, heide en vennen) dan voordelig geld lenen. Daarvoor werkt de provincie samen met het Restauratiefonds, dat zich inzet voor het behoud van erfgoed. De Provinciale Staten moeten wel nog instemmen met het voorstel.