Trends & Ontwikkelingen

Minister Eppo Bruins (NSC) van Cultuur gaat laten beoordelen of de btw-verhoging en andere kabinetsmaatregelen de culturele sector 200 tot 350 miljoen euro per jaar gaan kosten. Acteurs, musici, schrijvers en andere cultuurmakers protesteren al maanden tegen de inkomstenklap. Het was de grootste handreiking die Bruins de oppositie maandag deed in het eerste debat over cultuurbeleid dat de Tweede Kamer in bijna anderhalf jaar voerde. Oppositielid Mohammed Mohandis (GL-PvdA) hield Bruins voor dat hij ‘geen toeschouwer van de eigen plannen kan blijven’ door steeds alleen maar te zeggen dat de maatregel pijnlijk is voor de cultuursector. 

Bruins wil nu begin volgend jaar de eigen berekeningen van belangenorganisatie Kunsten ’92 wel laten ‘valideren’. Hoeveel zo’n beoordeling uithaalt is de vraag, want de Tweede Kamer stemt binnenkort al over de btw-verhoging. Maar in de Eerste Kamer heeft het kabinet geen meerderheid. Het kan tot vertraging leiden, waardoor de beoordeling van het ministerie van Cultuur een rol in de discussie zou kunnen gaan spelen. 

Alle pogingen van Kamerleden om Opera Zuid meer subsidie te geven of de 57 goed beoordeelde gezelschappen en festivals te redden waar te weinig budget voor is, liepen categorisch vast op de mededeling: ‘Ik heb niet meer geld liggen.’ Verder verwees hij alle opmerkingen over de scheve uitkomst van de subsidieronde voor provincies als Drenthe en Zeeland naar een volgende vergadering, als de Kamercommissie zelf weer mede de regels opstelt voor de subsidieverdeling vanaf 2029.

De Brugse schrijfster Marieke De Maré won deze week de F. Bordewijk-prijs 2024 – de jaarlijkse prijs voor het beste Nederlandstalige prozaboek. Ze ontving de prijs voor haar roman Ik ga naar de schapen. Het is na het veelgeprezen Bult De Marés tweede roman. De Bordewijk-prijs 2024 wordt uitgereikt op 25 januari 2025 tijdens het Writers Unlimited Internationaal Literatuurfestival in Den Haag.

Voor het eerst is bij veilinghuis Sotheby's een werk van een AI-kunstenaar verkocht. Het portret van computerpionier Alan Turing bracht flink meer op dan vooraf was verwacht. Sotheby's had geschat dat het schilderij tussen de 110.000 en 165.000 euro waard was, maar de uiteindelijke verkoopprijs kwam uit op circa 930.000 euro. Het kunstwerk van ongeveer 2 bij 2,5 meter werd geschilderd door Ai-Da, een menselijke robot die het geesteskind is van galeriehouder Aidan Meller en AI-wetenschappers uit Oxford. 

Het CPNB kwam zaterdag met een nieuwe actie om de BTW verhoging tegen te gaan: Geen boete op lezen. Op 13 november praat de Tweede Kamer over de geplande btw-verhoging op boeken, kranten en cultuur. De mensen die maanden geleden de petitie tegen de BTW verhoging tekende kregen afgelopen zaterdag een oproep om komende woensdag, 13 november in Den Haag te komen protesteren. de CPNB schrijft:

“Na de vele acties van iedereen in het boekenvak, is het nu tijd voor ons, de lezer, om de regering te laten weten dat we de btw-verhoging op boeken een waardeloos idee vinden! Kom woensdag 13 november aanstaande om 09:00 uur met je favoriete boek naar de ingang van de Tweede Kamer in Den Haag. We organiseren een lees-in als protest tegen de boete op lezen! Door samen te lezen laten we zien hoe belangrijk wij het vinden dat lezen voor iedereen betaalbaar en toegankelijk blijft."

Eerst al geen oud papier meer mogen ophalen, straks een btw-verhoging en nu een bezuiniging van de gemeente Duiven op subsidies voor amateurkunst. Theo van Schaik van de Loose muziekvereniging Excelsior is verontwaardigd, net als bestuursleden van andere culturele verenigingen. ,,Zo kunnen we onze maatschappelijke rol niet meer vervullen. We spelen bij kermis en carnaval en andere gelegenheden, geven muziekles in groep 5 van de basisschool en in het Huis van Loo spelen we voor dementerenden."

Als kunstenaars overlijden laten ze niet alleen bedroefde geliefden achter, maar vaak ook een vol atelier en uitpuilende opslagruimte. Steeds meer makers denken na over hun nalatenschap; opties variëren van onderbrengen in een stichting tot verbranden. ‘Eigenlijk schuif ik het iedere dag voor me uit.’ Een aantal makers vertellen over de stappen die zij zetten. 

Het Rijk en het bedrijfsleven moeten hun verantwoordelijkheid nemen om het cultuuraanbod in Almere op te vijzelen. Dat zegt oud-wethouder Hilde van Garderen in het programma Over Flevoland Gesproken. Zij noemt het een trieste constatering dat de culturele sector veel te klein is voor een stad van de omvang van Almere.

Van Garderen vindt dat vooral Den Haag het laten afweten. "Vanuit het Rijk wordt deze regio echt ondergewaardeerd. We zijn een stad in opbouw. Ik vind echt dat we vanuit het Rijk wat dat betreft veel meer steun zouden moeten krijgen." Daarnaast vestigt ze haar hoop op een nauwere samenwerking met het bedrijfsleven. "Dat staat in Almere nog in de kinderschoenen: we kennen elkaar nog niet zo goed."

Op 7 november vond het Platform ACCT event 2024 plaats. Martin Verboom sprak hier over het versterken van het verdienvermogen. Een noodzakelijke voorwaarde om de arbeidsmarktpositie van werkenden in de sector te verbeteren. Volgens Wijbrand Schaap wordt het misschien tijd om juist het hele begrip ‘verdienvermogen’ bij het grofvuil te zetten. Het suggereert namelijk dat er een punt komt waarop er geen overheidsgeld meer bij hoeft te komen om de zaak op het huidige niveau te handhaven. Overal ter wereld dalen momenteel de overheidsuitgaven aan kunst. Nergens heeft dat geleid tot een vitalere, vrijere en gelukkiger samenleving.

Kunstenaars en creatieven zijn de frontsoldaten en de genietroepen in de strijd tegen de verstoffing, versombering en verduistering van de samenleving. Dat leger heeft het net zo min over ‘verdienvermogen’ als dat andere. Laten we het liever over wilskracht hebben. Of drijfvermogen.

Ingetogen staan ze aan het bed van een vrouw in een Eindhovens hospice en zingen a cappella een paar liedjes voor haar. Het zijn de Bedside Singers, amateurzangers van een landelijke organisatie die mensen in hun laatste levensfase met muziek willen raken. Hoe diep het zingen mensen kan raken blijkt wel in de intieme beslotenheid van de kamer in het hospice waar de vrouw de laatste periode van haar leven doorbrengt. Ze is helder en rustig en zichtbaar blij met haar bezoek. Als de Bedside Singers inzetten met het Russische lied Zonder woorden, volgt ze de vier zangers in opperste concentratie.

De Eindhovense Bedside Singers bestaan uit acht zangers die bij toerbeurt met maximaal vier zangers een optreden verzorgen. Landelijk zijn er ruim veertig koren actief. De Compassieprijs die ze nu hebben gewonnen is een initiatief van de Beweging van Barmhartigheid en wordt elk jaar toegekend aan een persoon, initiatief of organisatie die in staat is ‘harten te verwarmen, mensen te verbinden en welzijn te bevorderen’.

Pers, publiek en theaterwereld koesteren De Warme Winkel. ‘Het gezelschap dat de afgelopen tien jaar het gevaarlijkste theater van de grote zaal maakte’, schrijft kunstenaar Dries Verhoeven in de Theaterkrant. Het Fonds Podiumkunsten (FPK), de belangrijkste financier, denkt daar anders over. Bij de vierjaarlijkse subsidietoekenning maakte het FPK bekend dat De Warme Winkel geen subsidie meer krijgt. 

Wat De Warme Winkel overkomt, staat niet op zichzelf. Meer gezelschappen met een goede reputatie krijgen geen geld meer. Orkater, Wunderbaum, Holland Opera, Pynarello, Holland Baroque, om er een paar te noemen. Bij de Warme Winkel betkend dit dat ze niet meer investeren in talentontwikkeling, de decors zullen kleiner moeten en er zullen minder mensen op het toneel staan en alle medewerkers op kantoor krijgen ontslag. 

De Warme Winkel heeft net als andere theatergezelschappen een bezwaarprocedure aangespannen tegen de besluiten van het FPK. Daarnaast is het een van de gezelschappen in de zogeheten ‘groep van 59’. Die bestaat uit 59 organisaties die de Tweede Kamer vragen 10,9 miljoen euro extra vrij te maken, zodat de groep die er nu tussenuit valt toch verder kan. Een groep cultuurwethouders uit het hele land doet een dringende oproep aan de Tweede Kamer om deze groep, die ‘van onschatbare waarde’ is, een jaar subsidie als overbrugging te geven, zodat ze de tijd krijgen om andere financiering te vinden. Op 11 november zal blijken of de Kamer gevoelig is voor de noodkreet. Dan spreken zij onder meer over de 10,9 miljoen euro die de 59 organisaties hadden aangevraagd, maar niet kregen.

Roos Gortzak en Jan Geert Vierkant nemen het roer van Andreas Blühm over bij het Groninger Museum. Gortzak, tot 1 februari 2025 directeur van de Vleeshal in Middelburg, wordt artistiek directeur. Vierkant, die de laatste acht jaar werkzaam was als directeur van het Metropole Orkest, zal de zakelijke kant op zich nemen. Per 1 februari 2025 starten zij met hun nieuwe functies. Afzwaaiend directeur Blühm vindt de cirkel rond. Hij begon in 1993 bij het Van Gogh Museum en neemt op 29 oktober afscheid van het Groninger Museum, één dag voor de opening van de nieuwe expositie Hoe Van Gogh naar Groningen kwam. Hij gaat met pensioen en vindt het tijd om het stokje over te dragen aan een nieuwe generatie.

De oppositie in de Tweede Kamer noemt het ‘willekeur’ en mogelijk zelfs ‘rancunepolitiek’ dat het kabinet de btw wil verhogen voor sport, cultuur, kranten, boeken en logies. Maar de coalitie beweegt nog steeds niet. D66 kondigt alvast aan tegen het volledige Belastingplan voor 2025 te stemmen als er geen alternatief komt voor de 2,3 miljard euro die de btw-verhoging vanaf 2026 moet opleveren. Volgens D66-Kamerlid Hans Vijlbrief is dit een ‘weeskind’ onder de ingediende belastingplannen. De sectoren sport, cultuur, kranten, boeken en logies lijken ‘willekeurig’ gekozen, en eigenlijk wil geen van de coalitiepartijen deze btw-verhoging van 9 naar 21 procent, constateert hij.

In de Tweede Kamer is het debat relatief eenvoudig, want de coalitie heeft er een meerderheid. Maar de Eerste Kamer is zeer kritisch over de btw-verhoging. In de senaat heeft de coalitie geen meerderheid en kan het Belastingplan zomaar sneuvelen. De coalitie komt er acht stemmen tekort. Het kabinet moet die stemmen krijgen om het Belastingplan erdoor te krijgen. In de senaat wil de hele oppositie dat het omstreden btw-plan wordt losgetrokken van het Belastingplan. Dat adviseert ook de Raad van State. Maar Heinen wil dat niet doen. Het parlement moet zowel het ‘zoet’ als het ‘zuur’ tegelijk behandelen, vindt hij. Of het kabinet met deze houding het Belastingplan door de Eerste Kamer krijgt, zal blijken.

De provincie en de gemeenten Amersfoort en Utrecht maken zich grote zorgen over de aangekondigde bezuinigingen op cultuur. De regering wil daar flink op besparen. De provincie en gemeenten vrezen dat cultuur in de regio minder toegankelijk wordt. Ze trekken daarom aan de bel in Den Haag en roepen onder meer op om het budget voor het Fonds Podiumkunsten te vergroten.

Waarom wachten tot een festival om kinderen kunst en cultuur te laten ontdekken? Met allerlei culturele activiteiten en workshops op school kunnen leerlingen een wereld aan kunst ervaren, zonder de klas te verlaten. Denk aan theater, dans, muziek, beeldende kunst, digitale media, literatuur en zelfs circus – elk biedt een unieke manier voor kinderen om creatief bezig te zijn. Met een culturele week of cultuurdag op school kunnen leerlingen van het ene lokaal naar het andere gaan en telkens iets nieuws ervaren. Ze krijgen hierdoor een festivalgevoel en leren dat kunst en cultuur voor iedereen toegankelijk zijn.

Door samen te werken en verbindingen te leggen, kunnen onderwijzers in de sector leerlingen bijbrengen wat de waarde van kunst en cultuur is. Daar gaat het om bij het Cultuureducatiefestival in Friesland. Woensdag was in Leeuwarden de vijfde editie en met 250 belangstellenden was het weer uitverkocht. Kunstvakdocenten, maar ook bestuurders, directeuren en andere professionals volgen workshops en interessante presentaties.

We moeten kunst niet ondergeschikt maken aan de politiek, betoogde schrijfster Jolande Withuis in het CS van 24 oktober. Maar veel recente kunst zet schoonheid juist effectief in voor een politiek doel, schrijft Sandra Smets. Natuurlijk biedt kunst meer dan een politieke betekenis, maar het loslaten van die blik is ook een gemis. Kunst heeft vaak een politieke agenda. Maar, het is de esthetocratische denkwijze die het bestaansrecht daarvan verzwakt. Want zo lang als de grote claim van schoonheid het laatste antwoord is, het ultieme doel, het hoogste, dan is de rest bijzaak en zullen we nooit goed weten wat de politieke of maatschappelijke kracht van kunst is.

Langdurige resultaten van kunstevenementen worden niet onderzocht, te duur. En dat zal niet snel veranderen, want de kunstwereld kan zonder. Subsidiënten willen op tijd een verslag en daar blijft het dan bij. En de kunstwereld houdt vooral het idee hoog dat kunst goed is voor de ziel, vanwege de troost en schoonheid. Dat maakt de kunstwereld zwak. Want andere claims mogen zo in het luchtledige blijven hangen – kunst hoeft niets, het mag gewoon kunst zijn.

Platform ACCT heeft SEO Economisch Onderzoek (SEO) verzocht om een onafhankelijk onderzoek uit te voeren naar hoe een eerlijke tariefstructuur ontwikkeld kan worden, waarin de waarde van flexibiliteit wordt meegewogen zonder de financiële stabiliteit van zzp’ers in gevaar te brengen. De nadruk in het onderzoek ligt op de uitwerking van kortdurende en kleine opdrachten en hun effect op de inkomenszekerheid van zzp’ers. Om een goed beeld te krijgen van de huidige situatie, heeft SEO een korte online vragenlijst opgesteld voor zzp’ers én opdrachtgevers in onze sector. De vragenlijst is tot en met donderdag 14 november in te vullen. 

Gorinchem krijgt zijn Cultuurhuis, met bibliotheek en een zaal met vierhonderd stoelen. De schouwburg, die al enkele jaren leegstaat, mag van de gemeenteraad voor een bedrag van 8 miljoen euro worden verbouwd. De benodigde theatertechniek voor voorstellingen met licht en geluid, zit er niet in. Dat is een belangrijke kostenbesparing. Een petitie van culturele instellingen en verenigingen trok de twijfelaars over de streep. Met uitzondering van het CDA stemde de raad donderdag in met het plan van burgemeester en wethouders. 

Zo’n dertig vertegenwoordigers van culturele instellingen met grote financiële zorgen spraken woensdagavond Amsterdamse raadsleden toe. ‘Eerst had ik een hulpvraag, nu slaak ik een noodkreet.’ Van Orkater, Over het IJ-festival, het Nederlands Blazers Ensemble via Theater Rast tot de Tolhuistuin: hun boodschap is duidelijk. Zonder extra financiële ondersteuning verliezen makers hun werk, verliest Amsterdam cultureel kapitaal, worden opgebouwde netwerken afgebroken en vallen instellingen om. De vierjaarlijkse verdeling van het Amsterdamse cultuurgeld van jaarlijks 160 miljoen euro leidt altijd al tot discussie. Het is namelijk nooit genoeg voor alle instellingen die erop hopen. 

De Ontmoeting, een platform dat zich inzet voor de talentontwikkeling van jonge Nederlandse filmmakers, gaat samenwerken met Netflix. De streamingdienst stelt voortaan elk jaar 40.000 euro ter beschikking om acht korte films van jonge makers te financieren. Eerder zamelden de makers het geld voor hun films nog zelf in via crowdfunding. Naast de financiering van de korte films, gaat Netflix de filmmakers artistiek ondersteunen met workshops.

Lichtfestival GLOW verbruikt deze week veel stroom om de tientallen kunstwerken te verlichten. Het gaat dan om 4726,8 kilowatt aan vermogen. Dat is ongeveer wat honderd gezinnen in één week aan stroom verbruiken. De organisatie wil uiteindelijk een energieneutraal festival in Eindhoven. “Dat is onze droom.” Lichtfestival GLOW valt samen met de Nationale Klimaatweek waarin aandacht wordt gevraagd voor duurzaamheid. 

Volgens organisator Ralf van Lieshout zet het festival stappen om duurzamer te worden. “Ons streven is om GLOW helemaal energieneutraal te krijgen, maar daar zitten ook kosten aan. Hoe mooi het ook zou zijn, het lukt ons nu nog niet”, aldus Ralf van Lieshout van GLOW. De organisatie heeft afspraken gemaakt met de Gemeente Eindhoven en andere partijen om hun verantwoordelijkheid te nemen en de impact op het milieu te verkleinen. Zo werkt GLOW vooral met groene stroom en zet het evenement in op ledverlichting en hergebruik van materialen.

De Nederlandse audiovisuele sector creëert een rijk en gevarieerd aanbod van speelfilms, documentaires en dramaseries. Deze sector is niet alleen economisch van belang, maar draagt ook wezenlijk bij aan de verspreiding van publieke waarden binnen onze samenleving. Minister Bruins (OCW) informeert de Eerste en Tweede Kamer over de agenda voor de integrale sectorbrede aanpak 'Verbeelding door Inzicht en Samenwerking'. De aanpak richt zich op het versterken van de Nederlandse audiovisuele sector. Hij stuurt de 'Rapportage - Input voor evaluatieontwerp Investeringsverplichting grote streamingdiensten' mee met de Kamerbrief. Ook stuurt hij het rapport 'verkenning talentontwikkeling'.

Na 25 jaar neemt Bert Palinckx afscheid als artistiek directeur van November Music, het festival voor nieuwe muziek in Den Bosch. Deze vrijdag begint de laatste editie die Palinckx programmeerde. „In het begin was ik erg concessieloos.”  Palinckx’ opvolger als artistiek directeur is accordeonist Marieke Hopman. Het programmateam bestaat verder uit Koen Graat (jazz en wereldmuziek) en Remy Alexander (educatie). Het onderdeel FAQ voor elektronische muziek is in handen van Mitchel van Dinther (alias Jameszoo) en Rikkert Brok. 

De ommekeer kwam rond 2009, het jaar dat November Music van De Toonzaal naar de huidige locatie in de Verkadefabriek verhuisde. „De eerste tien jaar weerspiegelde November Music echt mijn smaak. Daarna werd onze oriëntatie steeds breder. Dat kwam zeker ook door de inbreng van Koen als programmeur jazz en world. ”Sindsdien groeide November Music van een nichefestival uit tot een tiendaags evenement dat met zo’n honderd concerten per editie de stand van de nieuwste muziek laat horen, van jonge makers tot grote namen. Componisten als Kaija Saariaho, John Zorn en Mauricio Kagel kwamen naar Den Bosch. Als onderdeel van de culturele basisinfrastructuur (vierjarige rijkssubsidies voor cultuur) heeft het festival een brede functie, vindt Palinckx.

Op donderdag 14 november opent cultureel centrum Verkadefabriek in Den Bosch opnieuw haar deuren voor de zesde editie van New Music Conference. Deze conferentie is dé plek voor iedereen die werkzaam is in nieuwe muziek om kennis, waardevolle connecties en inspiratie op te doen. Als kers op de taart, worden ook de Buma Classical Award, Buma Classical Lifetime Achievement Award en Buma New Music Incentive uitgereikt. Professionals uit hedendaags klassiek, jazz, world en allerlei crossovers komen een hele dag samen om kennis en inspiratie op te doen en actuele thema’s binnen de sector te bespreken.New Music Conference is een initiatief van BumaStemra en georganiseerd door Buma Cultuur in samenwerking met November Music. 

Kunstenaars Lucassen en Sander van Deurzen hebben beiden de Jeanne Oosting Prijs gewonnen. Dit jaar is er geen tentoonstelling, maar het is nog steeds een prijs voor en door kunstenaars. De Jeanne Oosting Prijs is een dubbele oeuvreprijs die elk jaar wordt uitgereikt aan twee kunstenaars die werken met verschillende technieken. 

Eind 2024 wordt het zesjarig erfgoedprogramma Architectuur Dichterbij afgesloten. Dankzij een eenmalige investering van het Ministerie van OCW heeft het Nieuwe Instituut sinds 2019 kunnen werken aan het vergroten van de zichtbaarheid en het duurzaam toegankelijk maken van de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw. Tijdens de slotbijeenkomst op 14 november wordt de kennis en inzichten die zes jaar Architectuur Dichterbij hebben opgeleverd gedeeld, en wordt er een nieuw online collectieplatform gelanceerd.

Het primaire doel van Architectuur Dichterbij was het behoud van de collectie voor toekomstige generaties, door een belangrijk deel van de ontwerptekeningen en de fotocollectie te conserveren, te digitaliseren en zo nodig te restaureren. Tegelijkertijd gaf het programma alle aanleiding om de staande erfgoedpraktijk te bevragen, uit te dagen en te innoveren. 

De Haagse Literatuurprijzen 2024 zijn toegekend aan Simone Atangana Bekono, Marieke de Maré en Anaïs Van Ertvelde. De directeur van het Literatuurmuseum / Kinderboekenmuseum, Valérie Drost, heeft dit bekendgemaakt in het radioprogramma Kunststof. Eerder dit jaar is al bekendgemaakt dat de Constantijn Huygens-prijs, de Haagse Literatuurprijs voor een oeuvre, is toegekend aan Tomas Lieske (pseudoniem van Ton van Drunen, 1943). Aan de Constantijn Huygens-prijs is een bedrag van € 12.000 verbonden. De andere prijzen bedragen € 6.000.

Zingen verbetert de gezondheid, zo is te lezen in talloze berichten over de voordelen van zingen, altijd met een verwijzing naar wetenschappelijke onderzoeken. Maar wat onderzoeken laten zien, ligt toch iets genuanceerder. Muziek is geen pil. Zoals je met wetenschappelijk onderzoek kunt vaststellen of een medicijn wel of niet werkt, zo lastig is dat met muziek, stelt neuromusicoloog Artur Jaschke. Hij is verbonden aan de University of Cambridge, ArtEZ Hoogeschool voor de Kunsten, doet klinisch onderzoek aan het UMCG en schreef in 2021 het boek Toekomstmuziek over muziek en het brein.

“Er zijn twee problemen bij gezondheidsonderzoeken naar muziek. Eén, wie wordt onderzocht? De selectiebias zorgt voor een vertekening van de resultaten omdat de onderzochte groep niet representatief is. “Het tweede punt”, zegt Jaschke, “is dat effecten moeilijk zijn te bewijzen.

Een berg aanwijzingen over de positieve gezondheidsvoordelen van zingen is nog geen hard wetenschappelijk bewijs waar bijvoorbeeld een zorgverzekeraar genoegen mee neemt om zangtherapie te vergoeden. Jaschke: “Maar we zien in de dagelijkse praktijk, van de kleinste couveusekinderen tot de oudste patiënten met dementie, dat zingen en muziek een positief effect hebben op gezondheid.”

Tijdens de uitreiking van de Architectenweb Awards 2024, op woensdagavond 6 november 2024 in het Keilepand in Rotterdam, is De Zwarte Hond uitgeroepen tot Architect van het Jaar 2024. Het bureau voor architectuur, stedenbouw en strategie heeft vestigingen in Rotterdam, Groningen, Keulen en Berlijn. Bij de prijs voor Architect van het Jaar hoort een door Tjep. ontworpen aluminium bokaal en een cheque ter waarde van 5.000 euro. De prijs voor Architect van het Jaar gaat ieder jaar naar het bureau dat op dat moment de grootste bijdrage levert aan de ontwikkeling van de architectuur.

De volkskrant sprak met stedenbouwkundige en creatief directeur Jeroen De Willigen. 

Auteur Esther Gerritsen heeft de Boekenbon Literatuurprijs gewonnen met haar boek ‘Gebied 19’. Wakker worden in een nieuwe wereld. Vol ongeloof moeten aanzien dat er zich een verandering heeft voltrokken die je echt niet had zien aankomen. De recente roman met dat uitgangspunt, Gebied 19 van Esther Gerritsen, ontving woensdagavond de Boekenbon Literatuurprijs 2024, een van de grote jaarlijkse boekenprijzen van Nederland. En al is daarin de halve wereldbevolking naar een andere, betere planeet verhuisd, de jury noemde het winnende sciencefictionboek behalve „bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk” ook „pertinent actueel”.

Daarmee was het nu eens raak, voor het eerst in de carrière van Esther Gerritsen. Na zes niet-verzilverde nominaties hoefde zij woensdagavond niet opnieuw naar huis zonder de prijs te hebben gewonnen. De Boekenbonprijs van 50.000 euro werd uitgereikt in het Haagse cultuurhuis Amare.

Brabant hoeft niet te rekenen op een flinke rijksbijdrage voor cultuur de komende jaren. Omgerekend komt het neer op nog geen 8 euro per inwoner. Dat is fors minder dan in andere provincies. In Groningen gaat het om bijna 30 euro per inwoner, in Noord-Holland zelfs ruim 86 euro. Brabant doet samen met andere provincies een klemmend beroep op politiek Den Haag om de cultuursubsidies beter te verdelen.

“Het is ons als Brabant al heel lang een doorn in het oog dat de meerjarige cultuursubsidies van de Rijksoverheid voor het overgrote deel in de randstad landen", zegt gedeputeerde Bas Maes. "Ook de komende periode tot aan 2028 gaat er per hoofd van de bevolking meer dan tien keer zoveel geld naar Noord-Holland dan naar onze provincie. Dat is niet meer uit te leggen."

Op maandag 11 november 2024 debatteert de Tweede Kamer – voor het eerst sinds bijna anderhalf jaar – over cultuur. Op de volle agenda staat ook de cultuurbegroting voor 2025. Kunsten ’92 luidt in een brief aan de cultuurwoordvoerders opnieuw de noodklok over de opeenstapeling van zorgwekkende kabinetsmaatregelen die op ons afkomen. Drie zaken springen het meest in het oog: de beperking van de loon- en prijsindexatie, de korting op het gemeentefonds en de btw-verhoging.

Daarnaast wijst Kunsten ‘92 de Kamerleden op de effecten van de subsidieverdeling voor de cultuurnotaperiode 2025 – 2028. Wat betreft de korte termijn roept Kunsten ‘92 de Kamer op om de onherstelbare stelselschade die hierdoor ontstaat te voorkomen. Voor de lange termijn geeft Kunsten ’92 suggesties om het systeem van geld verdelen duurzamer te maken.

In de komende dagen wordt er gesproken met een aantal cultuurwoordvoerders van zowel de coalitie als de oppositie. Dan gaat het ook over de culturele arbeidsmarkt en over de gevolgen (vooral voor de beeldende kunstsector) van de aangekondigde bezuinigingen op internationale culturele samenwerking. Morgen is er een technische briefing in de Tweede Kamer, over de impactanalyse die in opdracht van private financiers, gemeenten en de kunst- en cultuursector (waaronder het Cultuurfonds en Kunsten ’92) is uitgevoerd.