Trends & Ontwikkelingen

Wat vinden kinderen en jongeren in Zeeland van het cultuuraanbod in de provincie? Hoe ziet hun culturele levensloop eruit? Deze vragen waren de aanzet voor een breed, verkennend onderzoek dat álle culturele disciplines bestrijkt en een grote doelgroep onder de loep neemt, namelijk kinderen en jongeren tussen 10 t/m 30. De doelgroep is opgesplitst in vier groepen. De groep 10 t/m 13 jaar: enthousiast & afhankelijk. De groep 14 t/m 16 jaar: nonchalant & niet alleen. De groep 17 t/m 22 jaar: beleving & budget. De groep 22 t/m 30 jaar: comfort & kwaliteit. 

Deelname aan cultuur hangt af van een samenstel aan belemmeringen en stimulansen, die lang niet altijd met de inhoud van de activiteit te maken hebben. Cultuureducatie brengt vrijwel alle kinderen en jongeren in aanraking met cultuur. Dat leidt niet zozeer tot meer cultuur beoefenen of bezoeken in de vrije tijd. De wensen van kinderen en jongeren voor het cultuuraanbod spitsen zich toe op een nieuw museum, meer muziek in de omgeving (zowel concerten als zelf beoefenen) en een groter aanbod aan creatieve activiteiten.

Investeringen in cultuur moeten evenrediger over het land verdeeld worden. Er zijn in Nederland nog steeds omvangrijke verschillen in de regionale spreiding van landelijke gesubsidieerde culturele infrastructuur. Nu de adviezen voor meerjarensubsidies voor de periode 2025-2028 zijn gepubliceerd, ziet de regio dat bijsturing op geografische spreiding noodzakelijk blijft. Noord-Nederland staat hierin niet alleen, ook de provincies Flevoland, Zeeland, Noord-Brabant en Limburg roepen de Tweede Kamer op om bij te sturen in de verdeling van de cultuurgelden.

De bundel 'Scratching the Surface: een verkenning van graffiti en streetart' is opgebouwd uit 7 essays, geschreven door toonaangevende onderzoekers en critici uit de wereld van streetart, graffiti en beeldende kunst. De auteurs, Daniël de Jongh, Lene ter Haar samen met Robert Kaltenhäuser, Javier Abarca, Stephen Burke, Raenys Martis, Ana Maria Hernandez en Robin Vermeulen, nemen je in Scratching the Surface mee in hun professionele en persoonlijke ervaring met graffiti en streetart en bieden zo een gevarieerd beeld van de rijkdom van het veld én de potentie. Scratching the Surface is nummer 16 in de essayreeks van het Mondriaan Fonds en verschijnt zowel in het Nederlands als het Engels met ondersteunend beeldmateriaal. 

De voorgestelde bezuinigingen op cultuur kunnen rampzalig zijn voor de sector. De btw-verhoging zou cultuur ontoegankelijk maken voor veel mensen. Het is daarom tijd voor actie, vinden Overijssel en Gelderland. In een brief delen gedeputeerden maandag hun zorgen met minister Eppo Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Dat ministerie gaat bezuinigen op cultuur, bewegingsonderwijs en de publieke omroep. Organisaties die subsidie krijgen, moeten het de komende jaren doen met minder geld. Een bedrag van ruim 360 miljoen gaat de komende jaren bespaard worden. Vooral kleine organisaties in zwakke gebieden gaan hierdoor in zwaar weer komen, is de angst.

Volgens Gedeputeerde Tijs de Bree (PvdA) van oa cultuur in Overijssel is cultuur van supergroot belang. ,,Artikel 22. Cultuur staat in onze grondwet. De overheid moet zorgen voor culturele ontplooiing. Dat is een grondrecht en dat willen we graag aan de minister duidelijk maken. Wij zien mogelijkheden om cultuur te versterken en toegankelijk te houden. Daarover willen wij met de minister in gesprek gaan.’’ De vrees is namelijk dat de bezuinigingen een domino-effect zullen hebben. 

Een ode aan tachtig jaar bevrijding, buitenaardse slijmdruppels en torens die tot leven komen. De negentiende editie van Glow, een gratis te bezoeken lichtkunstfestival, zet Eindhoven weer in vuur en vlam. Met een kortere route zodat de bezoeker zich geen moment hoeft te vervelen. Ook dit jaar zet de organisatie van Glow weer in op een lichtfestival voor én door de stad. Volgens woordvoerder Ralf van Lieshout is veel lichtkunst die vanaf 9 november te zien is ontwikkeld door of in samenwerking met partijen in de stad. 

Voor het eerst in bijna twee decennia trok GLOW in 2023 verder dan de vertrouwde stadsgrenzen van Eindhoven. Achttien jaar lang verzamelden mensen van overal ter wereld in het centrum om spraakmakende lichtkunstwerken te bewonderen. Sindsdien is ook de regio verlicht. Met verborgen plekken, gezellige pleinen en groene parken die het podium zijn voor het openluchtfestival. Verken de regio en bezoek de gemeenten Best, Oirschot en Helmond voor nog meer lichtkunst!

Ondernemers verwachten in 2025 meer personeel aan te nemen en meer te investeren, maar deze verwachtingen zijn minder positief dan een jaar geleden. Daarnaast blijft het ondernemersvertrouwen vrijwel onveranderd licht negatief. Ondernemers verwachten volgend jaar per saldo een toename van de personeelssterkte. Wel zijn de verwachtingen minder positief dan vorig jaar. Vooral in de cultuur, sport en recreatie en de verhuur en handel van onroerend goed verwachten minder ondernemers het personeelsbestand uit te breiden. 

Acht bedrijfstakken verwachten in 2025 meer te investeren dan in 2024; vijf bedrijfstakken verwachten minder te investeren. In de cultuur, sport en recreatie en de detailhandel zijn de verwachtingen negatief geworden en verwachten ondernemers volgend jaar minder te investeren dan dit jaar.

Na een zomer trouwe dienst bij CrossArts krijgt kunstwerk De Veerman een tweede leven. De Veerman heeft met Kairos Events een nieuwe eigenaar. Het iconische, drijvende kunstwerk heeft tot nu toe bijna 1500 deelnemers betrokken bij het project ‘Liefde voor de Mark’. Hierbij zijn verhalen rondom de rivier de Mark verzameld, zowel vanaf de waterkant als vanuit het perspectief van het water zelf. Met Kairos Events als nieuwe eigenaar vervolgt De Veerman z’n reis in Breda. Kairos Events, bekend van festivals als Ploegendienst, Anita en Oranje Zoet, heeft de toekomst van De Veerman in handen genomen. Dankzij hen krijgt het drijvende kunstwerk een nieuwe rol binnen het culturele landschap van Breda.

In haar dankwoord bij de Johannes Vermeerprijs sprak Marit Törnqvist ook minister Eppo Bruins toe, de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap die haar net daarvoor de staatsprijs had overhandigd. Törnqvist: “Als u werkelijk, wat ik echt wil geloven, doordrongen bent van het belang van kinderliteratuur, literatuur in het algemeen, en het vrije woord, dan zou u de BTW op boeken moeten afschaffen. Onder meer Groot-Brittannië, Ierland en Noorwegen zijn ons voorgegaan. Het mag niet zo zijn dat alleen kinderen met rijke ouders een kinderboek kunnen kopen. Kinderboeken zijn bedoeld voor alle kinderen!”

In drie Brabantse steden - Tilburg, Gemert & Breda - vindt op 8,9 en 10 november het K.O.T.S Festival plaats. Het K.O.T.S- wat staat voor Klanken Ontmoeten Talloze Stijlen- Festival, is een belangrijke stap in het creëren van kansen voor jongere aanstormende talenten om zich muzikaal te ontwikkelen. Het initiatief markeert de terugkeer van een langverwacht podium voor jong Brabants muzikaal talent, met als doel een positieve impact te hebben op de muziekcultuur en de sociale verbondenheid onder de jeugd in Brabant.

Als onderdeel van onze nieuwe rubriek GELD!? van Cultuur+Ondernemen gingen Daisy Zwartepoorte, Rubén Dario Kleimeer en Jeffrey Arts met elkaar in gesprek over het thema geld. Aan de hand van prikkelende stellingen bespreken ze hoe ze over geld praten en of humor daarbij helpt of juist niet. Ze delen hun visie op de rol van geld als succesfactor en bespreken of geld verdienen hen afleidt van hun creativiteit. Een boeiend gesprek over de impact van geld op hun kunstenaarschap. Met de rubriek GELD!? willen Cultuur+Ondernemen het onderwerp geld bespreekbaar maken en kunstenaars inspireren om een gezonde en prettige relatie met geld in hun beroepspraktijk te ontwikkelen.

Quincy Jones is op 3 november op 91-jarige leeftijd overleden. De jazzmuzikant en muziekproducent is onder meer bekend door zijn samenwerking met Michael Jackson. De Amerikaan won in totaal 28 Grammy's. Jones werkte samen met grote artiesten als Frank Sinatra, Aretha Franklin, Donna Summer en Ray Charles. In 1985 leidde hij de opname voor We Are The World, een samenwerking van 46 wereldsterren voor het goede doel.

Zijn bekendste werk maakte hij met Michael Jackson. Hij produceerde onder meer de succesvolle albums Off the Wall, Thriller en Bad. Thriller is een van de bestverkochte albums aller tijden. Voor beroemde films als The Color Purple en The Wiz verzorgde Jones de muziek. Hij kreeg daar in totaal zeven Oscar-nominaties voor. In 2025 zou hij een ere-Oscar krijgen voor zijn gehele oeuvre.

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en gemeente Maastricht starten de procedures tot bescherming van het industrieel erfgoed binnen het ENCI-gebied. Wethouder Stedelijke Ontwikkeling en Cultureel Erfgoed, Frans Bastiaens gaf vandaag hiervoor samen met directeur van de RCE, Susan Lammers, het officieuze startschot in de Slakhal op het ENCI-bedrijventerrein. Er wordt voorgesteld om in totaal, naast gemeentelijke monumentale (bouw)werken, 5 (clusters van) rijksmonumenten, inclusief de imposante Oven 8, aan te wijzen.

Blijf podiumkunstenaars die vanaf 2025 hun structurele rijkssubsidie verliezen nog minstens 1 jaar ondersteunen. Na de kunstenaars zelf, doen nu ook cultuurwethouders uit het hele land deze dringende oproep bij de Minister van OCW en de Tweede Kamer. De getroffen makers zijn volgens de wethouders van ‘onschatbare waarde’ voor hun gemeenten. Met een jaar extra ondersteuning krijgen ze de tijd en ruimte om andere financieringsbronnen te vinden.

De wethouders, uit onder andere Tilburg, Rotterdam, Dordrecht en Amersfoort, komen met name op voor de zogenoemde ‘groepvan59‘. Dat zijn 59 podiumkunstenaars, instellingen en festivals die afgelopen zomer van het Fonds Podiumkunsten een positief advies kregen, maar geen geld vanwege het beperkt beschikbare budget. 

Op uitnodiging van Museum Rembrandthuis stapt opnieuw een Amsterdamse grootheid in de voetsporen van Rembrandt. Na het enorme succes van het tijdelijke tattoo-atelier van Schiffmacher & Veldhoen in 2023, vertaalt modemerk G-STAR Rembrandts vakmanschap op een vernieuwende manier naar denim. Geïnspireerd door Rembrandts etstechniek en zijn iconische zelfportret uit de museumcollectie, heeft het ontwerpteam van G-STAR de nieuwste lasertechnologieën gecombineerd met experimenten op diverse soorten denim. Zo brengt G-STAR een eerbetoon aan eeuwenoude ambacht, op een innovatieve manier.

108.219 ‘cultuuroptimisten’ hebben een petitie ondertekend tegen de cultuurplannen van het Kabinet. De petitie is een initiatief van We Are Public oprichter Bas Morsch, die de handtekeningen op 5 november overhandigde aan de commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van de Tweede Kamer.

De petitie kaart de geplande btw-verhoging aan, maar is breder ook een waarschuwing over de manier waarop cultuur steeds verder wordt gemarginaliseerd door de politiek. ‘Met hun plannen zetten de regeringsleiders de identiteit van alle Nederlanders op het spel.’ Morsch ging bij de overhandiging in gesprek met Kamerleden Mohammed Mohandis (GroenLinks/PVDA), Rosanne Hertzberger (NSC), Harmen Krul (CDA), Pepijn van Houwelingen (FvD), Christianne van der Wal (VVD) en Ilana Rooderkerk (D66). Ze spraken over de btw-verhoging en het algemene belang van cultuur in de maatschappij.

November Music is een elfdaags festival voor muziekliefhebbers in Den Bosch. Ieder jaar brengt het festival eigenzinnige en vooruitstrevende makers en muzikanten uit de hele wereld samen. Ook zijn er verschillende Brabantse makers te bewonderen. Bert Palinckx (artistiek directeur van November Music) tipt de Brabantse makers die je zeker niet mag missen.  

De VNG heeft op basis van de openbare cijfers IV-3 van de jaarrekeningen 2023 de financiële conditie van gemeenten in kaart gebracht. Het aantal gemeenten met een onvoldoende financiële conditie is in 2023 opgelopen. Eind 2023 hadden 15 gemeenten een onvoldoende financiële conditie waarvan 3 een 5,5 (t.o.v. 11 gemeenten in 2022, waarvan 7 een 5,5). Ook het aantal gemeenten met een negatief exploitatieresultaat liep op: van 31 in 2022 naar 72 in 2023. Hiervan hebben 10 gemeenten voor het 3e jaar op rij een negatief exploitatieresultaat (was 5 in 2022). 

Met de Monitor financiële conditie gemeenten kan je een gemeente selecteren en zien hoe de gemeente scoort op de onderliggende tien kengetallen van de financiële conditie index.

Deze week is het de Week van de Mantelzorg. In het hele land worden activiteiten en bijeenkomsten georganiseerd voor mensen die zorgen voor hun naaste familie en vrienden. Het gaat om 5 miljoen Nederlanders boven de 16 jaar. De cursus Zing je Sterk werd ontwikkeld voor long COVID patiënten, maar Wishful Singing heeft de doelgroep uiteindelijk uitgebreid naar andere groepen mensen die langdurig ziek zijn. Nu brengen de zangeressen de cursus nog een stapje verder, namelijk naar mantelzorgers. Het gaat vooralsnog om een pilot, met het vooruitzicht op verdere ontwikkeling. Doel is: meer ontspanning en balans voor de zorgverlener en contact met gelijkgestemden.

Op donderdag 14 november a.s. organiseren het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Belastingdienst twee webinars over zzp en schijnzelfstandigheid. Eén voor opdrachtgevers en één voor zelfstandigen. In deze webinars geven medewerkers antwoord op vragen over wanneer sprake is van loondienst of zzp en wat er verandert als de Belastingdienst vanaf 1 januari 2025 weer volledig gaat handhaven op schijnzelfstandigheid. 

Of er sprake is van loondienst of zzp wordt bepaald door hoe in de praktijk gewerkt wordt. Als sprake is van echt ondernemerschap als zelfstandige, dan kan er gewoon als zzp’er worden gewerkt.  Maar er zijn ook gevallen van zzp’ers die niet zelfstandig werken, maar worden aangestuurd in hun werk. Dan is er sprake van een arbeidsovereenkomst.

De toekomst van de muziekverenigingen ligt in het jeugdkorps. Echter, het opzetten en onderhouden van een jeugdorkest blijkt vaak uitdagend, vooral na corona. Toch zijn er inspirerende voorbeelden van jeugdkorpsen die, ondanks alle uitdagingen, floreren en als voorbeeld dienen voor anderen in de mars- en showwereld. Op het nationaal congres voor de mars- en showsector komen de junioren van de christelijke muziekvereniging Door Vriendschap Sterk uit Katwijk hun verhaal vertellen. Deze presentatie maakt deel uit van een breder programma, waar de rol van de jeugd centraal staat. Naast de sessie met DVS is er een speciaal minicongres gericht op de ontwikkeling en ondersteuning van jeugdkorpsen binnen de vereniging.

Ook dit jaar lanceert de CPNB in samenwerking met verschillende organisaties uit de boekenwereld, een nieuwe editie van de Heel Nederland Leest-campagne. Dit keer staat Joe Speedboot, het iconische boek van Tommy Wieringa, centraal. In een oplage van 270.000 exemplaren wordt het boek, met name via bibliotheken, door heel Nederland verspreid, zodat leden en bezoekers het gratis kunnen ophalen. Voor jongeren uit groep 7 en 8 en vmbo-leerlingen wordt in het kader van de campagne het boek Broergeheim van Emiel de Wind uitgedeeld. De organisatie benadrukt het verbindende effect van samen lezen.

Vanaf 1 januari 2025 is Musicbox de nieuwe partner van de KNMO voor het aanbieden van verzekeringen aan de leden van de KNMO. Eén van de voordelen van deze nieuwe samenwerking is dat er een collectieve aansprakelijkheidsverzekering is geregeld waar alle aangesloten verenigingen op meeverzekerd kunnen worden. Via dit collectief profiteert elke vereniging van een zeer lage premie en een uitgebreide dekking (inclusief opzicht).

In de periode van 7 tot en met 19 november zullen de zes Rijkscultuurfondsen van Nederland gezamenlijk een bezoek brengen aan de zes eilanden in het Caribisch deel van het Koninkrijk: Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten. Dit gezamenlijke initiatief volgt op eerdere bezoeken door de fondsen, die zowel individueel als deels gezamenlijk plaatsvonden. Tijdens deze bezoeken hebben de fondsen waardevolle inzichten verzameld over de behoeften en wensen van lokale makers, instellingen en culturele organisaties. 

Het doel van dit gezamenlijke bezoek is om de opgedane kennis en ervaringen terug te koppelen aan de betrokken partijen op de eilanden. Deze terugkoppeling wordt aangeboden in de vorm van een inspirerend programma op elk eiland, inclusief een bezoek aan een lokale culturele instelling, individuele afspraken en netwerkbijeenkomsten.

Vorige week kondigde de Universiteit Utrecht aan de bacheloropleidingen van verschillende talenstudies te gaan sluiten, waaronder de opleidingen Duits, Frans en Italiaans. Dit kwam bovenop het bericht, twee weken eerder, dat de Rijksuniversiteit Leiden van plan is verschillende talenstudies te schrappen of samen te voegen tot een opleiding Europese talen of Aziëstudies. Het Nederlands Letterenfonds en de Auteursbond maken zich ernstige zorgen over de voorgenomen bezuinigingen. Ze hebben grote gevolgen voor de kwaliteit en de diversiteit van het taalonderwijs in Nederland, en in het verlengde voor de kwaliteit en diversiteit van de literatuur in Nederland. 

Het Nederlands Letterenfonds en de Auteursbond zetten zich beide in om de Nederlandse taal en literatuur, en de positie van auteurs en literair vertalers te bevorderen. Goede letterkundigen zijn onmisbaar voor een bloeiende en duurzame vertaal literaire cultuur in Nederland. De organisaties pleiten er dan ook voor dat een breed spectrum aan talen op hoog niveau kan worden blijven bestudeerd in Nederland.

In de derde ronde van de Netherlands Film Production Incentive van 2024 zijn bijdragen verleend aan in totaal 33 producties voor een totaalbedrag van € 13,2 miljoen. Het gaat om 17 speelfilms, 6 documentaires, 6 dramaseries en 4 documentaireseries, waarvan 13 internationale coproducties. In de derde realiseringsronde van 2024 zijn 12 projecten geselecteerd voor een bijdrage: 6 speelfilms, 3 documentaires, 1 korte animatie en 2 experimentele projecten.

Acht internationale coproducties met een Nederlandse bijdrage ontvangen een bijdrage. Twee van deze projecten ontvangen steun uit het samenwerkingsverband tussen het Nederlands Filmfonds en het Vlaams Audiovisueel Fonds.

Het Nederlands Fotomuseum verwerft twee unieke series uit het oeuvre van de vermaarde fotograaf/cineast Johan van der Keuken (1938-2001). De foto’s zijn nu nog in bezit van zijn weduwe, Noshka van der Lely en haar partner Willem van Zoetendaal. Het gaat om tientallen originele bariet-afdrukken uit de serie Wij zijn 17: portretten die Johan van der Keuken in 1955 maakte van leeftijdsgenoten en om de originele dummy van het boek Sommières dat Van der Keuken in 1961 maakte na een verblijf in deze Zuid-Franse stad. 

Met zijn fotoboeken Wij zijn 17 en Paris Mortel verwierf Johan van der Keuken midden vorige eeuw nationale en internationale bekendheid. Niet alleen de foto’s in Wij zijn 17 maakten indruk, ook de manier waarop hij deze publicatie had vormgegeven. En dat als zeventien-jarige. Als een van de eerste fotografen ondervroeg hij het medium fotografie door ook met film te werken. Zijn fotografie is opgenomen in de Eregalerij van de Nederlandse fotografie.  

Hoe zorgen we ervoor dat iedereen zich cultureel kan ontwikkelen naar eigen talenten en voorkeuren? Vanuit die vraag onderzocht LKCA culturele leerecosystemen. Bekeken werd wat een lokaal of regionaal leerecosysteem nodig heeft om inclusief, toegankelijk en divers te zijn. Het LKCA onderzocht twee initiatieven: ForwArt in Tilburg en Maak Mee in je Wijk van Cultuur Concreet in Rotterdam. 

In een cultureel leerecosysteem werken partijen uit verschillende domeinen samen om aanbod te realiseren en culturele ontwikkeling voor een brede groep mogelijk te maken. Eén manier is het letterlijk dichterbij brengen van kunst en cultuur. Culturele aanbieders kunnen zo hun doelgroep verbreden door ‘de wijk in te trekken’. En het culturele aanbod binnen de wijk wordt rijker en sluit aan bij een bredere groep. Dit maakt het een voor lokale beleidsmakers en culturele instellingen aantrekkelijke manier van werken. Het is daarbij wel belangrijk dat deze initiatieven aansluiten bij de kern van de wijk. Wat dáár past. En dat vraagt een andere manier van werken. 

Een hoger btw-tarief voor cultuur en kortingen op het programma School en Omgeving en de SPUK-regeling zetten de toegankelijkheid van cultuureducatie en -participatie onder druk. Vijf mensen uit de sector geven een eerste reactie op het tijdens Prinsjesdag gepresenteerde Regeerprogramma. Dit zijn Ruut te Velthuis, voorzitter Koornetwerk Nederland, Ryan Emmen, directeur Cultuurconnectie, Djamila Boulil, docent-onderzoeker Rijksuniversiteit Groningen, Liesbeth Levy, directeur KCR en Henri Swinkels, directeur-bestuurder van Kunstloc Brabant. 

Met Prinsjesdag heeft minister Eppo Bruins van OCW bekendgemaakt dat hij het van belang vindt dat de groeimogelijkheden naar en binnen de professionele klassieke muzieksector standhouden. Aanleiding was dat de aanvragen van een zestal organisaties dat zich bezighoudt met talentontwikkeling in de klassieke muziek niet kon worden gehonoreerd binnen de meerjarenregeling Talentontwikkeling van het Fonds voor Cultuurparticipatie, hoewel zij wel een positieve beoordeling hadden. Dat is een onwenselijke uitkomst van een zorgvuldig uitgevoerd proces. De minister heeft aangekondigd een meerjarige specifieke voorziening te laten ontwikkelen. Hiervoor is in de periode 2025-2028 1,9 miljoen euro per jaar beschikbaar.

De minister heeft, in goed overleg met het ons en het Fonds Podiumkunsten, besloten dat deze meerjarige voorziening zal worden uitgevoerd door het Fonds Podiumkunsten. Vanuit het ministerie is besloten om de gelden te verdelen door middel van een zogeheten kaderbesluit. Via dit instrument is het mogelijk om subsidie versneld aan organisaties toe te kennen. Op verzoek van de minister zal het Fonds Podiumkunsten op zo kort mogelijke termijn uitvoering geven aan dit besluit en de betreffende organisaties informeren.