Trends & Ontwikkelingen

In februari 2025 gaat de trainingsreeks ‘Een sterke positie in het culturele veld’ van het LKCA van start. Deze zes trainingen zijn bedoeld voor intermediairs, adviseurs, projectleiders en/of bruggenbouwers in cultuureducatie en amateurkunst. Het is niet noodzakelijk de hele reeks te volgen. 

De samenleving staat voor ingewikkelde maatschappelijke uitdagingen. Voor antwoorden en oplossingen is een samenspel nodig van verschillende soorten kennis, ervaringen en expertises. Samenwerking tussen praktijkgericht onderzoek en de culturele en creatieve sector kan bijdragen aan het ontwikkelen van zulke oplossingen. Daarom slaan Regieorgaan SIA, Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en Fonds voor Cultuurparticipatie de handen ineen met een pilotprogramma Culturele en Creatieve Sector.

Het pilotprogramma loopt gedurende de periode 2025 – 2027. In dit pilotprogramma onderzoeken we hoe we de samenwerking tussen de culturele en creatieve sector en praktijkgericht onderzoek kunnen stimuleren, om zo te werken aan de maatschappelijke uitdagingen.

Alle penvoerders voor Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK) 2025-2028 zijn bekend. In totaal hebben 48 penvoerders in het Europees deel van Nederland een honorering ontvangen. In deze vierde editie van Cultuureducatie met Kwaliteit werken penvoerders, overheden, scholen en het culturele veld samen aan goede cultuureducatie voor elk kind. Hiermee werken we in Nederland straks al 16 jaar lang aan het verbeteren van cultuureducatie in het onderwijs. Met deze editie wordt het onderwijs bovendien goed voorbereid op de vernieuwing van het curriculum in 2026. 

De Zwitsers-Kameroense Koyo Kouoh is aangewezen als curator van de hoofdtentoonstelling van de Venetië Biënnale 2026. Dat maakte het bestuur van de organisatie dinsdag bekend. Kouoh is de eerste vrouw van Afrikaanse afkomst die deze functie vervult. De in Kameroen geboren Kouoh (1967) volgde haar opleiding in Zürich. Ze is sinds 2019 directeur en hoofdcurator van het Zeitz Museum of Contemporary Art Africa (MOCAA) in Kaapstad, dat op het continent de grootste collectie moderne Afrikaanse en diasporakunst heeft. Daarvoor was ze artistiek-directeur bij Raw Material Company, een kunstcentrum in Dakar, Senegal, en maakte in 2007 en 2012 onderdeel uit van het team curatoren van het vijfjaarlijkse kunstevenement Documenta in Kassel, Duitsland.

„De benoeming van Koyo Kouoh is de erkenning van een brede horizon. Hiermee bevestigt de Biënnale wat ze altijd te bieden had aan de wereld: een huis van de toekomst”, aldus Pietrangelo Buttafuoco, de directeur van de Biënnale. 

Blind Walls Gallery is hét museum op straat. Lokale, nationale en internationale kunstenaars werken in Breda al bijna een decennium aan een groeiende collectie muurschilderingen geïnspireerd op het verleden, heden en de toekomst van de stad. 2025 belooft een bijzonder jaar te worden voor het initiatief. Dan bestaat Blind Walls Gallery namelijk 10 jaar.

Mols Parking. Dat is de plek waar het voor Blind Walls Gallery tien jaar geleden begon. In 2015 werd daar de eerste Blind Wall van Breda onthuld. Nu, bijna tien jaar verder, staat de teller al op ruim 170 muurschilderingen (murals) waarvan er nog 120 zichtbaar zijn in het Bredase straatbeeld. Internationale en lokale kunstenaars hebben door de jaren heen een onuitwisbare indruk achtergelaten op de muren van Breda. De diversiteit aan stijlen – van abstract tot hyperrealistisch – maakt de collectie een rijke mix van hedendaagse kunst.

Het college van B en W in Amsterdam stelt 14,4 miljoen euro beschikbaar voor cultuurplekken in stadsdeel Amsterdam Zuidoost. Met deze plekken wordt voorzien in een urgente behoefte aan ruimte voor cultuureducatie, oefenstudio’s en presentatiezalen in Amsterdam. De cultuurplekken zijn het Zandkasteel, een oefenruimte voor brassbands in de K-buurt en een cultureel centrum in Reigersbos.

Wethouder Touria Meliani (Kunst en Cultuur): ”Kunst en cultuur moet voor iedereen toegankelijk zijn en daarom zetten we ons in voor een uitbreiding van de culturele infrastructuur in Noord, Nieuw-West en Zuidoost. Het creëren van ruimte voor de vele creatieve makers en culturele initiatieven in onze stad is een belangrijk onderdeel van onze aanpak."

De gemeente Nijmegen presenteert het Broedplaatsenbeleid 2025-2035. Hiermee wil de gemeente betaalbare en duurzame werkplekken realiseren voor creatieve makers. Dit vernieuwt niet alleen het culturele aanbod, maar versterkt ook de sociale en economische ontwikkeling van Nijmegen. De gemeenteraad neemt hier naar verwachting in het in het eerste deel van volgend jaar een besluit over.

Al vele jaren staat het kapitale kunstwerk Slakkenhuis stof te verzamelen op de gemeentewerf in Waalwijk. Bijna net zo lang vragen de raadsfracties zich af wanneer ‘De Drol’ nou eindelijk terugkeert in het straatbeeld. Want het werk kostte wel bijna 30 mille. In januari dit jaar liet de gemeente nog weten dat er geschreven werd aan een plan voor kunst in de openbare ruimte en dat het Slakkenhuis daar een rol in speelde. De kunstcommissie zou daar deze zomer een beslissing over nemen. Sindsdien is het stilgebleven. 

De fractie van Samen Waalwijk spreekt inmiddels van een ‘gênante vertoning’ en heeft er nu maar weer eens vragen over gesteld. Samen Waalwijk sluit de vragenset af met een opmerking waar veel frustratie in doorklinkt. ‘Geven we het terug aan de kunstenaar of gaan we het een definitieve plaats geven?’

De E-RIHS oproep voor projecten op het gebied van roerend erfgoed heeft dertien zeer diverse aanvragen opgeleverd, voor een totaalbedrag van 750.000 euro. E-RIHS staat voor European Research Infrastructure Heritage Science (E-RIHS). Na een uitgebreide selectie heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) samen met een externe begeleidingscommissie vijf aanvragen geselecteerd om de beschikbare 300.000 Euro over te verdelen.

De subsidie is verleend binnen het Beleidskader subsidie onderzoeksinfrastructuur E-RIHS cultuurgoederen. De European Research Infrastructure Heritage Science (E-RIHS) biedt de Europese gemeenschap van erfgoedonderzoekers een internationaal netwerk waarin partners elkaar toegang geven tot expertise, onderzoeksfaciliteiten en -data. Het beleidskader heeft als doel een verbetering van de onderzoeksinfrastructuur op het gebied van cultuurgoederen te stimuleren.

Stichting PodiumINC heeft, op de Internationale Dag voor Mensen met een Beperking, de Staat van de Inclusieve Podiumkunsten gelanceerd. De eerste editie wordt verzorgd door danser, choreograaf en docent Sonja Parmentier. In haar Staat, die sinds vandaag op YouTube te zien is, legt Parmentier uit dat er drie wettelijke kaders zijn om de rechten van mensen een beperking te beschermen: Artikel 1 van de Grondwet (waarin sinds 2023 ook specifiek discriminatie op grond van handicap is opgenomen), de Wet gelijke behandeling en het VN-verdrag Handicap.

Parmentier onderstreept hoe belangrijk het is om de diversiteit van onze maatschappij weerspiegeld te zien op het podium. ‘Ik had nooit gedacht dat juist in een sector waarin individualiteit en eigenheid belangrijk zijn, het tegelijkertijd toch zo moeilijk blijkt om voor iedereen een plek te creëren.’ Stichting PodiumINC, een initiatief van Parmentier en Martine van Dijk, zet zich in voor de toegankelijkheid binnen de podiumkunsten voor publiek en artiesten met een beperking. Het is de bedoeling dat deze Staat de aftrap is van een jaarlijks terugkerend fenomeen waarin wordt stilgestaan bij de inclusiviteit in het theater

De artistieke vrijheid van Europa staat ernstig onder druk. Dat schrijven de leiders van bijna 200 culturele instellingen binnen en buiten Europa in een open brief aan het Europees Parlement. Gezamenlijk verheffen de cultuurinstellingen hun stem tegen een ‘acute bedreiging’ van de culturele autonomie in de EU door rechts-extremistische, nationalistische groeperingen, politieke druk en radicale bezuinigingen op cultuur.

De ondertekenaars spreken van ‘een georkestreerde cultureel-politieke strategie’ om ‘alles wat niet in overeenstemming is met de politieke lijn van rechtse, conservatieve, nationalistische partijallianties’ te elimineren of weg te bezuinigen. De brief wordt onderschreven door prominenten uit de cultuursector in 39 landen. Vanuit Nederland hebben tot dusver leiders van De Brakke Grond, de Toneelmakerij, Noorderzon en de NAPK het statement ondertekend.

Het Indian Summer Festival, dat sinds 2001 plaatsvond in recreatiegebied Geestmerambacht bij Oudkarspel, stopt voorlopig. Organisator Friendly Fire geeft aan dat de stijgende kosten het onmogelijk maken om het festival in zijn huidige vorm voort te zetten, maar sluit een toekomstig vervolg niet uit. “We hebben besloten om een pauze in te lassen,” aldus organisator Friendly Fire. “De aanhoudende kostenstijgingen maken het helaas niet haalbaar om Indian Summer voort te zetten zoals het nu is. We willen bezoekers niet belasten met nog hogere ticket- en horecaprijzen. Toch blijven we hoop houden dat we het festival in de toekomst nieuw leven kunnen inblazen.”

Met trots kondigt ESNS (Eurosonic Noorderslag) maar liefst 74 nieuwe sprekers aan voor de ESNS Conference, dé jaarlijkse muziekconferentie in Groningen. Van 15 tot en met 18 januari 2025 brengt ESNS prominente muziekprofessionals uit de industrie samen om te bouwen aan een duurzame, inclusieve en innovatieve muzieksector. Met bijdragen van toonaangevende organisaties zoals Spotify, Roskilde Festival, Bandcamp, Mad Cool Festival en BBC Music, biedt de ESNS Conference unieke inzichten en discussies. 

Dit jaar richt de conferentie zich op actuele onderwerpen zoals de impact van AI op muziek, duurzaamheid in de festivalwereld, en de uitdagingen van stijgende kosten en personeelstekorten in de live-industrie. Ook staan dynamic pricing en activisme binnen de muziekscene centraal.

Het tijdperk van Jazzism komt ten einde. Deze week verschijnt het laatste nummer van het enige Nederlandse jazztijdschrift in de schappen. Na achttien jaar ziet het blad zich genoodzaakt te stoppen vanwege stijgende kosten en dalende inkomsten. Jazzism had een oplage van 16.500 exemplaren en bereikte daarmee zo’n 40.000 lezers.

Hoofdredacteur Annie van der Velde deelde via Villamedia een bericht dat eerder naar medewerkers was gestuurd. ‘Het blad dat we sinds 2006 met passie en toewijding hebben gemaakt, stopt. Het besluit is niet licht genomen, maar de realiteit van stijgende kosten en dalende inkomsten maakt het onmogelijk om door te gaan.’

Paradiso heeft een nieuwe samenwerking aangekondigd met doorverkoopplatform TicketSwap om tickets betaalbaar en veilig te houden. Met stijgende kosten voor artiesten en aanhoudende inflatie wordt de druk op ticketprijzen groter. Om culturele programma’s toegankelijk te houden, geldt voortaan een prijsplafond van 100% van de oorspronkelijke ticketprijs bij doorverkoop van tickets voor Paradiso-programma’s. Dit is een verlaging van het eerdere plafond van 120% dat TicketSwap standaard hanteert.

Dankzij de integratie van TicketSwap met Paradiso’s ticketpartner See Tickets worden voor doorverkochte tickets nieuwe barcodes aangemaakt. Dit maakt tickets gegarandeerd geldig, wat het risico op fraude verlaagt. Jaarlijks worden tienduizenden tickets voor Paradiso-programma’s via TicketSwap verhandeld.

D66 en VVD willen dat kinderen bij hun geboorte automatisch lid worden van de plaatselijke bibliotheek. Het voorstel wordt in de Tweede Kamer besproken tijdens een debat over laaggeletterdheid.

Het niveau van lezen en schrijven daalt snel en daarom moet er alles aan worden gedaan om het tij te keren, zegt D66-Kamerlid Ilana Rooderkerk tegen RTL Nieuws. Ze spreekt van een ‘leescrisis’. ‘Een op de drie kinderen komt van school terwijl ze niet goed genoeg kunnen lezen en schrijven. Een zeer zorgwekkende ontwikkeling.’ Daarom is de rol van bibliotheken belangrijk. Rooderkerk: ‘We moeten de lat voor kinderen om boeken te lezen zo laag mogelijk leggen, en dus iedere drempel wegnemen voor een kind om lid van de plaatselijke bibliotheek te worden.’ Volgens VVD-Kamerlid Arend Kisteman is deze maatregel gratis en relatief gemakkelijk in te voeren.

Jongens die vinden dat lezen een activiteit voor meisjes is, ervaren minder leesmotivatie. Ook de genderopvattingen van klasgenoten, leraren en ouders spelen bij jongens een sterkere rol. ‘Meisjes zijn beter in lezen dan jongens.’ Zowel jongens als meisjes delen dit standpunt, en dit werkt door in hun leesmotivatie. Hoe sterker jongens op 11-jarige leeftijd geloven dat lezen iets voor meisjes is – dat meisjes beter, vaker en met meer plezier lezen – hoe minder gemotiveerd ze zijn om te lezen en hoe negatiever hun zelfbeeld en zelfvertrouwen als lezer. Meisjes hebben juist meer zelfvertrouwen als ze lezen beschouwen als iets voor meisjes. Niet zozeer hun geslacht, als wel hun genderidentiteit bepaalt hoe graag kinderen lezen. Hoe meer ‘typische’ meisjeseigenschappen kinderen zichzelf toedichten, hoe groter hun leesmotivatie. 

Het geluk voor de Nederlandse kinderboekenschrijver Yorick Goldewijk kan niet op. Vorige maand werd zijn boek Films die nergens draaien in Nederland gekozen tot beste kinderboek allertijden bij de Grote Vriendelijke 100. Deze week verkoos het Engelse dagblad The Times de vertaalde versie Movies Showing Nowhere tot beste kinderboek van 2024. 

Buma Stemra, NVPI Muziek en Sena organiseerden afgelopen maandag in Muziekgebouw aan het IJ het congres AI en de Muziekindustrie. De opkomst was groot en in 16 panels, presentaties en demo’s werden de bezoekers meegenomen in alles wat met AI en muziek te maken heeft.

Dat Artificial Intelligence (AI) een grote impact op de muziekindustrie heeft, is duidelijk. De integratie van generatieve AI zorgt voor een drastische verandering in de manier waarop muziek wordt gecreëerd, geproduceerd, verspreid en geconsumeerd. Buma Stemra, NVPI Muziek en Sena kregen dan ook steeds meer vragen van hun achterban over AI. Met het congres AI en de Muziekindustrie boden zij handvatten en informatie over dit brede onderwerp.

Met het nieuwe jaar en de start van het nieuwe beleidsplan wordt het reglement van het Filmfonds op een aantal onderdelen aangepast. We introduceren komend jaar onder meer een beloning voor behaald succes die makers kunnen inzetten voor de vrije ontwikkeling van een nieuw project. De mogelijkheden om te pitchen voor je filmidee worden verruimd. Voor de Film Production Incentive is het beoordelingssysteem extra verhelderd en wordt onafhankelijkheid van producties op vernieuwde wijze getoetst.

Fotograaf en regisseur Marwan Magroun, die in 2022 voor twee jaar werd benoemd tot Fotograaf des Vaderlands, ziet zijn ambtsperiode met twee jaar verlengd. Met de verhuizing van het Nederlands Fotomuseum naar pakhuis Santos in het najaar van 2025, is besloten om Magroun’s afsluitende tentoonstelling (in 2025) op een grootse manier te presenteren op de nieuwe locatie.

Magroun is de zesde Fotograaf des Vaderlands en een belangrijke ambassadeur voor de Nederlandse fotografie. Zijn werk, dat zich richt op het herdefiniëren van beeldcultuur en het toegankelijker maken van verhalen vanuit diverse perspectieven, heeft in de afgelopen twee jaar veel lof ontvangen. Met zijn bi-culturele achtergrond en vermogen om maatschappelijke thema’s zoals identiteit en representatie op een diepgaande manier te verbeelden, heeft Magroun zijn stempel gedrukt op het collectieve fotografisch geheugen van Nederland.

Werk jij in de culturele en creatieve sector en heb je een goed idee voor een samenwerking met een andere organisatie of zzp’er? In mei lanceerde het programma Oog voor Impuls de regeling Samenwerking & Schaalvoordelen. Via deze regeling kunnen zzp’ers en organisaties in de culturele en creatieve sector een vergoeding krijgen voor het verkennen én implementeren van een nieuw samenwerkingsverband. 

Een tentoonstelling over de smeltende ijskappen, manieren om het museumgebouw te verduurzamen, of een fototentoonstelling over de extreme droogte als gevolg van klimaatverandering. Veel musea in Nederland hebben nagedacht over de rol en verantwoordelijkheid die ze hebben in de klimaatcrisis. Over verduurzaming of andere verschillende initiatieven. Toch miste er een verzamelpunt waar museumprofessionals terechtkunnen met hun vragen en elkaar kunnen ontmoeten en inspireren door ervaringen te delen.

De werkgroep Duurzaamheid & Musea ging daarom in december 2023 van start met het ophalen van informatie en het voeren van gesprekken met de sector. De belangrijkste taak was luisteren en als een spons alle pijnpunten en behoeften van verschillende musea verzamelen. De uitkomst daarvan – een adviesrapport aan de Museumvereniging – verdeeld in drie thema’s: kennisdeling, kennisbank en financiering is nu gepresenteerd. 

De gemeente Den Haag heeft afgelopen week een voorbereidingskrediet toegekend aan het Eschermuseum. Hiermee kan het museum, dat nu nog in Het Paleis aan Lange Voorhout zit, aan de voorbereidende werkzaamheden beginnen voor zijn verhuizing naar het voormalige gebouw van de Amerikaanse ambassade. Het Eschermuseum schrijft dat het ‘op korte termijn’ start met de Europese aanbesteding voor het schetsontwerp voor het nieuwe museum.

Het doel van het kunstproject Jonge Honden 2025 in Veghel, Schijndel en Sint-Oedenrode is een explosie van creativiteit te veroorzaken. Elke jonge kunstenaar met een band met Meierijstad kan deelnemen. De organisatie streeft naar het presenteren van een brede diversiteit aan opkomend talent van zaterdag 10 mei tot zaterdag 21 juni. ,,We bieden jongeren een podium die net hun kunstopleiding hebben afgerond of daar nog mee bezig zijn”, schetst Anja Dütting namens de organisatie. 

Jonge Honden richt zich op ‘dromers, doeners, makers en durvers’, aldus de organisatie uitdagend. Ook een prijs staat op het spel: de Jonge Hond Award. Inschrijving staat open voor alle kunsten, al ligt de nadruk op beeldende kunsten. De organisatie is in handen van de Veghelse Kunstgroep De Compagnie, Stichting Roois Kultuur Kontact (RKK) uit Sint-Oedenrode en Kulturele Evenementen Groepen (KEG) uit Schijndel

In een onderzoek naar agressie en intimidatie richting auteurs in opdracht van SchrijversVeilig geeft 14% van de auteurs aan dat ze het afgelopen jaar één of meerdere incidenten hebben meegemaakt. De helft hiervan heeft zelfs meerdere incidenten meegemaakt. Het grootste deel kreeg te maken met verbale agressie (12%).

Beeldhouwster Margot Homan (Oss) was aangenaam verrast toen ze vorige week het bericht kreeg dat zij is uitverkozen tot Briljanten Kunstenaar van het jaar 2025. Dat ze in de algemene categorie op de veertiende plek was geëindigd, was haar bekend. Maar door alle drukke werkzaamheden was het haar ontgaan dat er ook nog het onderdeel Briljanten Kunstenaar bestaat. Homan is zeer verguld met de prijs die eerder is uitgereikt aan onder andere Jeroen Henneman, Jeroen Krabbé, Armando, Marte Röling en Eddy Roos.

Het predicaat ‘Briljanten kunstenaar’ is een speciale categorie in de landelijke verkiezing Kunstenaar van het Jaar, georganiseerd door de in Oosterhout gevestigde Stichting Kunstweek. Deze categorie is speciaal bedoeld voor kunstenaars die de vroegere aow-leeftijd zijn gepasseerd, dus de 65-plussers. 

Jaarlijks biedt het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie opkomend ontwerptalent de vrije ruimte om zich te richten op artistieke en professionele groei. De lichting van 2025 is inmiddels door de adviescommissie bepaald. Na een voorselectie uit meer dan 270 portfolio’s in de eerste ronde van de Regeling Talentontwikkeling en scout nights, beoordeelde de adviescommissie in de tweede ronde 98 ontwikkelplannen, waarvan 28 via vier scout nights. 

De adviseurs selecteerden in totaal 55 ontwikkelplannen. Alle geselecteerde makers en ontwerpers ontvangen € 25.000 en krijgen hiermee de kans om hun praktijk het komende jaar verder te ontwikkelen, zowel artistiek als professioneel.

Leisure Ontwikkel Fonds Brabant (LOF Brabant) en Brabant C gaan in 2025 de mogelijkheden voor een samenwerking verkennen voor meer maatschappelijke impact. Beide fondsen gaan samenwerken op organisatorisch vlak. VisitBrabant zal betrokken blijven als partner voor het inzicht in marktontwikkeling, de verbinding naar leisurepartners en de marketing van het leisureaanbod dat mede door LOF Brabant tot stand komt.

De gezamenlijke inhoudelijke ambitie van de samenwerking tussen LOF Brabant, Brabant C en VisitBrabant is het faciliteren en stimuleren van betekenisvolle belevingen in Brabant. Door culturele kwaliteit te verbinden aan leisure activiteiten, zien we de kans om op laagdrempelige en plezierige wijze bewustwording te creëren rondom maatschappelijke thema’s bij een groot publiek.