Trends & Ontwikkelingen

Hoe vlieg je als culturele organisatie een digitaal project aan? In een blog worden resultaten en inzichten van Museum van der A en Introdans gedeeld. Een inzicht van Introdans is dat het belangrijk is om voldoende tijd en budget in te ruimen voor de technische opstartfase, de testfase en de technische ondersteuning gedurende het project. De Madata-hub van Museum van der A geeft aan dat als je (te)veel data aanbiedt, de informatie niet optimaal wordt benut. 

Wereldwijd zijn designweeks vanwege hun economische en culturele belang uitgegroeid tot de voornaamste platforms waar ontwerpers, bedrijven en bezoekers elkaar treffen om ideeën, expertise en ambities op het gebied van ontwerp uit te wisselen. Tegelijkertijd dragen deze manifestaties op het lokale niveau van de steden waar ze worden georganiseerd bij aan overtoerisme, vervuiling, stijgende woonlasten, huisvestingscrises en maatschappelijke ongelijkheid. Het huidige ontwerp van grote internationale designevenementen is niet houdbaar.

In samenwerking met de Nederlandse Ambassade en Consulaat-Generaal in Italië presenteren het Nieuwe Instituut en de Milanese partnerorganisatie, ‘bureau voor culturele transformatie’ chefare, het meerjarige residentieprogramma Redesigning Design Weeks. De initiatiefnemers nodigen in Nederland gevestigde ontwerpers uit om aan de hand van de blauwdruk van de Milan Design Week de gangbare ontwerpbenaderingen van designweeks te heroverwegen en kritisch te kijken naar duurzaamheidsvraagstukken die bij het organiseren van de grootschalige evenementen komen kijken.

Brabant C is een ondernemend publiek-privaat cultuurfonds dat investeert in cultuur in Brabant met als doel blijvende maatschappelijke impact te realiseren. Brabant C sprak met Bart van de Roer over de impact van het Storioni Festival, een vernieuwend kamermuziekfestival in Eindhoven dat mede tot stand is gekomen door de financieringsregeling ASML x Brabant C.

Verbinding is de rode draad van het festival. “De maatschappelijke impact zit in alles wat we doen,” legt artistiek leider Bart van de Roer uit. Het festival verbindt musici, amateurmuzikanten en publiek en werkt samen met diverse partners, van zorgorganisaties tot skatehal Area 51. Dit versterkt niet alleen de culturele sector maar ook het DNA van Eindhoven, dat technologische en creatieve innovatie hoog in het vaandel heeft.

‘Verstevig cultuuronderwijs door elke basisschool te verplichten een kunstdocent aan te stellen.’ Het was in 2024 een oproep van vakverenigingen, docentenopleidingen en culturele instellingen aan de Tweede Kamer. Toch kiezen schoolleiders daar niet altijd voor. Daarom ging Kunstzone in gesprek met verschillende basisscholen over hoe zij kunsteducatie vormgeven. Dit keer met muziekdocenten van OBS De Voorsprong in Den Haag. 

Zoals vele muziekverenigingen kampte ook Orkest Omnia van muziekvereniging ONA uit Lage Mierde met een teruglopende bezetting. Zoekend naar mogelijkheden om het ledenbestand te vergroten, werd onze aandacht getrokken door een artikel in Klankwijzer over Nij Talint Orkesten. Dit vormde de inspiratiebron voor een zeer succesvol project.

17 oktober 2021 startte Primo Passo, een initatief van Omnia uit Lage Mierde, Sint Cecilia uit Vessem en De Vriendschap uit Oost-West-Middelbeers. Na de afsluiting van het traject wilden veel muzikanten doorgaan met muziek maken. Dit leidde tot de oprichting van vervolgorkest Prima Vera. Na drie jaar waren de leden van Prima Vera klaar om in te stromen bij hun eigen verenigingen. Dankzij deze aanpak groeide het ledenaantal van de drie verenigingen samen met 27 muzikanten. 

Tijdens drie kennisateliers in het kader van de Open Oproep Bouwen vanuit de bodem gingen verschillende ontwerpers, beleidsmakers en bodemexperts met elkaar in gesprek over de rol van de bodem in de verstedelijkingsopgave. De lessen vanuit de open oproep werden gedeeld en aangevuld met inzichten van andere professionals uit de praktijk.

Een whitepaper deelt nu de belangrijkste inzichten uit deze sessies. Het is een uitnodiging om anders naar de bodem te kijken: niet als een passieve ondergrond, maar als een bepalende factor in ruimtelijk ontwerp. 

Caroline Damwijk, directeur van Libris Blz, heeft de J.H. Donnerprijs 2025 uit handen van voormalig bestuursvoorzitter van de Koninklijke Boekverkopersbond (KBb) Dick Anbeek ontvangen. De KBb kent de J.H. Donnerprijs om de vijf jaar toe aan een persoon die zich langdurig en op bijzondere wijze verdienstelijk heeft gemaakt voor het boekenvak.

De jury van de Donnerprijs 2025 noemt Caroline Damwijk ‘la grande dame’ van het boekenvak. Met haar onvermoeibare inzet voor de boekhandels van Libris Blz en haar grote bestuurlijke betrokkenheid, onder andere in het KBb bestuur, als voorzitter van de STAK van CB en als bestuurslid van de Libris Literatuurprijs weet zij velen te inspireren.

Maar liefst drie tentoonstellingen zijn er te binnenkort zien in Europa over kunst en moederschap. Zo brengt Kunstpalast Düsseldorf de expositie Mama, van Maria tot Merkel en is straks in het Centraal Museum in Utrecht Good Mom/Bad Mom te zien.

Dat is lang anders geweest, toont kunstcriticus Joke de Wolf in haar boek Het moedermodel. Haar onderzoek begon met een verzoek in 2021 van dagblad Trouw, een van haar opdrachtgevers als kunsthistoricus en freelance kunstcriticus. Het ene artikel groeide uit tot De Wolfs eerste boek, met negen thematische essays over bijvoorbeeld ‘oermoeders’ en ‘de zorg voor kinderen.

De gemeente Leiderdorp heeft de app ‘Kunst in Leiderdorp’ gelanceerd, waarmee inwoners en bezoekers 35 kunstwerken in de openbare ruimte kunnen ontdekken. De app biedt informatie over de kunstenaars, de achtergrond van de werken en hun betekenis. Volgens de gemeente is de app bedoeld om kunst op een toegankelijke manier onder de aandacht te brengen. 

Niet alleen woonruimte is schaars tegenwoordig. Kunstenaars op hun beurt zoeken ruimtes om hun werk te laten zien. Open Atelier Vianen Kunstgroep pakt het slim aan: deze creatievelingen knapten een lelijk stuk in de bibliotheek helemaal op en hebben er zo weer een mooie exporuimte bij. De opknapbeurt in een hoek van de bibliotheek van Vianen, waar voorheen de Kunstuitleen was gevestigd, heeft de lokale kunstenaars geen windeieren gelegd. Dat concludeert Alda Hutten, een van de kartrekkers van het zoeken naar expositieruimtes.

Wie door de gangen van Amsterdam UMC loopt, maakt een wandeling door de naoorlogse Nederlandse kunstgeschiedenis. De indrukwekkende kunstcollectie telt ruim 7.000 werken, waarvan de meeste in de openbare ruimten hangen. Heeft kunst een meerwaarde voor de patiënten? En voor zorgverleners? 

Bij de afdeling Kunstzaken komen regelmatig mailtjes binnen van patiënten of naasten die vertellen dat een kunstwerk een absoluut lichtpuntje is geweest tijdens hun verblijf in het ziekenhuis. Kunst kan troost bieden, voor afleiding zorgen en inspireren. Een fijne omgeving zorgt ook bij medewerkers voor afleiding en ontspanning. In een video vertellen een patiënt en een arts over wat kunst in het ziekenhuis hen brengt. 

De Nederlandse Unesco Commissie heeft recent een nieuw initiatief gelanceerd dat gericht is op het ontwikkelen van alternatieve financieringsmodellen voor erfgoedgemeenschappen. Het project is een belangrijke stap in het versterken van de rol van erfgoedgemeenschappen in het beheer en behoud van cultureel erfgoed en heeft als doel een duurzamer, inclusiever en eerlijker financieringssysteem voor de erfgoedsector te creëren.

Afgelopen zaterdag is in Rotterdam de website Gebouwen door Vrouwen gelanceerd. Met deze website en andere activiteiten van het gelijknamige platform wil initiatiefneemster Sofie van Brunschot het werk van vrouwelijke architecten in Nederland vieren en zichtbaar maken. “Wij willen een optimistische bijdrage aan de discussie over de positie van vrouwen in de architectuur leveren”, zegt Van Brunschot.

Op woensdag 26 februari is pianist, componist en bandleider Tony Roe in het BIMHUIS in Amsterdam bekroond met de Boy Edgarprijs 2024. De Boy Edgarprijs is de belangrijkste onderscheiding voor jazz en geïmproviseerde muziek in Nederland. Roe ontving deze prijs vanwege zijn innovatieve benadering van jazz. Hij brengt op een unieke wijze technologie, improvisatie en interactie met het publiek samen.

De Boy Edgarprijs is de belangrijkste prijs in de Nederlandse jazz- en geïmproviseerde muziek. De prijs is vernoemd naar de Amsterdamse jazztrompettist en bigbandleider Boy Edgar. Edgar leverde een belangrijke bijdrage aan de erkenning van jazz als hoogwaardige kunstvorm.

Op 7 maart heeft de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) de Oeuvreprijs uitgereikt aan dirigent en musicoloog Ton Koopman. De uitreiking vond als verrassing plaats na afloop van zijn eigen concert in Musis, Arnhem. De onvermoeibare Koopman werd dit seizoen tachtig jaar en vierde dit met zijn Amsterdam Baroque Orchestra, dat schitterde in een uitvoering van alle zes de Brandenburgse concerten van Bach. Tijdens het eindapplaus overhandigde Hans Verbugt, directeur van Musis & Stadstheater Arnhem en voorzitter van de Klassieke Muziekjury, de Oeuvreprijs aan de dirigent als erkenning voor zijn uitzonderlijke carrière. 

De VSCD Oeuvreprijs wordt incidenteel uitgereikt aan podiumkunstenaars, die een grote bijdrage hebben geleverd aan de Nederlandse podiumkunsten. De prijswinnaars hebben gedurende hun carrière een ontwikkeling doorgemaakt die gezichtsbepalend is geworden voor de podiumkunsten.

De shortlist van de Libris Literatuurprijs 2025 is bekend. De schrijvers die kans maken op de grootste en meest prestigieuze literaire prijs van Nederland zijn Maurits de Bruijn (1984) met Man maakt stuk, Guido van Heulendonk (1951) met De kroon met twee pieken, Falun Ellie Koos (1992) met Rouwdouwers, Safae el Khannoussi (1994) met Oroppa, Marijke Schermer (1975) met In het oog en Joost de Vries (1983) met Hogere machten.

‘Deze shortlist laat zien dat de Nederlandse literatuur springlevend is’, schrijft de jury in haar rapport. Op de Libris Shortlist staan idealiter niet meer dan drie mannen, tenminste één Vlaming en één debuut – dit jaar is het lijstje dus keurig in orde. Zelfs de verdeling over generaties is behoorlijk gelijkmatig. Het opvallendst is nog dat onder de nominaties twee debuutromans zijn: Rouwdouwers en Oroppa. Maandag 19 mei wordt de winnaar bekedn gemaakt. 

Roxy Dekker ontving op 10 maart een Edison in de categorie Pop. Froukje won een beeldje voor Noodzakelijk Verdriet. Froukje wordt de stem van een generatie genoemd en een van de betere songwriters van Nederland. Vorige week werd al bekend dat De Jeugd van Tegenwoordig de oeuvreprijs ontvangt. Ander winnaars zijn Personal Trainer (Rock), Fresku (Hiphop), KI/KI (Dance), néomie (Alternative), Elmer (Nieuwkomer), Yves Berendse (Hollands), Eefje de Visser (Nederlandstalig), Bnnyhunna (Soul/R&B/Funk) en Frenna (Song).

Te weinig overheidssteun en grillige fondsen veroorzaken financiële onzekerheid in de theatersector. Steeds meer groepen wenden zich, in de vorm van donateurprogramma’s, tot hun publiek voor steun. Een succesformule voor beide partijen. Circus Treurdier was een van de eerste theatergezelschappen die op deze laagdrempelige en persoonlijke manier particuliere geldschieters aan zich bond. Recentelijk startten meer collectieven een vergelijkbaar donateursprogramma. Onder andere Blauwdruk, Dronken Mensen, Schwung en Buysse & Joosten waagden zich eraan. Ook De Warme Winkel gaat binnenkort, na het verliezen van een groot deel van hun subsidie, hun donateursprogramma nieuw leven inblazen.

Deze trend heeft alles te maken met de constante financiële onzekerheid voor theatermakers. De sector kampt met grote schaarste en gezelschappen zijn voor hun voortbestaan afhankelijk van de grillen van fondsen, die op hun beurt weer afhankelijk zijn van de bedragen die de politiek beschikbaar stelt. Maar een constante geldstroom, en de financiële stabiliteit die daarmee gepaard gaat, is zeker niet de enige reden voor het donateursprogramma, aldus Buijs van Treurdier: ‘Veel belangrijker nog is de verbondenheid die zoveel mensen voelen bij onze groep. Zij nemen weer familie en vrienden mee naar voorstellingen, en zo hebben we door de jaren heen een trouw publiek opgebouwd.’ Particuliere donaties zijn voor geen enkel gezelschap omvangrijk genoeg om subsidies te vervangen. ‘En dat moet je ook niet willen’, zegt Buijs, ‘De verantwoordelijkheid van een gezonde culturele sector ligt niet bij particulieren, maar bij de overheid.’

Acht jonge, net afgestudeerde kunstenaars uit vier steden krijgen in De Cacaofabriek Helmond tot en met zondag 23 maart 2025 de gelegenheid samen te exposeren. De artistieke commissie is langs kunstacademies gegaan om jong talent te scouten. Zij bezochten de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, St. Joost (Breda en ’s-Hertogenbosch), het Maastricht Institute of Arts en de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst in Den Haag. Een van de geselecteerde academietalenten ontvangt op de slotdatum van de gezamenlijke expositie de Carat Lucas Gassel-prijs 2025. Deze prijs is in het leven geroepen door Stichting Carat om jong creatief talent een financiële ondersteuning te bieden. 

“De samenwerking met Stichting Carat maakt dit project voor de voormalige studenten extra interessant”, aldus Julienne Tullemans, programmeur De Cacaofabriek Expo. “Carat vertegenwoordigt ondernemendheid, heeft een breed netwerk in het cultureel geëngageerde bedrijfsleven en ziet kansen om financieel en in ondernemerschap te ondersteunen. De Cacaofabriek vertegenwoordigt de artistieke waarden en heeft een breed netwerk in de kunsten en het kunstonderwijs. De Cacaofabriek heeft alle faciliteiten en professionele ondersteuning in huis om talentvolle kunstenaars een optimaal podium te bieden.”

Op Internationale Vrouwendag, 8 maart, is in het Stedelijk Museum Amsterdam voor de zevende keer de Theodora Niemeijer Prijs uitgereikt. De prijs van € 100.000 is de grootste vrij besteedbare kunstprijs van Nederland. Een kwart van het bedrag zal worden besteed aan de aankoop van een kunstwerk van de winnaar. Femke Herregraven (Nijmegen, 1982) ontvangt de prijs omdat haar werk, volgens de jury, getuigt van een uitzonderlijke intelligentie en ambitie die voorbij het hier en nu relevant blijft. De jury gelooft dat de toekenning van deze prijs de kunstenaar zal helpen een stevige volgende stap te maken in haar oeuvre. Ook zal het haar samenwerking met het Stedelijk Museum Amsterdam versterken, waardoor haar werk zichtbaarder wordt voor een groter publiek in Nederland.

Technici zijn de onmisbare, maar vaak onzichtbare schakels in de theaters. Maar toen theaters tijdens de coronaperiode noodgedwongen dicht bleven, stapten veel van hen over naar andere vakgebieden. Vijf jaar later is er nog altijd een groot tekort aan theatertechnici. Dat signaleert ook theatertechnicus Fred den Hartog, die ook voorzitter is van de Vereniging voor Podiumtechnologie. ‘Tijdens corona gingen veel technici bijvoorbeeld zonnepanelen installeren, werden vrachtwagenchauffeur of gingen in de bouw werken.’ Veel van hen keerden niet meer terug. ‘Ze merkten ineens wat het betekent om regelmatige uren te draaien en in de weekenden vrij te zijn. Het speelt ook mee dat het salaris vaak veel hoger is dan in de cultuursector.’

Aan werk geen gebrek: op dit moment staan er ruim twintig vacatures voor theatertechnici open, bij gerenommeerde instellingen als Scapino Ballet, Theater Utrecht en De Nationale Opera. Volgens den Hartog hebben theaterinstellingen steeds meer moeite om de vacatures op te vullen.Ook is er steeds minder nieuwe aanwas. Gertjan Houben is artistiek leider van de hbo-opleiding design en technologie aan de Academie voor Theater en Dans in Amsterdam, waar nieuwe technici worden opgeleid. ‘Normaal gesproken studeren er jaarlijks zo’n tien studenten bij ons af, maar sinds corona krijgen we minder aanmeldingen.’ 

Het iconische Kasteel Oud-Wassenaar, een rijksmonument met de status van een hoogwaardig gesamtkunstwerk, verkeert momenteel in slechte conditie. Stichting Monumentenbezit neemt tijdelijk het beheer over om dit unieke erfgoed te behoeden voor verder verval en het toekomstbestendig te maken.

Om verdere schade te voorkomen, worden cruciale herstelmaatregelen genomen. Het kasteel wordt wind- en waterdicht gemaakt en voorzien van veiligheidsmaatregelen, waaronder anti-kraakbewoning. Deze ingrepen zijn noodzakelijk om zowel het bijzondere interieur als het exterieur te waarborgen. Hiermee wordt een solide basis gelegd voor de volgende fases van herstel en ontwikkeling.

Theaterkrant Magazine brengt een themanummer over cultuurbeleid uit. In samenwerking met de NAPK en De Metselarij dook de redactie in de knelpunten en mogelijkheden van het theaterbestel. Het bestel is stuk, daarover zijn makers, adviseurs en beleidstijgers het al zo’n acht jaar eens. Maar een grote herziening zit er niet in; te complex, te risicovol met de huidige regering, te kostbaar. Maar wat kan er wel binnen de huidige kaders? En wat zijn die kaders eigenlijk?

De redactie dook de afgelopen maanden in subsidies, tenderregelingen, zaaglijnen en kwaliteitseisen. We interviewden directeur Viktorien van Hulst van het Fonds Podiumkunsten, verzamelden voorbeelden uit het buitenland, formuleerden voorstellen voor een herinrichting van de meerjarige regeling en organiseerden een rondetafel met spelers uit het veld. Mid-career makers, theaters, festivals, afvallers en nieuwkomers spraken samen over hoe nu verder. Samuel Vriezen geeft het cultuurbeleid in een essay zelfs een planetaire dimensie.

Creativiteit is een eigenschap die organisaties graag zien bij hun medewerkers. Tegelijkertijd neemt generatieve kunstmatige intelligentie een deel van het creatieve proces over. “Het gaat om de samenwerking.” Vooral het aspect ‘oplossen van problemen’ is nogal onderbelicht wanneer creativiteit aan de orde komt, vindt André Van Straten. “Creativiteit wordt vaak gelijkgesteld aan expressie. Dat is een spraakverwarring.”

De negentigste Boekenweek, die op dinsdag 11 maart wordt geopend in het Literatuurmuseum in Den Haag, is niet echt een week. Waar de traditie in 1930 begon met één dag, neemt de Boekenweek van 2025 bijna twee weken in beslag – pas op zondag 23 maart is het feest voorbij. Uitgevers, boekhandelaren en schrijvers slaan de handen ineen om de verkoop van boeken te stimuleren, commerciële motieven worden toegedekt met fraaie volzinnen over de heilzame en beschavende werking van literatuur en het is maar afwachten of het publiek er massaal op afkomt. 

Voor deze jubileumeditie koos een jury, net als vroeger, de auteur van het geschenk. Hoe is dat zo gekomen? De Volkskrant dook in de historie en spreekt met CPNB-directeur Eveline Aendekerk. 

 Het nieuwe cultuurcentrum in Leidsche Rijn loopt jaren vertraging op. Cultuurcluster Berlijnplein is niet begin 2026 klaar zoals de bedoeling was, maar pas aan het eind van 2028. Een deel van de Utrechtse gemeenteraad is bang dat het project niet alleen veel later klaar is, maar ook veel meer gaat kosten. Wethouder Eva Oosters (Student & Starter) benadrukt echter dat er op dit moment geen enkele reden is om te veronderstellen dat het budget van 45 miljoen euro niet genoeg zal zijn.

In de langetermijnstrategie ‘Kompas RWS’ van Rijkswaterstaat staat dat er op een aantal onderwerpen, klimaatadaptatie, de energietransitie, landbouw, natuur, fundamentele verandering nodig is. Doorgaan op de oude weg kan niet meer. De ruimte is krap, niet alles past op dezelfde vierkante meter. Maar het is lastig is om vooruit te komen. Verbeeldingskracht kan dan helpen. Daarom heeft Rijkswaterstaat beeldend kunstenaar en architectonisch ontwerper David Veldhoen gevraagd: hoe kun je over die fundamentele veranderingen met behulp van ontwerp op een andere manier het gesprek voeren? 

In 2023 en 2024 ontwikkelde Veldhoen als artist in residence 3 ruimtelijke concepten voor dit ‘andere gesprek’ over klimaatadaptatie. De 3 concepten zijn binnen en buiten Rijkswaterstaat gepresenteerd en getoond op de Kraaiennestdag. Dit leverde enthousiaste reacties en waardevolle inzichten op om de ideeën verder te brengen.

Minister Eppo Bruins (Onderwijs, Cultuur, Wetenschap, NSC) houdt de verkoop van een gouden ring uit de middeleeuwen tegen. Dat maakte hij donderdag bekend. De ring is in 2022 aangewezen als ‘beschermd cultuurgoed’, waardoor de minister de bevoegdheid heeft om verkoop aan het buitenland te verbieden. Op de ring uit de negende of tiende eeuw is een voorstelling van het Lam Gods afgebeeld, omgeven door de vier evangelisten. Een hobbyist met een metaaldetector vond het object in 1997, in het Friese Sumar. De ring is daarna in bruikleen gegeven aan het Streekmuseum in Burgum, en tentoongesteld.

Er zijn in Nederland 165 verzamelingen en objecten die, net als de ring, de status ‘beschermd cultuurgoed’ hebben. Die goederen „zijn dragers van onze geschiedenis en identiteit. Ze vormen een onmisbaar onderdeel van het collectieve geheugen van Nederland”, aldus minister Bruins. Hij vindt het „belangrijk dat de ring in Nederland blijft zodat toekomstige generaties ook de waarde ervan kunnen ervaren en begrijpen”. Nu Bruins geen toestemming geeft voor de verkoop van de ring aan het buitenland, hebben potentiële kopers binnen Nederland zes weken de tijd zich te melden. Als dat niets oplevert, wordt de ring aangekocht met het Museaal Aankoopfonds en aan de Rijkscollectie toegevoegd.

De gemeente Meppel neemt het beheer van cultureel centrum De Plataan over van Stichting Welzijn Mensenwerk. Die had aangegeven de beheersovereenkomst niet te verlengen. Het dagelijks beheer van De Plataan komt nu uiterlijk per 1 januari 2026 in handen van de gemeente, zo meldt het college van burgemeester en wethouders (B&W) .De continuïteit van deze cultureel-maatschappelijke locatie in Meppel blijft daarmee volgens de wethouder gewaarborgd.

Sinds deze maand kunnen archieven op het gebied van monumentale erfgoedzorg geraadpleegd worden bij het Nationaal Archief. Het gaat om archieven die de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) conform de Archiefwet heeft overgedragen aan het Nationaal Archief. De archieven betreffen gebouwd erfgoed die zijn gevormd door voorgangers van de RCE. In de ruim 70 strekkende meters is het spoor terug te volgen naar start en ontwikkeling van de monumentenzorg in Nederland.

Madonna, Coca-Cola, Friends – voor generaties Europeanen was Amerika decennialang een baken van popcultuur. Dat imago is tanende, nu het coolste kind uit de klas zich onder Trump gedraagt als de pestkop van het schoolplein. “We zagen de VS altijd als een ietwat ongeciviliseerde cowboy: stoer, maar hij deugde wel. Dat beeld is door Trump aan het kantelen. Het is wellicht niet de meest academische opmerking, want ik kan het niet staven met onderzoek, maar als je op straat aan mensen vraagt wat ze van de VS vinden, dan zal dat negatiever zijn dan een jaar geleden,” vertelt Peter van der Heiden, universitair docent Amerikanistiek aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Op 1 januari 2025 is de nieuwe subsidieperiode van de Culturele basisinfrastructuur (BIS 2025-2028) van start gegaan. De raad monitort de activiteiten van deze instellingen. Hiertoe heeft de raad monitorcommissies samengesteld.

Leden van de monitorcommissies volgen de activiteiten van de instellingen en voeren monitorgesprekken. De monitorcommissies koppelen hun bevindingen terug aan de raad. De raad betrekt deze bevindingen bij de beoordeling van subsidieaanvragen voor de volgende periode. De commissieleden zijn benoemd tot 31 december 2027.

Vijfheerenlanden was voortvarend op weg om de gemeente op de kaart te zetten. Maar de grootste toeristische trekpleisters, het Nationaal Glasmuseum in Leerdam en het Stedelijk Museum in Vianen, krijgen vanaf 2026 10 procent minder subsidie. Culturele instellingen moeten het vanaf 2026 met 10 procent minder subsidie doen, en vanaf 2027 zelfs met het dubbele (20 procent). Die reageren strijdbaar. ,,Cultuur is geen luxe, maar een essentieel onderdeel van een sterke samenleving.”

De gemeente Vijfheerenlanden zegt in de bezuinigingsplannen te begrijpen welke gevolgen dat heeft voor de zeventig culturele instellingen, en dat ze de belangrijke musea daarmee in een ‘kwetsbare positie’ brengt. ,,Met het verminderen van de subsidie, verhogen de culturele instellingen wellicht de kosten voor de leden en gaan zij hun aanbod versoberen. Wellicht leidt dit tot een daling van het aantal leden van de culturele instellingen.”