Drie Brabantse makers, die afkomstig zijn uit kleine Brabantse dorpen, maar die met bravoure, met een punk houding, de wereld tegemoet treden. Over verschijnen en verdwijnen, over waar je vandaan komt en heengaat, over de raadsels in de wereld.
Geschreven door: Ton van der Linden
Lot Vekemans
Lot Vekemans is toneelschrijfster, scenarist en romancier. Na een opleiding aan de schrijversvakschool ’t Colofon in Amsterdam, maakte ze haar eerste theaterteksten bij Artemis in ’s-Hertogenbosch. Sinds 1995 schrijft ze toneelteksten en heeft ze internationale faam verworven. Haar werk is in tweeëntwintig talen vertaald en in meer dan vijfendertig landen opgevoerd. Onlangs verscheen haar tweede roman De Verdwenene. ‘Het gedraaikont van mensen, op zoek naar wie ze willen wezen en wie ze zich kunnen veroorloven te zijn, is haar onderwerp, in haar toneelstukken en ook in haar romans’, schreef Judith Eiselin in NRC.
In het boek gaat het om Simon die naar Canada is geëmigreerd en daar erg op zichzelf is. Op een dag komt Daan, zijn neef, een onhandelbare puber, te logeren. Als ze naar de Rocky Mountains gaan voor een uitstapje, ontmoeten ze twee enthousiaste bergwandelaars, vader en zoon. Die nemen de jongen mee op een day tour, terwijl Simon in het toeristische bergplaatsje achterblijft. Een dag later is het trio spoorloos verdwenen.Over de 'verstopte man’ Simon, zegt ze: ‘Kun je jezelf als je emigreert losmaken van je familie? Kun je leven als de afgeknipte tak van de stamboom? Of is dat een illusie?’
Letterlijk verstoppen
Vekemans is in 2014 in het buitengebied bij Langenboom teruggekeerd, in de omgeving waar ze opgroeide. In het Brabants Dagblad: ‘Je kunt enorm eenzaam zijn als je binnen een gezin niet de aandacht krijgt. Ik heb een prima jeugd gehad en geen grote drama’s meegemaakt. Maar ik ken het gevoel wel, komend uit een gezin van vier kinderen in vijf jaar tijd, met een vader die veel op reis was en beperkt tijd had. Ik kon me goed verstoppen, letterlijk. Ik denk dat het op een bepaalde manier verdwijnen is geweest in een andere wereld.’ Over schrijven merkt ze op : ‘Noodzaak is alles wat je niet niet kunt doen. Je kunt er bijna geen verklaring voor geven, het is gewoon zo. Dat is voor mij schrijven, dat is altijd zo geweest. Zelfs toen ik eens besloot te stoppen, moest ik verder.’
Sarah Neutkens
In december 2020 kwam Sarah Neutkens, componist, beeldend kunstenaar en model, op uitnodiging van Into The Great Wide Open, naar Vlieland om nieuwe muziek te schrijven en op te nemen. Daarvoor nodigde ze een aantal gastmuzikanten uit. Een documentaire over haar verblijf was 14 maart te zien op televisie. Neutkens schrijft sinds ze zich kan heugen haar eigen muziek. In 2019 zei ze in het Eindhovens Dagblad: ‘Ik heb geen echte muzikale invloeden. Toen ik acht jaar was, schreef ik al stukken voor mijn katten. Heel simplistische liedjes. Mijn katten zijn nog steeds mijn muzen. Ik haal mijn inspiratie uit dingen die mij gelukkig maken. Ik word ook blij van wandelen. Het is fijn om te weten dat niet alles zo moeilijk en complex is.'
Vrijheid
'Als je klein bent, denk je dat de hele wereld lief en leuk is. Dan kom je erachter dat er oorlogen woeden, armoede heerst, mensen eenzaam zijn of kampen met psychische problemen. Dat ze ziek worden, doodgaan. Ik ben geen ontzettende pessimist, maar wel cynisch. Het is goed om je te realiseren dat er ook lieve en fijne dingen zijn. Een kat denkt niet: ‘Loop ik hier over tien jaar nog rond?’ Dat is vooral wat mij inspireert: katten zijn mijn metafoor voor geluk.’ Neutkens is bewust niet naar het conservatorium gegaan. “Het zou mijn liefde voor muziek helemaal de nek omdraaien. Dat heel dogmatische.'
Rauw, zonder franje
'Wat ik het leukste vind aan het componeren en ook aan mijn beeldende werk: Ik hoef me aan geen enkele regel te houden. Die vrijheid wil ik bewaren. Als ik heel bizarre geluiden hoor in mijn hoofd, waarvan ik niet eens weet welk instrument die zou moeten produceren, dan zou ik ze toch opschrijven, op welke manier dan ook, niet eens per se in notenschrift.'
Haar muzikale verbeelding beweegt zich vrij tussen klassiek en pop. ‘We vinden het heel normaal als een Tim Knol zijn gitaar pakt en er een hartenkreet uitgooit. Waarom moet een componist zijn partituur dan tot in de kleinste details hebben doordacht? Ik houd niet van dat bedachte. Geef mij maar direct, rauw, zonder franje. Wat dat betreft ben ik een beetje punk.’
Wessel Verrijt
Kunstenaar Wessel Verrijt studeerde in 2018 af aan de Bossche kunstacademie. In de eindexamenexpositie toonde hij zijn ‘Optocht der Autonomen’. Een bonte verzameling low-tech bouwwerkjes waar van alles kan bewegen en waar wieltjes onder zijn gezet. Op de kunstacademie is Verrijt begonnen met gevonden materialen. Zijn ‘atelier' ligt vol met rommel. ‘Een atelier zie ik niet als een ruimte in een gebouw, maar eerder als een gebied waar ik tijdelijk gevestigd ben. Ik werk veel in residenties. Je kan op die plekken meestal je werk meteen presenteren, die directheid maakt het veel intenser. Om hier, in het atelier, iets te maken en het daarna ergens anders naartoe te brengen, zie ik niet zo zitten.’
Op weg naar de volgende bestemming
Verrijt werd als kind gefascineerd door de vrachtwagens van de kermis. Hij keek naar de opbouw van de kermis en het viel hem op hoe goed de attracties in de wagens pasten, zowel bij aankomst als bij vertrek. Pas veel later realiseerde Verrijt zich hoezeer dit proces werd weerspiegeld in zijn eigen methoden om materialen en kunstwerken op zijn karretje te binden, op weg naar de volgende bestemming. Het materiaal dat wordt gebruikt voor de installaties verzamelt Verrijt op locatie: op bouwterreinen, in steegjes en containers. Met afgedankte spullen creëert hij vervolgens (mobiele) installaties en kostuums. De afkomst en vorm van het gevonden materiaal dient hierin als inspiratie.
Volgend jaar vindt er een processie in ’s-Hertogenbosch plaats. Hierover zegt hij: ‘Zo’n zwijgende stoet die plotseling aan je voorbijtrekt is veel verrassender dan wanneer ik het als performance voor publiek zou organiseren, het gebeurt dus zonder aankondiging vooraf. Bijna alles wat gebeurt in onze leefomgeving is op een of andere manier logisch te verklaren, maar de dingen die niet te verklaren zijn, die blijven je bij. Dus wat is er allemaal mogelijk als je onverklaarbare elementen gaat toevoegen aan de dagelijkse orde? De hele publieke ruimte is eigenlijk een decor waarmee je kan spelen via interventies. De processie is daar een goed voorbeeld van.’ Momenteel doet Verrijt een residency bij Arthouse United Cowboys in Eindhoven, waarvan de presentatie (hopelijk) eind april plaatsvindt. Aankomend jaar volgt hij een residency in Bulgarije, bij ARV.International.
Maandelijkse column
Ton van der Linden (documentalist Kunstloc Brabant) signaleert in zijn maandelijkse column actuele ontwikkelingen bij Brabantse makers.
Al het cultuurnieuws uit Brabant en de rest van Nederland op een rijtje, vind je in Trends & Ontwikkelingen op Kunstloc Brabant.
