Hoe draagt cultuureducatie bij aan persoonsvorming?
Binnen onderwijs is burgerschap en persoonsvorming een steeds belangrijker thema. Maar wat betekent dit voor cultuureducatie? Om leraren, docenten en educatoren een handreiking te bieden om persoonsvorming en de waarden van cultuureducatie te verbinden en dat met elkaar verder te onderzoeken, ontwikkelde Kunstloc Brabant in samenwerking met verschillende partijen, een online platform en een aantal tools. Deze tools bieden een pedagogisch kader om een gezamenlijk onderzoek mogelijk maken en dat naar de praktijk te vertalen. Op deze pagina lees je daar meer over.
Meer aandacht voor burgerschap en persoonsvorming
In 2016 adviseert Platform Onderwijs 2032 staatssecretaris Dekker een betere balans tussen persoonsvorming, kennisontwikkeling en maatschappelijke vorming in het onderwijs. Dat betekent dat er in de kerndoelen meer aandacht voor persoonsvorming moet komen. Curriculum.nu heeft dit in zijn adviezen meegenomen. Zij onderstrepen de drie onderwijsdomeinen, zoals pedagoog Gert Biesta (2018) deze heeft benoemd, namelijk: kwalificatie, socialisatie en subjectificatie (persoonsvorming). Biesta (2020) geeft in zijn reactie op de adviezen van Curriculum.nu aan dat de balans van de drie hoofddoelen de ondergrond is om opnieuw in gesprek te gaan over kwalitatief goed onderwijs.
Naar aanleiding van het advies van Biesta willen wij vanuit Kunstloc Brabant gezamenlijk gaan onderzoeken, hoe cultuureduactie hieraan kan bijdragen. Om zo te komen tot betekenisvol onderwijs voor de leerling. Vanuit de vraag; Hoe draagt cultuureducatie bij aan persoonsvorming?
Wat betekent dit voor de praktijk?
Vanuit Kunstloc Brabant zijn we constant in gesprek met intermediairs, trainers, co-teachers, kunstvakdocenten en cultuurcoordinatoren uit het onderwijs. Vanuit deze gesprekken zijn we een platvorm gestart, waarin we de vraag; Hoe draagt cultuureducatie bij aan persoonsvorming en burgerschap met elkaar beantwoorden. Allen hebben betekenisvolle ervaringen met kunst die snel persoonlijke verhalen ontlokken. Waarmee de mogelijkheid ontstaat om persoonsvorming en burgerscahp vorm te geven. Vanuit Kunstloc Brabant willen we het belang van deze persoonlijke ervaringen en verhalen onderstrepen en het aanleiding te laten zijn voor persoonlijk onderzoek.
Kunst maken of ernaar kijken, nodigt uit tot een gesprek. “‘Wat roept dit kunstwerk bij jou op? Welke betekenis ken je daaraan toe? Wat heeft dat met jou te maken? Wat hoor je de ander daarover vertellen? Deze vragen gaan over eigen én over gezamenlijke waarden. De docent kijkt niet alleen naar wát een leerling heeft gemaakt, maar vooral ook naar het proces en wat hij of zij daarin tegenkomt en daarop te reflecteren.
Iedereen wordt op een andere manier geraakt door kunst. Het is juist dat moment dat jouw unieke IK wordt aangesproken. Wat gebeurt er als je dat moment als uitgangspunt voor onderzoek neemt?
Opbrengsten uit de onderzoeken
Vanuit de drie bijeenkomsten Experiment, Dialoog en Ontmoeting delen we de onderzoeken en ook de vertaling naar de praktijk die daarop volgde. Deelnemers tonen ons hoe de unieke waarde van cultuureducatie richting persoonsvorming in hun praktijk vorm krijgt. Vanuit hun persoonlijke ervaring en proces. Jillis Verbeek, Annemiek Tekstra en of Monique Koolen begeleiden de onderzoeken en brengen ze in beeld vanuit de bijeenkomsten.
Linda Moes – Kunstenares | Kunsteducatie & Onderwijs I film Annemiek Tekstra
Miranda van Bragt – Frencken College | Docente CKV I film Annemiek Tekstra
Yfje van der Pas – Theaterwerkplaats Tiuri | Coordinator Speciaal Onderwijs I film Jillis Verbeek
Simone – Theaterwerkplaats Tiuri | Theatermaker I film Jillis Verbeek
Persoonsvorming als benaderingswijze
Om tot een proces van persoonsvorming te komen binnen cultuureducatie speelt de leraar een belangrijke rol. Het vraagt aan hem ook open te staan om deze vragen voor zichzelf te onderzoeken. De leraar en leerling zijn gelijkwaardig aan elkaar en aan het kunstwerk dat zij onderzoeken. Wat vraagt dit in de benadering van de leraar/educator tot de leerling en de wereld om hem heen?
Onderzoeksruimte
Om te onderzoeken hoe we persoonsvorming en de unieke waarden van cultuureducatie kunnen verbinden, ontwikkelt Kunstloc Brabant in samenwerking met het veld een platform, bijeenkomsten en verschoillende tools. De vragen uit de praktijk zijn steeds aanleiding om de unieke waarde van cultuureducie met elkaar te onderzoeken.
In de bijeenkomst is er steeds ruimte geweest om ervaringen op te doen. Op het platform delen we de ervaringen en de antwoorden die we daarop formuleren. En de tools geven ons steeds zicht op hoe die waarde in de praktijk vorm kunnen krijgen.
Bijeenkomsten
De bijeenkomsten hebben zich gericht op de volgende onderzoeksgebieden, om antwoorden te vinden te vinden op vragen uit de praktijk: het experiment, de dialoog en de ontmoeting. Gedurende een bijeenkomst maken we steeds de loop door deze drie gebieden heen.
“Door steeds kunstwerken centraal te zetten, creëerden we een veilige plek om in gesprek te gaan. Door in dialoog te zijn met elkaar, het materiaal en de wereld om ons heen, kom je tot een groeiproces. Binnen onderwijs is dat de kern van de groei naar volwassenheid. Je hebt de wereld en de ander daarbij nodig. We herzien onze projecten daarop ook.” - Deelnemers en intermediairs Dorian Verkuijlen en Susanne Dumoulin van Cultuurkade in Veghel
Benieuwd naar de inhoud en opbouw van de bijeenkomsten? Bekijk de bijbehorende handleiding en de werkbladen.
Platform & Tools
Er is een platform waarop de opbrengsten uit ieders onderzoek zijn gedeeld. Wat ieder daarin is tegengekomen en een eerste vertaling is naar de praktijk.
Voor diegene die al aangesloten zijn, biedt het een mogelijkheid om de verdere uitwerking ook te delen.
Voor onszelf geeft het platform steeds inspiratie om deze onderzoeksruimte te verrijken.
Tijdens de bijeenkomsten zijn er verschillende tools ontwikkeld, om steeds het pedagogische handelen in beeld te hebben. Als kader en als uitgangspunt.
Bronnen
Tijd voor pedagogiek, UVH. Net aan zet, 2018, Gert Biesta
Door kunst onderwezen willen worden, 2017, Gert Biesta
Pedagogiek, De plicht om weerstand te bieden, 2016, Meirieu
Meer weten over de onderzoeksruimte en hoe je daarin kunt participeren?
Wij nodigen uit om je aan te sluiten bij de bijeenkomsten om de vraag die jij hebt ten aanzien van burgerschap en persoonsvorming met ons verder te onderzoeken. Wil meer weten over; hoe je deze bijeenkomsten in jouw regio of op jouw school kunt organiseren? Neem dan contact op met Monique Koolen.
