In het onderzoek Waarde van cultuur zien we dat de meeste mensen die cultuur beoefenen dit individueel doen. Ook lidmaatschappen van verenigingen nemen sterk af. Terwijl Brabant juist zo'n rijke traditie van verenigingen heeft. Wat is de kracht van samen cultuur maken en wat doet het verenigingsleven voor de lokale gemeenschap? Zowel de traditionele harmonie als een nieuwe street art community zijn plekken waar een gemeenschap zich vormt. Onderdeel zijn van een vereniging helpt je bij het ontdekken van je identiteit en talent.
Roos Giethoorn, voorzitter van Stichting Kings of Colors uit Den Bosch, die straatkunst promoot en street art kunstenaars ondersteunt, en Saskia Martens en Esther Warmerdam van Koninklijke Stadsharmonie Phileutonia uit Helmond, aan het woord.
Geschreven door Simone Vos
“Het bouwen van een community binnen de beeldende straatcultuur in Den Bosch, daar dragen we graag aan bij. Dat doen we door evenementen te organiseren, zoals de ‘Spring of Colors’ graffiti jam bij Hall of Fame. Daar bieden we workshops voor (beginnende) kunstenaars”, vertelt Roos. “Daarnaast koppelen we jonge makers en gevestigde kunstenaars aan opdrachten die de gemeente Den Bosch uitzet bij ons. Zo creëren we werk voor de makers en de muurschilderingen hebben een positieve impact op de omgeving.”
Saskia Martens, Fotograaf: Stijn Rompa
Eigen karakter
Ook de projecten die de Koninklijke Stadsharmonie Phileutonia in Helmond neerzet, hebben een heel eigen karakter. “We zijn altijd op zoek naar nieuwe samenwerkingen; discipline-overstijgend, zoals het project van afgelopen voorjaar, waarbij ons orkest samen met circusartiesten optrad in het Speelhuis in Helmond”, vertelt Esther Warmerdam. Ze is al veertig jaar lid van de harmonie en speelt trompet.
“Maar ook het project Nieuwe Grond, waarbij we met nieuwkomers in Helmond samen een concert hebben opgezet. Allemaal verschillende culturen en muziekstijlen bij elkaar; daarbij zie je dat je niet altijd woorden nodig hebt om elkaar te begrijpen. Muziek maken is universeel”, zegt Saskia, anderhalf jaar lid van de harmonie. Ze speelt klarinet.
Roos Giethoorn, Fotograaf: Stijn Rompa
Verbinding en zichtbaarheid
Waar bij de Harmonie de muziek mensen verbindt en het sociale aspect van samenkomen en samen spelen op hun vaste locatie centraal staat, is de street culture waar Stichting Kings of Colors zich mee bezighoudt, meer fluïde en door de hele stad zichtbaar.
“Dit is een cultuur die zich door de stad beweegt. Het is lastig om op één plek een expositieruimte te creëren voor graffitikunstenaars en street art-makers. Het speelveld is de straat”, vertelt Roos. “Soms komt er een vraag vanuit een maker, zoals laatst: een graffitikunstenaar die ook muziek maakt. Hij wilde graag een schildering maken en daarbij met een rapper samenwerken. Daarin ondersteunen we dan; bij het projectplan schrijven en we hebben een goed netwerk bij de gemeente. En soms vraagt een plek in een wijk wat aandacht en komen we zelf met een voorstel.”
Cultuurbeoefening peiling, Bron: waarde van cultuur
De belangrijkste redenen voor Brabanders om zelf cultuur te beoefenen is dat het zorgt voor plezier (79%) en ontspanning (66%). Persoonlijk contact (19%) en persoonlijke ontwikkeling (18%) spelen ook mee voor bijna 1 op de 5 Brabanders. Een kleiner aantal doet het omdat gratis is (8%) of omdat iemand hen heeft uitgenodigd mee te doen (6%) of omdat ze het cadeau kregen (2%).
Jongere generatie
“Den Bosch is ons speelveld, maar ook in Brabant en landelijk en internationaal zijn er makers die in deze stad muurschilderingen willen maken. We richten ons op jongeren, maar ook op de wat oudere generatie die graffiti spuit of muurschilderingen maakt. Juist die verbinding willen we leggen, ze kunnen van elkaar leren. Daarnaast willen we een opleiding aanbieden. We geven nu workshops, maar gaan liever een stap verder. Jong talent een vervolg geven, want een opleiding voor deze beeldende street culture is er niet, die vind je niet op de kunstacademie”, zegt Roos.
De opleidende rol komt ook terug in het project ‘Het beleg van Den Bosch’, dat in 2029 plaatsvindt, waarbij Kings of Colors betrokken is. Met de afdeling Erfgoed van de gemeente, Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch kijken ze hoe ze met muurschilderingen dat jaar kunnen vieren. “Idealiter willen we in de komende jaren de jongeren die talent hebben, verder opleiden, zodat ze over een paar jaar het niveau hebben om die muurschilderingen mee te maken. Zo komt er een nieuwe generatie aan tafel”, vertelt Roos.
Die jonge generatie is voor de Harmonie ook van groot belang. “Veel leden zitten al van kinds af aan al bij ons, ze groeien echt samen op. Dat betekent veel voor jongeren; er ontstaan vriendenclubs, door de gezamenlijke passie is de verbinding enorm. We betrekken de jonge slagwerkers bijvoorbeeld al vroeg bij het orkest, dan hebben ze meteen het gevoel onderdeel te zijn van het geheel. Het is een veilig vangnet waar je beroep op kunt doen, dat is wel heel bijzonder aan onze vereniging. Het is ook ons-kent-ons hoor, loop je door Helmond, kom je zo tien mensen tegen van de Harmonie”, lacht Saskia. “De Harmonie zit midden in de stad en we zitten er al heel lang, daardoor kennen veel mensen ons en hebben we een fijne positie in de samenleving van Helmond.”
Cultuuractiviteit percentages, Bron: waarde van cultuur
Veel Brabanders zijn zelf cultureel actief. 78% van Brabanders beoefent weleens een culturele activiteit. 89% is tevreden over de voorzieningen die hiervoor aanwezig zijn in de eigen omgeving. Van de Brabanders die zelf cultureel actief zijn doet 11,9% dit bij een formele groep zoals een harmonie of vereniging. 9,3% zit bij een informele groep zoals b.v. een band of handwerkgroep.
Roos Giethoorn, Fotograaf: Stijn Rompa
Bekendheid in de stad
Zichtbaar zijn en samen met de stad een visie creëren, is voor Kings of Colors ook belangrijk. “Vooral om bij de gevestigde culturele instellingen aan tafel te komen. Bij debatten en de gemeente is het goed om onze stem te laten horen over de toekomst van onze beeldende subcultuur. Deze is steeds bekender, maar uiteindelijk bepalen de gevestigde namen vaak de agenda”, zegt Roos. “Terwijl de breaking en skateboard scene inmiddels zelfs tot Olympische sporten zijn benoemd, dus er is echt wat bereikt. We willen niet alleen de oplossing zijn voor het probleem in de wijk of om jongeren op te vangen die een beetje schuren in de maatschappij. De subcultuur heeft zich ontwikkeld tot een serieuze partner aan tafel”, vertelt ze.
Esther Warmerdam, Fotograaf: Stijn Rompa
Toekomstplannen
De grootste wens voor de komende jaren, is een opleiding waarin kunstenaars zich kunnen ontwikkelen en de skills en ervaring doorgegeven worden. Ook lijkt het Roos goed om breakdancers, skateboarders en de andere mensen die bij het street culture collective in Den Bosch passen, te verenigen. “Het overlapt veel, maar we zijn ook verschillende disciplines. Als we ons meer aan elkaar verbinden, kunnen we meer bereiken in de stad.”
Bij de harmonie blijft die verbinding ook de komende jaren hoog op de agenda staan. Esther: “Juist doordat we met allerlei verschillende groepen en disciplines samenwerken, blijven we geïnspireerd en leren we bij. Die verbondenheid met de stad en onderling, die vaste factor van de harmonie voor onze leden; daar doen we het voor.”
Cultuurbelang peiling, Bron: waarde van cultuur
Voor één op de drie Brabanders is het zelf beoefenen van cultuur een belangrijk onderdeel van het leven. Dit cijfer is vrij constant gebleven sinds we het in 2015 zijn begonnen te meten voor de Waarde van cultuur.
LKCAtelier: Verdwijnt de amateurkunstvereniging? - donderdag 28 november
Tijdens het LKCAtelier op 28 november nemen onze adviseur Meintje de Roest, onderzoeker Arno Neele (LKCA) en Sophie de Jong (Het PON & Telos) je mee in de belangrijkste resultaten van de VerenigingsMonitor 2024 van het LKCA en de Waarde van Cultuur 2024.
Waarde van cultuur
In het onderzoek Waarde van cultuur 2024 wordt de Brabantse culturele sector onder de loep genomen en worden ontwikkelingen in beeld gebracht. Op de website vind je alle cijfers van het onderzoek, een beschrijving van het onderzoek en de resultaten. Waarde van cultuur 2024 is een initiatief van Kunstloc Brabant, Het PON & Telos, Pyrrhula Research Consultants en Boekmanstichting in opdracht van BrabantStad.
Eerder publiceerden we op basis van de data uit dit onderzoek een verhaal over Brabant als thuisbasis en over slimme samenwerkingen in de podiumkunsten.
