Van wenkend perspectief naar actuele uitdaging voor ontwerpers én opdrachtgevers
De aandacht voor stadsnatuur maakt het laatste decennium een enorme vlucht. Dagelijks verschijnen talloze artikelen over plannen, bijeenkomsten of concreet gerealiseerde groenprojecten. Daktuinen, buurttuinen, groene gevels, tiny forests, groene woontorens, natuurlijke oevers, herstel historische waterwegen… Stadsnatuur is concreet en tastbaar en tegelijkertijd door haar veelvormigheid en het brede en diverse veld van betrokkenen ook complex. Elk initiatief kan op zichzelf staan, maar maakt tegelijkertijd deel uit van een stedelijk ecologisch systeem. Hoe kunnen we deze ontwikkelingen duiden en waar liggen er kansen voor makers?
Kunstloc start hierbij een kennisdossier, waarbij we ontwikkelingen volgen, interessante bronnen delen, een podium willen geven aan mooie voorbeelden en zowel makers als opdrachtgevers willen inspireren om zelf stadsnatuur te maken en ruimte te geven.
Stadsnatuur als oplossing
Hand in hand met de woonopgave, klimaatopgave en omgevingsvisies die n.a.v. de komende Omgevingswet worden geschetst, komt de wens voor groen en blauw in en rond de stad al lang niet meer eenzijdig vanuit ecologen, (landschaps)architecten en natuurliefhebbers. Overheden fungeren steeds meer als belangrijke aanjager voor nieuwe stedelijke groenstructuren en ook opdrachtgevers als wooncorporaties en projectontwikkelaars staan – geprikkeld door regelgeving - meer open voor natuurinclusief bouwen. Deze bredere gedragenheid komt voort uit gedeelde urgente maatschappelijk opgaven en de potentie van stadsnatuur: als integrale oplossing voor leefbaarheid in verdichtende steden, voor klimaatadaptatie in de stenige stad, en voor het creëren van ruimte voor biodiversiteit.
Niet nieuw, maar anders
Een vogelvlucht door de tijd laat zien dat natuur in de stad op zich niks nieuws is. Al in de middeleeuwen was groen aanwezig in de stad. Omsloten tuinen waren voorbehouden aan de elite: kloosters hadden medicinale tuinen, stadspaleizen hadden pronktuinen. Voor de overige bewoners was stadsnatuur geen item. Het was er omdat het er kon zijn, inclusief smerige grachten en ongedierte. Rond 1850 kwam er een kentering in bewustzijn van stadsgroen. Stadsmuren verdwenen en maakten plaats voor groene singelparken en stedelijke uitbreidingen werden voorzien van groene linten. Stedelingen kwamen in contact met het landschap en stadsgroen kreeg een publieke betekenis voor gezondheid en ontspanning. Een tweede kentering kwam in het interbellum, in een tijd van grote stadsuitbreidingen waarin de overheid een sterk regisserende rol nam. Stadsgroen was met name gericht op gezondheid en ontspanning en kwam vaak tot stand als werkverschaffingsproject. Tuinsteden werden gebouwd om arbeiders een gezonde leefomgeving te bieden. Als onderdeel van stadsuitbreidingen werden openbare parken, groenstructuren en volkstuincomplexen aangelegd. Natuur in de stad vond een bescheiden plek binnen het functionele groen, van strak aangelegde perkjes en gazons. Een derde kentering begon rond 1990, een tijd waarin de laatste kleine boeren verdwenen, Vinex-wijken grote delen van het buitengebied opslokten en natuur versnipperd raakte door infrastructuur. De biodiversiteit in het buitengebied ging hollend achteruitging. Tegelijkertijd ontstonden er kansen voor versterking van natuur in de steden, waar overbemesting en chemische bestrijding geen rol speelt.
De nieuwe belangstelling voor stadsnatuur gedurende de laatste 10 jaar komt voort uit een breder perspectief: een gedragen bewustzijn van de urgentie van stedelijke opgaven en het besef van de noodzaak tot integrale aanpak. Er is een groeiend besef dat wij als mens niet boven de natuur staan, maar er onderdeel van uit maken en dat samenleven met andere levensvormen cruciaal is voor ons eigen voortbestaan.
Stadsnatuur als kans
De breder gedragen betekenis positioneert stadsnatuur als een structuur- en beeldbepalend aspect van onze steden. De verstedelijking zet zich naar verwachting door evenals klimaatverandering en afname van biodiversiteit. Daarmee is het belang van stadsnatuur niet van tijdelijke, maar van blijvende aard.
Door een overlap aan draagvlak vanuit verschillende sectoren komen er nu al steeds meer mogelijkheden voor financiering en regelgeving die ruimte geven aan stadsnatuur. Gaandeweg werkt elke Nederlandse gemeente aan een eigen natuurinclusief bouwen beleid, met richtinggevende criteria in tenders. Door de (demissionair) ministers van LNV en BZK wordt momenteel, naar aanleiding van een in de Tweede Kamer aangenomen motie van 25 november 2020, de mogelijkheid onderzocht of natuurinclusief bouwen kan worden opgenomen in het Bouwbesluit. Dat zou betekenen dat natuurinclusief bouwen een juridische basis krijgt en verplicht wordt gesteld bij nieuwbouw. Steeds vaker bundelen overheden intern en extern krachten om kennis uit te wisselen en ontwikkelingen te versnellen (zie platforms en initiatieven hieronder). Daarin draait het niet alleen om de impact van stadsnatuur op leefbaarheid en sociale cohesie, klimaatadaptatie en biodiversiteit. Een imago van gezonde stad met groen en water en een eigen identiteit draagt bij aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat en inkomsten uit toerisme. Maar niet alleen top-down worden veranderingen ingezet. Niet te onderschatten is het belang van bottom-up initiatieven in de stad en de ontwikkeling van Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) in de ontwikkeling van stadsnatuur. Juist die verschillende invalshoeken en veelheid aan stakeholders die de ontwikkeling dragen zorgt voor de vlucht in de ontwikkeling van stadsnatuur.
Rol voor makers
Voor opschaling van activiteiten is een verandering in mindset nodig. Door overheden, duurzaamheidsadviseurs en bouwbedrijven wordt een expliciete vraag benoemd naar verbindende, verbeeldende en scheppende kracht: naar innovatieve, creatieve ideeën, naar toekomstbeelden en scenario’s, naar verbindende concepten.
(Landschaps)architecten, (social) designers en kunstenaars kunnen een cruciale bijdrage leveren aan het stedelijk landschap van de toekomst en de ontwikkeling van stadsnatuur door o.m.:
- verbeelding van nieuwe vormen voor stadsnatuur
- ontwerp van groenstructuren, inrichting publieke ruimte of voorzieningen op gebouwen
- maatoplossingen die aansluiten op lokale context en ontwikkeling
- concepten voor groenparticipatie
- nieuwe vormen van procesbegeleiding in de ontwikkeling van stadsnatuur
- groenontwerpen die bijdragen aan versterking van lokale identiteit
- groenontwerpen die bijdragen aan bewustzijn van gebruikers van de stad
- groenontwerpen die bijdragen aan sociale cohesie
- groene kunst als oriëntatiepunt in de stad
- …
In de expositie STAD = NATUUR hebben we een aantal waardevolle bijdragen van makers bij elkaar gebracht.
Extra informatie
Hieronder verzamelen we tips voor boeken, publicaties, podcasts/interviews/livecast, prijzen en open calls, fondsen, beleidskader en regelingen, platforms en een agenda van stadnatuur gerelateerde bijeenkomsten. Komende tijd volgt ook een selectie artikelen uit de media met een keur aan actuele ontwikkelingen van stadsnatuur en voorbeelden van vormgeving. Wij zien uit naar alle verbeelding die dit thema losmaakt en delen graag inspirerende creatieve ontwerpen en informatie over gerealiseerde projecten.
Meer weten over de rol van makers bij de ontwikkeling van stadsnatuur?
Heb je vragen of tips? Ideeën of advies nodig? Neem contact met mij op!
Agenda
Ecocity World Summit
8 - 6 juni 2023
Hybride bijeenkomst over stedelijke transformatie en nature-based oplossingen. Met toonaangevende internationale experts, voor en met innovators, onderzoekers, ingenieurs, designers, politici, milieuprofessionals, docenten en studenten. Eurocity Summit 2023 London
International Day for Biological Diversity
22 mei 2023 (jaarlijks)
Wereld Biodiversiteitsdag. De VN hebben 22 mei uitgeroepen tot 'Internationale Dag van de Biodiversiteit' (International Day for Biological Diversity / World Biodiversity Day). in het leven geroepen om de belangrijkste kwesties in verband met biologische diversiteit jaarlijks extra aandacht te geven.
International Day for Biological Diversity | United Nations
Ecopolis
21 september en 15 oktober (Brussel), 1 en 2 oktober (Kortrijk) 2022
Ecopolis is het jaarlijkse rendez-vous voor wie begaan is met een duurzame toekomst. Omdat ecologische uitdagingen geen taal- of landsgrenzen kennen, gaat Ecopolis voor divers, internationaal en interactief. Ecopolis brengt auteurs uit binnen- en buitenland samen om in gesprek te gaan over de transitie naar een sociaalecologische samenleving. De organisatie van Ecopolis ligt in handen van een samenwerkingsverband van culturele, ecologische, wetenschappelijke, financiële en mediapartners. Voor een terugblik op voorgaande edities, zie:
ecopolis – Talks, debates, performances, documentaries
AIPH Green City Conference
maart 2022 (datum tbc)
De International Association of Horticultural Producers (AIPH) met als leden duizenden telers wereldwijd van bloemen en sierplanten, organiseert deze jaarlijkse conferentie over het vergroenen van de stedelijke ruimte. Over hoe intelligent vormgegeven groene omgeving bijdraagt aan ons milieu, menselijk welzijn, sociale cohesie en economie. Voor professionals, gemeentes, met internationale experts. De lezingen van editie 2021 staan op: AIPH 2021 Green City Conference
Dag van de Stad – 29 september 2022
Jaarlijkse bijeenkomst georganiseerd door Platform 31, Rijksoverheid, G4, G40, VNG, steden Heerlen, Leeuwarden, Nijmegen, Enschede, Netwerk Kennissteden NL – over stedelijke transformatie, sociaaleconomische en ruimtelijke veerkracht. Op website De Dag van de Stad is een terugblik op de lezingen van editie 2021 te vinden.
Natuurlijk – Het congres over natuurinclusief bouwen
24 november 2022
Jaarlijks congres van Aquire Publishing, Het Oversticht, Natuur voor Elkaar en Provincie Overijssel, m.m.v. Duurzaam Door, IVN, Natuur en Milieu Overijssel en Vogelbescherming.
Programma met kennissessies en keynotes, waar vanuit beleid en praktijk professionals bijeenkomen om te werken aan een gezondere leefomgeving voor mens en dier. Voor professionals uit provincies en gemeenten, projectontwikkelaars en ecologen – met o.m. ook presentaties vanuit ontwerphoek. Voor een terugblik van de bijeenkomst op 18 november 2021, zie: Congres Natuurlijk
Boeken
Stadsnatuur Bouwen. Een boek over het bevorderen van natuur op gebouwen, langs kades en andere bouwwerken in de stad – Jacques Vink, Piet Vollaard, Niels de Zwarte
Komt naar verwachting oktober 2023 uit - https://www.ruimtelab.nl/
Dierschap, naar een gedeelde ruimte voor mens en dier – Glenn Deliège, Sylvie van Damme
Gompel & Svacina BV, 2019, ISBN 978-94-6371-168-5
First guide to nature inclusive design - Maike van Stiphout
nextcity, 2019, ISBN 978-90-9031616-1
Darwin in de stad: evolutie in de urban jungle - Menno Schilthuizen
Atlas/Contact, 2018, ISBN 978-90-4503-626-7
Stadsnatuur maken / Making urban nature - Jacques Vink, Piet Vollaard, Niels de Zwarte
NAI Uitgevers, 2017, ISBN 978-94-6208-317-2
Tuinsteden – tussen utopie en realiteit – H.J. Korthals Altes
THOTH, 2004, ISBN 978-90-6868-356-1
Publicaties
Gezond groen in en om de stad – Gezondheidsraad, 2017
De Gezondheidsraad adviseert in en om steden meer groen voor recreatie aan te leggen. De Omgevingswet biedt gemeenten de gelegenheid om dit groen in te passen in hun plannen voor een gezonde, duurzame en klimaatbestendige stad.
Gezond groen in en om de stad | Advies | Gezondheidsraad
Groen in de Stad (kennisdossier)– WUR
Wageningen University & Research doet samen met partners al jaren onderzoek naar de effecten van groen in de stad. Groen in de stad verbetert het milieu, zorgt voor een rijke biodiversiteit, vermindert luchtvervuiling, zorgt voor waterberging, dempt geluidshinder en verkoelt in warme periodes. Groen is ook essentieel voor een klimaatbestendige en duurzame omgeving. Daarnaast is er een aangetoond positief effect op de gezondheid en sociale verbindingen van mensen die in een groene omgeving wonen, werken en recreëren. Bedrijven vestigen zich graag in een groene omgeving en onroerend goed is gewilder, waardoor ook de economische groei van een stad wordt versterkt.
Groen in de stad - WUR
Groen: goed voor de gezondheid - WUR
Een korte wandeling of juist uren zwerven door de natuur, samen groenten kweken in een buurtmoestuin of werken in een kantoor vol planten: groen voelt goed. En: groen ís goed. Contact met de natuur zorgt voor meer geluk en vermindert stress. Het bevordert vitaliteit, creativiteit en stimuleert ontmoetingen tussen mensen. Onderzoekers van Wageningen University & Research werken daarom aan verschillende projecten rond Groen voor Gezondheid.
Groen: goed voor de gezondheid - WUR
Brabantstadstudie – BPD (Bouwfonds Gebiedsontwikkeling)
Hoe ervaren inwoners van Brabant hun woongeluk en hoe kunnen we woonomgevingen (blijven) realiseren die bijdragen aan dit woongeluk én aan een toekomstbestendige, duurzame, betaalbare en leefbare stad? Dat onderzochten we met de Brabantstadstudie; een grootschalig onderzoek naar de woonopgaven in de 5 grootste Brabantse steden.
Brabantstadstudie
Podcasts, Interviews & Videos
Darwin in de stad
Darwin in de stad | Radio 1 - 25 mei 2018
How animals and plants are evolving in cities - Bing video - 24 augustus 2020
Greening the City #4 : Darwin in de Stad - Pakhuis de Zwijger - 8 september 2020
Natuurinclusief bouwen en ontwerpen
Grensverkenningen : Natuurinclusief bouwen - Pakhuis de Zwijger - 24 juni 2020
Terugblik | Natuurlijk (congresnatuurlijk.nl) - 19 november 2020
The Green City talkshow - incl Green Cities Award 10:30-11:30 | Green Cities (thegreencities.eu) - 3 december 2020
The City of London Green City Briefing Webinar Series - april - december 2021The City of the Future is GreenNature-based solutions for water management in citiesGreen Roofs and Walls - an extra-dimensional approach to city greeningThe intersection between built infrastructure, wellbeing and natureUrban Heat Island Effect and Urban ForestsThe Critical Dynamics of City Biodiversity and Global Conservation Air Quality in Cities: the realistic and real benefits of plantsCity of London Update on Climate Action
Minidocu Natuur en Ruimtelijk Ontwerp HNI – 2015
Natuur en Ruimtelijk Ontwerp | Nature & Spatial Design (hetnieuweinstituut.nl)
Stedelijke ontwikkeling, o.m. groen en ontwerp
De Dag van de Stad 2020 - 16 november 2020
Bijeenkomsten Brabant
Livestream - Heel Brabant ontwerpt natuurinclusief! Jij toch ook? - Breda - 24 september 2020
Nature For Health (mp4 dropbox) - 7 oktober 2020Livestream - Heel Brabant bouwt natuurinclusief - Eindhoven - 22 juni 2021
Omgevingswet en natuurinclusieve samenleving
Webinar De natuurinclusieve stad - Aan de slag met de Omgevingswet - 9 februari 2021
Prijzen en Open Calls
Opvallend met betrekking tot natuurinclusief bouwen/stadsnatuur is dat prijzen vaker van tijdelijke aard zijn, soms gekoppeld aan een project of programma. Zo was Prijsvraag Bouwen + Biodiversiteit (2018/2019) – vanuit Duurzaam door/RVO Nederland – een onderdeel van de activiteiten van de Participatietafel Biodiversiteit (Natuurinclusief bouwen). Soms als impuls om deze vervolgens door het veld te laten overnemen.
Op dit moment bij Kunstloc bekend:
Open Call NWA Klimaatadaptatie en Gezondheid
Deze call for proposals roept kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en andere geïnteresseerde partijen op tot het ontwikkelen van praktijkgeoriënteerde onderzoeksvoorstellen gericht op het thema ‘Klimaatadaptatie en gezondheid: Een gezonde leefomgeving voor mensen, dieren en planten in tijden van klimaatverandering’. De te vormen consortia werken inter- en transdisciplinair en zijn kennisketenbreed samengesteld.
Open call NWA - Klimaatadaptatie en gezondheid - CLICKNL
Nationale Wetenschapsagenda - Thema: Klimaatadaptatie en gezondheid | NWO
European Green Cities Award
Tweede editie van deze prijs voor projecten die groen laten excelleren voor positieve impact op stedelijk welzijn. De prijs is onderdeel van “Green Cities for a Sustainable Europe” campagne, met tot doel succesvolle, ambitieuze, inspirerende en innovatieve groene infrastructuur projecten te stimuleren. Voor een terugblik op European Green City Conference en Award 2021 uitreiking, zie:
Award | Green Cities (thegreencities.eu)
Award Natuurinclusief Bouwen en Ontwerpen – volgende editie 2023
Tweejaarlijkse prijs Vogelbescherming en Zoogdiervereniging. Editie 1 2019, editie 2 2021.
De Award Natuurinclusief Bouwen en Ontwerpen is een prijs voor inspirerende natuurinclusieve bouw-, verbouw- en renovatieprojecten. Projecten, die aantoonbaar rekening houden met de behoeften van alle gebruikers van de stedelijke omgeving: mens én dier. Voor de winnaars, zie: Award | Bouw Natuurinclusief
AIPH World Green City Award
The AIPH World Green City Awards 2022 are designed to champion ambitious nature-orientated approaches to city design and operation. Specifically, it recognises public initiatives relying on a greater use of plants and nature to create better city environments – helping to fulfil local aspirations for improved economic, social and environmental resilience.
Tweejaarlijkse prijs. Conferentie met prijsuitreiking editie 2021 op 8 december 2021.
AIPH World Green City Awards 2022 • AIPH Green City
European Green Capital Award
Europa is een stedelijke maatschappij, met veel uitdagingen op het gebied van milieu. De Europese Commissie onderkent de belangrijke rol van gemeentes in het verbeteren van de omgeving en hun hoge betrokkenheid bij vooruitgang. De European Green Capital Award is in het leven geroepen om deze inspanningen te promoten en belonen.European Green Capital (europa.eu)
Relevant maar niet uitsluitend op natuurinclusief ontwerp of stadsnatuur gericht:
Dutch Design Awards (Design Research, Habitat)
Dutch Design Awards (DDA) bekroont de beste Nederlandse ontwerpers en hun meest indrukwekkende en baanbrekende projecten. Verschillende disciplines, kijkrichtingen en oplossingen worden bekeken in het licht van de impact die ze hebben op onze samenleving.
Jaarlijkse prijs – Dutch Design Foundation.
Wedstrijd informatie - DDA (dutchdesignawards.nl)
Brabantse Stijlprijs – deadline volgende editie 2023
De Brabantse Stijlprijs is een provinciale prijs voor omgevingskwaliteit in Brabant.
Driejaarlijkse prijs Provincie Noord-Brabant.
Wat is De Brabantse Stijlprijs? - Brabantse Stijlprijs 2021
Eo Wijers Prijsvraag
Met de prijsvraag brengt de Eo Wijersstrichting voorbeeldige opdrachtgevers – bestuurders, beleidsmakers, ontwikkelaars, ngo’s, bedrijven – in contact met multidisciplinaire teams van ontwerpers, onderzoekers, experts en planners. Gezamenlijk wordt een vraagstuk ontleed en aangescherpt, komen onvermoede ontwerpoplossingen op tafel en worden toekomstscenario’s besproken met stakeholders. De prijsvraag wil een creatieve impuls geven aan een gebied of regio en deelt wetenschappelijke en gebiedskennis.
De stichting – Eo Wijers Stichting
Archiprix
Met de presentatie en beoordeling van het beste afstudeerwerk op de vakgebieden van de architectuur, stedenbouw en landschaps-architectuur introduceert Archiprix de meest getalenteerde ontwerpers op nationaal en mondiaal niveau en presenteert hun inspirerende afstudeerprojecten aan een breed publiek.
Archiprix Nederland
Architectenweb Awards
Architectenweb reikt jaarlijks meerdere prijzen uit, zoals Architect van het Jaar, Woongebouw van het Jaar, Kantoorgebouw van het Jaar, Schoolgebouw van het Jaar, Interieur van het Jaar, Publiek Gebouw van het Jaar.
Architectenweb Awards 2021 - architectenweb.nl
Job Dura Prijs
De Job Dura Prijs heeft wisselende actuele thema's op het gebied van de bebouwde omgeving in de regio Rotterdam. (Editie 2014 stond in het teken van Groen in de Stad. Bij de nominaties laat de lijst genomineerden zien dat 'groen in de stad' op verschillende manieren wordt benaderd. Naast de ecologische en recreatieve functies staan ook educatieve, sociale en verbindende kwaliteiten van groen in de stad centraal).
Job Dura Prijs 2020 - Stichting Job Dura Fonds
Fondsen
Stimuleringsfonds Creatieve Industrie – vormgeving en architectuur, digitale cultuur, cross-over
Het Stimuleringsfonds wil een wezenlijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van de professionele ontwerppraktijk binnen en vooral ook tussen de disciplines vormgeving, architectuur en digitale cultuur. Onderdeel van dit streven is de interdisciplinaire wisselwerking tussen het culturele, maatschappelijke en economische domein
Regeling Architectuur (stimuleringsfonds.nl)
Regeling Vormgeving (stimuleringsfonds.nl)
Regeling Experiment (stimuleringsfonds.nl)
Lancering twee nieuwe regelingen over ruimtelijk ontwerp (stimuleringsfonds.nl)
Naast projectsubsidies heeft het Stimuleringsfonds ook meerjarenregelingen en jaarlijks worden diverse oproepen gedaan waarin onderzoek of experiment wordt aangemoedigd (b.v. Open Oproep Fresh Perspectives, Stadslabs, Innovatievouchers)
Impulsgelden regeling Provincie Noord-Brabant – kunst en cultuur, cross-over
Makers, culturele instellingen, overheden, maatschappelijke organisaties, onderwijsinstellingen of bedrijven die een bijdrage willen leveren aan versterking van de Brabantse culturele sector en/of het verbinden van de cultuursector met andere domeinen, kunnen een beroep doen op het impulsgeldenprogramma. Het gaat om financiering met een blijvend effect door middel van een tijdelijke impuls.
Financiering | Impulsgeldenprogramma (kunstlocbrabant.nl)
Stichting Stokroos – beeldende kunst en vormgeving, cross-over
Stichting Stokroos streeft naar een samenleving waarin beeldend kunstenaars, vormgevers en ontwerpers een prominente rol spelen. Belangstelling gaat uit naar projecten waarbij traditie en vernieuwing een verrassend samenspel aangaan. Daarnaast wil Stichting Stokrooos samenwerkingsverbanden tussen makers, culturele instellingen of vertegenwoordigers uit andere sectoren steunen en initiëren.
stokroos.nl
Prins Bernhard Cultuurfonds - cultuur, natuur, erfgoed en wetenschap
Landelijk fonds met daarnaast provinciale afdelingen. Ondersteunt projecten op het gebied van cultuur, natuur, erfgoed en wetenschap, door middel van financiële bijdragen, opdrachten, prijzen en beurzen.
Prins Bernhard Cultuurfonds
Buurtnatuur- en Buurtwaterfonds
Cultuurfondsen op Naam
Buurtcultuurfonds
Cultuurfondsen op Naam
PBCF doet geregeld relevante Open Oproepen:
Gezocht: natuurprojecten die verdroging tegengaan! (cultuurfonds.nl)
Overige relevante fondsen
Groenontwikkelfonds Brabant - Groen Ontwikkelfonds Brabant
Mondriaan Fonds - Mondriaan Fonds
Bouwfonds Cultuurfonds - bpdcultuurfonds.nl
Triodos Foundation - Triodos Foundation
Stichting Doen - Stichting DOEN
VSB Fonds - VSBFonds
Europees Fonds voor Regionale ontwikkeling (EFRO)- UIA - Urban Innovative Actions (uia-initiative.eu)
Fondsen t.b.v. groeninitiatieven in de wijk
Overzicht van subsidies en fondsen voor groene burgerinitiatieven, opgesteld in opdracht van de provincie Noord-Brabant/Natuur en Samenleving, met als doel een handreiking te bieden aan lokale groene burgerinitiatieven die op zoek zijn naar financiering voor hun projecten. Naast provinciale regelingen bevat het overzicht ook informatie over subsidies en fondsen van derden. Onder groene burgerinitiatieven wordt verstaan: initiatieven, die een positieve bijdrage leveren aan het milieu en/of de natuur.
Subsidies en fondsen voor groene burgerinitiatieven
Beleidskader & regelingen
New Leipzig Charter – The transformative power of cities for the common good - 2020
De New Leipzig Charter biedt een politiek kaderdocument voor duurzame stedelijke ontwikkeling in Europa. De Charter benadrukt dat steden geïntegreerde en duurzame stedelijke ontwikkelingsstrategieën tot stand moeten brengen om de implementatie voor de stad als geheel te verzekeren. Deelstaten van de EU zijn overeengekomen de Charter te implementeren in hun nationaal en regionaal beleid.
New Leipzig Charter- The transformative power of cities for the common good - Regional Policy - European Commission (europa.eu)
Overig groen beleid EU
Environment Action Programme - European Commission (europa.eu)
A European Green Deal | European Commission (europa.eu)
Aangenomen moties Tweede Kamer m.b.t. natuurinclusief bouwen - 2020, 2021
Motie van de leden Bromet en Von Martels over natuurinclusief bouwen opnemen in het Bouwbesluit
Motie van het lid Boulakjar over proeftuinen voor natuurinclusief bouwen
Relatie met Omgevingsvisies/omgevingswet
De Omgevingswet en natuurinclusieve maatregelen | Bouw Natuurinclusief
Voorbeeld puntensysteem natuurinclusief bouwen in gemeentelijke tender DH
Powerpoint 4x3 oker (betonhuis.nl)
Puntensysteem voor Groen- en Natuurinclusief Bouwen (Arcadis Nederland B.V. en Gemeente Den Haag, 2018)
Singapore City Biodiversity Index
Singapore Index
B5 – groenplannen, visiedocumenten, formats
Grote lijn i.h.k.v. ecologische zones en natuurontwikkeling
De aanleiding - Groen Ontwikkelfonds Brabant
Breda
Breda Stad in een Park, de groenblauwe kaart van de stad - 2020
Deze kaart laat zien hoe parken, (binnen)tuinen, plantsoenen, sportvelden, natuurspeeltuinen, begraafplaatsen, groene daken, grachten, bossen en polders de stad groenen blauw kleuren. De kaart biedt ook informatie over de stadsnatuur, de verschillende diersoorten en tips om bijvoorbeeld je omgeving te vergroenen. Met de kaart wordt het belang van stedelijk groen en biodiversiteit benadrukt.
Breda stad in een park — naturedesks
Groenkompas Breda – komt zomer 2021 uit
Omgevingsvisie Breda – komt zomer 2022 uit
Tilburg
Puntensysteem voor Groen- en Natuurinclusief Bouwen Tilburg - 2021
Natuurinclusief bouwen
Uitvoeringsprogramma Biodiversiteit en Groen 2012-2025 - 2012
Uitvoeringsprogramma biodiversiteit en groen Gemeente Tilburg - issuu
Soorten Management Plan (SMP) - 2016
SMP Gebiedsontheffing Tilburg (natuurindegemeente.nl)
Den Bosch
Beleidsplan ’s-Hertogenbosch, Groen en Klimaatbestendig - 2021
Beleidsplan s-Hertogenbosch Groen en Klimaatbestendig 2021
Nota Duurzaam ’s-Hertogenbosch – 2019
Nota Duurzaam s-Hertogenbosch
Groene Delta 2 programma (2018-2021) – 2017
Groene delta ambitie en uitvoeringsprogramma - Tjeerd van Tol - issuu
Ruimtelijke Structuurvisie, Stad Tussen Stromen - 2014
Stad Tussen Stromen (s-hertogenbosch.nl)
Eindhoven
Groenbeleidsplan Eindhoven – 2017 - 1 (raadsinformatie.nl)
Visiedocument Centrum Eindhoven – 2020 - MVRDV - Supervision of Eindhoven City Center
Vakblad Groen/Brainport Regio Eindhoven, High Tech in het groen - 2013
Vakblad Groen, 7/8, augustus 2013 by en omgeving gebiedscommunicatie voor stad, streek, natuur e.o. - issuu
UNAlab – EU funded netwerk waar Eindhoven deel vanuit maakt - About Us | UNaLab
Helmond
Programma Alle Lichten op Groen
Alle Lichten op Groen
Platforms
De Groene Stad
Platform van breed netwerk gemeentes, groenorganisaties, belangenorganisaties, wetenschap en architectuur, met tot doel het vergroten van de leefbaarheid van onze steden en het benadrukken van de belangrijke rol die ‘groen’ daarbij kan spelen. De Groene Stad maakt onderdeel uit van het Europese programma “Green Cities for a sustainable Europe”, een internationaal netwerk van organisaties uit Europese Lidstaten gericht op het vergroenen van steden.
De Groene Stad – Kennis- en partnernetwerk voor een fijne en gezonde stedelijke omgeving
Green Cities - The positive effect of Green Cities (thegreencities.eu)
Biotope City
Meertalige website voor ervaringen en experimenten die een succesvolle integratie van natuur in de stad laten zien. Over nieuwe vormen van stedelijkheid, die hoge verdichting combineren met ruimte voor natuur, flora en fauna, waarmee een integrale duurzame stedelijke omgeving en een gezond leefklimaat wordt gecreëerd.
Biotope City Journal | die Stadt als Natur / the city as nature (biotope-city.net)
Toolbox Natuurinclusief Bouwen
Toolbox voor architecten, gemeenten, projectontwikkelaars en woningbouwcorporatie met tips en tricks voor natuurinclusief bouwen. Ontwikkeld door Vogelbescherming Nederland en Zoogdiervereniging, met ondersteuning van Provincie Noord-Brabant en Overijssel, RVO/ Duurzaam door en Natuur voor Elkaar. Met voorbeelden t.b.v. de natuurinclusieve stad.
Aan de slag met Natuurinclusief bouwen (bouwnatuurinclusief.nl)
De Natuurlijke Stad
De Natuurlijke Stad is een samenwerkingsverband van architecten, stedenbouwkundigen, stadstuiniers en ecologen, met als doel het versterken van het stedelijke ecologische netwerk en de het vergroten van de biodiversiteit. Samen werken ze aan natuur-inclusieve projecten, onderzoek en publicaties. De auteurs van Stadsnatuur Maken zijn onderdeel van De Natuurlijke Stad.
DE NATUURLIJKE STAD – natuur-inclusief ontwerpen in een stedelijke context
Next City
Platform voor natuur-inclusieve steden, geïnitieerd door architect Mathias Lehner en landschapsarchitect Maike van Stiphout. Missie van nextcity.nl is door onderzoek, praktijk en onderwijs aan de universiteit, kennis over stedelijke biodiversiteit te ontwikkelen en te delen. Uitgangspunt is: hoe meer soorten, waaronder planten en dieren, hoe hoger de kwaliteit van onze steden.
www.nextcity.nl
Platform KAN (Klimaat adaptief bouwen mét de natuur)
Platform voor ontwikkelaars, bouwers en gemeenten. Centraal staat het ontwikkelen van kennis en delen van ervaringen over klimaatbestendig bouwen, waterberging, hittestress en biodiversiteit. Initiatief van NEPROM, Bouwend Nederland en WoningBouwersNL met het doel leden te ondersteunen bij het ontwikkelen en toepassen van nieuwe praktische kennis. Leden dienen voor 1 januari 2023 te starten met een nieuwbouwproject waarin zij bijzondere aandacht besteden aan klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen.
KAN Bouwen - Klimaatadaptief bouwen mét de natuur
Dossier Groene Metropool
Met het programma Groene Metropool draagt Staatsbosbeheer bij aan een aantrekkelijk woon- en vestigingsklimaat in Nederlandse steden.
Dossier Groene Metropool (staatsbosbeheer.nl)
Gastheer van de Stad
Om bewustwording van de aanwezige stadsnatuur bij ondernemers, inwoners en bezoekers te creëren en hun betrokkenheid bij de stadsnatuur te vergroten, heeft IVN Natuureducatie het programma Gastheer van de Stad ontwikkeld.
Gastheer van de Stad | IVN
NL Greenlabel
NL Greenlabel beheert een integraal concept van duurzaamheid dat urgente opgaves zoals klimaatadaptatie, energietransitie, verlies van biodiversiteit en maatschappelijk draagvlak met elkaar verbindt.
NL Greenlabel
Internationaal duurzaamheidslabel Green Mark
Greenmark
BREEAM-NL
BREEAM-NL is de certificeringsmethode voor een duurzaam gebouwde omgeving en stimuleert
de realisatie van meer groen óp, áán en direct nabij gebouwen.
BREEAM-NL
Greenpass
Wetenschappelijk ontwikkelde methode voor quickscan van gebouwen, wijken en publieke ruimtes m.b.t. klimaatbestendigheid. Een innovatieve planning-, evaluatie- en certificeringstool voor een klimaatbestendige stedelijke planning.
GREENPASS
Amsterdam Rainproof
Platform voor bewoners, ambtenaren, kenniswerkers en ondernemers dat de stad Amsterdam wil transformeren tot een regenbestendige stad. Met voorbeelden over o.m. waterbestendige bestrating, groene daken en geveltuintjes.
Amsterdam Rainproof
Utopie en/of werkelijkheid?
Er is wel eens gezegd dat als je iets kunt visualiseren, het ook mogelijk moet zijn om het te verwezenlijken. Tussen droom en daad… Wat ooit voor onmogelijk werd gehouden, is in veel gevallen al gerealiseerd – utopie en werkelijkheid liggen misschien niet ver van elkaar vandaan.
Friedrich Hundertwasser – Oostenrijk
Hundertwasser - Ökologie
Frank Lloyd Wright – USA
Reading Broadacre | Frank Lloyd Wright Foundation
Luc Schuiten – België
CITÉS ARCHIBORESCENTES – Cité Végétale – Luc Schuiten (vegetalcity.net)
MAD, Ma Yansong - China
GRÜNE EMOTION …. TRAUM UND WIRKLICHKEIT VON MAD. Ma Yansong und seine Philosophie über Stadt und Natur | Biotope City Journal (biotope-city.net)
Stefano Boeri - Italië
Urban Forestry | Stefano Boeri Architetti
Vincent Callebaut - Frankrijk
VINCENT CALLEBAUT ARCHITECTURES PARIS
Singapore
De groene stad - Heicom
London
London National Park City