Ook het kunstvakonderwijs creëert steeds meer ruimte voor kunstprofessionals om te gaan werken op de grens van kunst en zorg. Fontys Academy of the Arts, master Kunsteducatie in Tilburg, verbond zich vanaf het begin aan ons CareFull Netwerk. Afgelopen studiejaar startte een pilot waarbij studenten van de opleiding gingen werken aan opdrachten bij partners in dit netwerk zoals: GGz Breburg, De Wever, Vrouw Muskens, Contour De Twern, Living Museum Tilburg, De Cultuurkantine en Speels Collectief.
Geschreven door: Simone Vos
“Met de voeten in de aarde, in de praktijk ervaren hoe je je opgedane kennis kunt inzetten in de zorg, als maker en kunstenaar. Het is een professionele uitwisseling”, vertelt Maarten Schuermans, student aan de MKE, acteur en theaterdocent voor jongeren. Met mede-masterstudent Eva Luining, theatermaker bij de Van der Hoeven Kliniek en docent op Hogeschool Utrecht, stapte hij in het traject bij Speels Collectief, mixed-abled theatergezelschap in Arnhem en Tilburg.
Hoe uitdagend is het spelen met en voor bewoners en bezoekers van zorgorganisaties? Dat kan je pas echt ervaren door je op de locatie te begeven, door kennis te maken en samen op onderzoek uit te gaan, vindt ook Jan Staes, studieleider van de MKE - Fontys Academy of the Arts. “Het gaat niet alleen om bewustzijn creëren, maar juist om in actie komen. In gesprek te gaan en samen te kijken waar de studenten kunnen bijdragen”, vertelt Jan.
Maatschappelijke rol
Het belang van het traject is voor alle betrokken partijen helder: meer aansluiting tussen de kunsten en de samenleving, en dus ook met de zorg. Fontys Hogescholen wil een meer maatschappelijke rol spelen, vertelt Jan.
Tel daar de landelijke aandacht voor het Arts in Health-programma bij op en de urgentie is compleet. “Om co-creatie tussen het kunstonderwijs en de zorg te laten werken, is Atty Bax van Kunstloc Brabant aangesloten. We hebben onze krachten gebundeld en zijn zo drie jaar geleden dit traject gestart”, zegt Ellen Wolfrat - Van der Aart, Coördinator traject Kunst & Zorg bij Fontys Academy of the Arts.
Eva en Maarten bij Speels Collectief Foto: Roos Pierson
Duurzame samenwerking
“Vanuit Fontys hebben we met de Master of Education in Arts hierin een voortrekkersrol genomen. We wilden echte vraagstukken inbrengen, waarbij studenten op de werkvloer meedraaien. Het is geen projectje, maar een start van een duurzame samenwerking. Voor de studenten leerzaam en spannend, want het is de eerste keer dat we zo’n co-creatie-traject aangaan”, vertelt Jan.
Voor Maarten was de keuze voor Speels Collectief heel snel gemaakt. “Ik werk al in de theaterwereld en merk dat ik daar de meeste voldoening uit haal. De eerste kennismaking bij Speels Collectief was heel prettig en ik ging er daarna met een open geest en ziel in”, vertelt hij. “Ik wilde graag actief bezig zijn, voelde de behoefte om de spelers te leren kennen, met hen samen te ontdekken. Ik heb een paar keer meegelopen en een workshop gegeven. De spelers zijn gewend om met veel verschillende mensen te werken, dat maakte het contact makkelijk.”
Eva bij Speels Collectief
Klik tussen student en organisatie
De organisaties, zoals Speels Collectief, die aan het traject meewerken, komen via het netwerk van Fontys en van Kunstloc Brabant binnen. “We hebben veel organisaties gevraagd wat het voor hen kan betekenen om mee te doen. Het is geen stage, echt een extra project vanuit de kunsten in de zorg. Twintig waren meteen enthousiast. We hebben hen benaderd over de invulling, hoe kunst er binnen hun organisatie uit mag zien en dat gedeeld met de studenten van de Master”, zegt Ellen.
“Zij mochten kiezen met welke organisatie ze verder wilden kennismaken. Juist een discipline die ze kennen, of een waar ze niet vertrouwd mee zijn. Na een kennismaking en een wederzijdse klik, begint het traject. Met altijd een contactpersoon vanuit de zorg en vanuit Fontys. Het is belangrijk dat zo’n ontmoeting en co-creatie goed begeleid wordt”, vertelt ze.
Kunst, geen bezigheidstherapie
Voor Kir Robben, artistiek coördinator vanuit Speels Collectief, was die uitwisseling ook goed. “Het is mooi om met mensen samen te werken die zich al op het snijvlak bewegen met de meest uiteenlopende doelgroepen. Bij ons zijn het veelal mensen die van de norm afwijken. Hoe zorgen we ervoor dat zij ook een plek krijgen in het theater? Er zijn veel vooroordelen over kunst in de zorg. Vaak denken mensen dat het bezigheidstherapie is, maar we zijn echt bezig met kunst. Het gaat erom wie je bent als mens en als talent; de werelden mogen minder gescheiden zijn. Daarom bevragen wij de norm in onze voorstellingen”, zegt Kir.
“We gingen er heel open in. ‘Kom maar kijken en laten we in gesprek gaan en horen wat we elkaar kunnen bieden. Ik had wel voor me wat we konden doen, maar het was juist fijn dat Eva en Maarten zelf ideeën hadden”, vertelt Kir. Ze zijn echt ondergedompeld in ons gezelschap. Het kan zijn bij ons dat iemand niet goed kan praten of dat er even iemand wegloopt als het teveel wordt. Dat is voor de studenten belangrijk om mee te maken, hoe je daar mee om gaat.”
Voor Eva werkte dat goed, in de praktijk meteen aanpakken. “Je leert in zo’n traject meteen weer over jezelf, hoe haal je alles eruit als je een aantal ontmoetingen hebt? Ik ben een echte doener, wil meteen uitwisselen. Dat valt dan op in zo’n nieuwe samenwerking. Het is mooi om je open te stellen. We zitten toch in onze eigen vissenkom, het houdt je scherp om bij andere organisaties mee te draaien. Dat moeten we blijven doen, afstemmen op de ander en die verbinding aangaan.”
Zorgorganisaties in deze pilot
De zorgorganisaties die onderdeel zijn van de eerste ronde van het traject Kunst & Zorg zijn: Stichting Gastatelier Vrouw Muskens, Pauzepunt, Zorgatelier Buiten Beek, Corpo Máquina Society, Stichting The Living Museum Tilburg, De Wever, CC bureau voor kunst educatie & community art, Stichting De Cultuurkantine, Speels Collectief, Arnhem en Tilburg, ContourdeTwern, GGzBreburg,afd. Werken en Leren Breda.
Meer weten over deze samenwerking?
Neem gerust contact met mij op.
