Podcast KunstKracht #4 | Maken in Brabant

Innovatief vermogen

De politiek bewust maken van het innovatieve vermogen van de culturele sector. Dat willen wij bereiken met KunstKracht de podcast. Door de politiek en de culturele sector samen te brengen, streven wij naar betrokkenheid van de culturele sector bij het maken van nieuw beleid. Zodat kunst en cultuur daarin een prominente rol spelen. Want kunst en cultuur inspireert en verrijkt het leven van iedere Brabander. 

Kunstkrachtige chocolade

Woordkunstenaar Joshua Snijders sluit iedere aflevering af met een extra vleugje kunstzinnigheid. Met zijn woorden maakt hij chocolade van alles wat gezegd is in de podcast. Joshuas woorden prikkelen je smaakpapillen en voeden je verbeelding. 

Transcriptie

Intro door Sophie Stravens: Welkom bij KunstKracht, de podcast waarin we twee werelden samenbrengen: de politiek en de kunsten. Hoe kunnen de krachten tussen de politiek en de kunsten worden gebundeld? Wat is de kracht van kunst voor de provincie Noord-Brabant? In een korte podcastserie gaan we elke aflevering met elk een eigen thema in gesprek met een politicus en een kunstenaar. Hoe komen we samen krachtiger vooruit? Aan het eind van elke aflevering maakt woordkunstenaar Joshua Snijders kunstkrachtige chocola van alles wat er is gezegd.

Sophie Stravens: Hoi, fijn dat je weer luistert. Speciaal voor deze podcast hebben we weer een studiosetting opgebouwd in de LocHal in Tilburg. Vandaag gaan Anneroos Goosen, oprichter en zakelijk leider van Het Concreet, en Roel Gremmen, statenlid en fractievoorzitter van de VVD, met elkaar in gesprek over het thema van deze aflevering: Maken in Brabant. Hoe zorgen we ervoor dat Brabant de plek is en blijft voor creatieve makers? Wat is er nodig voor een gezond maakklimaat? Mijn naam is Sophie Stravens en bij mij aan tafel zitten Anneroos en Roel, fijn dat jullie er zijn.

Anneroos Goosen: Dankjewel.

Roel Gremmen : Ja, leuk om hier te zijn!

Sophie Stravens: Mooi. Net als in alle andere afleveringen starten we met een persoonlijke vraag. Wat is voor jullie de meest inspirerende plek in Brabant en waarom?

Anneroos Goosen: Ik zou het grafisch atelier in Den Bosch willen noemen. Dat is een werkplek voor analoge druktechnieken in de Willem Twee-ruimte tegenover de Verkadefabriek. Wat daar mooi is, is dat er ontzettend veel kennis en kunde in huis is over techniek. Het is een enorme community van jonge mensen en oudere vrijwilligers die daar samenkomen om nieuw werk te maken, en die helpen elkaar enorm. Het is ontzettend toegankelijk. Ik heb daar zelf de uitnodiging voor mijn bruiloft gedrukt, terwijl ik nog niets wist. Je hebt daar een heel mooi leerproces in een hele korte tijd.

Sophie Stravens: Aan wat voor technieken moet ik dan denken?

Anneroos Goosen: Zeefdrukken, riso's, steendruk en lino. Alles wat niet digitaal is.

Sophie Stravens: Mooi, dankjewel. Roel?

Roel Gremmen : Er zijn meerdere plekken waar ik inspiratie opdoe of tot rust kan komen, dat vind ik ook altijd wel inspirerend in een druk leven. Dat is bijvoorbeeld het natuurgebied De Maashorst wat echt om de hoek bij mijn huis ligt. Ik ga daar vaak wandelen om tot rust te kunnen komen. Aan de andere kant vind ik de innovatieve plekken in Brabant, zoals de Strijp-S in Eindhoven waar zoveel tegelijk gebeurt, juist ook hele mooie plekken. Zowel de rust als de drukte.

Sophie Stravens: Na deze persoonlijke opening duiken we via de werkpraktijk van Anneroos meer in het thema van deze aflevering, het maken in Brabant. Anneroos, jij bent zakelijk leider bij experimenteel geluidscollectief Het Concreet. Kan je een beetje uitleggen wat voor plek dat is en wat jullie daar doen?

Anneroos Goosen: Zeker. Het Concreet is een geluidscollectief, gevestigd hier in Tilburg. Er zitten drie mensen achter: ikzelf, Mathijn den Duijf en Mathijs Leeuwis. Mathijn en Mathijs zijn allebei componist. Ik heb de kunstacademie gedaan en filosofie gestudeerd. Ik heb heel lang in de letteren gewerkt. Met zijn drieën zijn we deze plek gestart. We noemen het wel eens een experimentele labruimte voor analoge ambities. We werken uitsluitend met analoge geluidstechnieken, dat gaat over elektriciteit, spanning en weerstand. We werken met name met tape. Tape is voor ons geen opnamemiddel, maar een instrument. Je kan tape bewerken als je er geluid op zet, je kan het uitrekken, knippen of achterstevoren afspelen. Er zijn tal van manieren om het materiaal te behandelen waarmee je klank krijgt.

Anneroos Goosen: Werken met tape is voor ons werken met een menselijke factor. Geluid op tape is fysiek, het is onderhevig aan de wetten van de fysica. Het vervalt, want als je tape blijft afspelen degradeert het langzaam en gaat het achteruit. Daar houdt het natuurlijk niet op, want dan zouden we geen culturele instelling zijn. We zetten de deur open voor makers, die halen we binnen om samen met hen aan de slag te gaan met de tape.

Sophie Stravens: Je noemde lab net al. Je hebt het over groeien, over lessen die jullie leren en die je naar buiten wil brengen. Hoe belangrijk is dat allemaal? Ik hoor daar ook het stukje experimenteren in. Wat is de waarde daarvan?

Anneroos Goosen: Het naar buiten brengen is waar het echt interessant begint te worden. Als wij de hele dag met die tape zouden experimenteren en nieuwe dingen zouden maken, maar het nooit naar buiten brengen, vindt het ook nooit een plek in de wereld. Het is voor ons van groot belang om op gezette momenten de deur open te zetten voor individuele makers of groepen makers waar we mee werken, maar ook voor het publiek. We zijn een niche en kennen ons publiek heel goed. Als we de deuren openzetten, lukt het ons om een groep mensen binnen te brengen. We kunnen met elkaar een heel inhoudelijk gesprek aangaan over wat er precies gebeurt, wat het met je doet en wat je ervan leert. Iedereen gaat altijd wel heel blij en geïnspireerd weg. Het fysieke aspect komt er wel veel bij kijken. Je bent trouwens van harte welkom om een keer in onze studio te komen kijken. We hebben 80 vierkante meter en het is bomvol, dat is het nadeel met dit werk. Je kan het niet even snel oppakken en ergens wegzetten. Het neemt ontzettend veel plek in, want die machines zijn gigantisch.

Anneroos Goosen: We waren op zoek naar een plek om dit samen te brengen. Je kan kiezen, je kan ook met zijn tweeën een atelierruimte huren, de deuren dichthouden, lekker je eigen ding doen, maken wat je wil maken en daar houdt het op. Juist die lessen die wij zo relevant vinden in tape, daarvan voelen we ook heel sterk dat die vandaag de dag voor iedereen relevant zijn. Zeker in tijden van maakbaarheid, digitalisering en artificiële intelligentie. Juist de menselijke factor vind ik ontzettend belangrijk om altijd te blijven benadrukken.

Sophie Stravens: Hoe belangrijk is het om daar een veilige plek voor te hebben?

Anneroos Goosen: Dat is zeer belangrijk.

Sophie Stravens: Ik ga ook even naar Roel, waar denk jij aan bij een veilige werkplek?

Roel Gremmen : Ik denk dat het deels ook begint met de ruimte krijgen in fysieke zin, dus een plek hebben waar je zoiets kan doen. Natuurlijk ook in financiële zin, dat je je niet druk hoeft te maken om het feit dat je moet produceren voor de massa of daar je geld mee moet verdienen. Als je in dit geval iets innovatiefs doet en iets doet wat misschien in het begin nog niet voor het grote publiek is, maar uiteindelijk wel of misschien uiteindelijk niet, dat moet je dan gaandeweg ontdekken. Je ziet in Brabant dat daar op veel plekken in de gemeente wel echt ruimte voor gemaakt is, fysiek in leegstaande panden of erfgoed om daar iets te gaan doen.

Sophie Stravens: Roel, ik las in jullie verkiezingsprogramma voor de Provinciale Staten dat jullie liever spreken over investeren dan subsidiëren. Er staat: ''Wij investeren liever dan dat we subsidiëren, zodat we onze middelen terugkerend kunnen blijven inzetten en dezelfde doelstellingen en belangen hebben als de partijen waarin we investeren''. Investeren en subsidiëren, wat is het verschil voor jullie?

Roel Gremmen : Als VVD vinden we dat er in het algemeen bij de overheid vaak gekeken wordt naar: oké, we gaan een instelling voor een X aantal jaren subsidiëren. Waar wij naar op zoek zijn, is deels een stukje innovatie aanwakkeren en nieuwigheid aanwakkeren. Op het economische vlak zie je heel vaak dat startups geld krijgen...

Sophie Stravens: Binnen de techwereld, bijvoorbeeld.

Roel Gremmen : Ja, bijvoorbeeld. Vijf starters krijgen bijvoorbeeld financiering, en drie daarvan worden heel succesvol en twee daarvan worden helemaal niks. Degene die succesvol worden, kunnen dan op een gegeven moment ook de subsidie weer terug betalen.

Sophie Stravens: Wat bedoel je dan met succesvol?

Roel Gremmen : In het economisch geval, is het dat je daar geld mee verdient. In het culturele geval denk ik dat we vooral toe moeten naar een punt waarop we niet langjarig geld geven aan instellingen zonder dat we kijken wat we daar uit willen halen, of dat nou een maatschappelijke of financiële opbrengst is of een combinatie daarvan. Het doel moet altijd zijn om te kijken wat wij als provincie met onze beleidsdoelen willen bereiken. Hoe kan cultuur of kunst daar in dit geval een steentje aan bijdragen? In het geval van grote instellingen noem ik bijvoorbeeld Philharmonie Zuid-Nederland die enorm veel subsidie krijgt, zowel van ons als van de provincie Limburg. Zij hebben concerten en verkopen kaartjes. Is het dan nog wel nodig om daar continu dezelfde financiële verplichting tegenover te hebben staan als je ziet dat bedrijven zoals ASML bijvoorbeeld ook willen investeren in dat soort instellingen vanwege het vestigingsklimaat. Ik vind het dus heel jammer dat we dan vaak naar die instellingen, organisaties of culturele groepen kijken die zichzelf vaak ook overeind kunnen houden of daar op termijn naartoe kunnen groeien. We kijken veel minder naar de experimentele of innovatieve kant van kunst en cultuur, en kijken naar die combinatie met maatschappelijke rendementen.

Sophie Stravens: Als marktpartijen daarin mee willen investeren, zou je ook kunnen zeggen dat het een investering is die de marktpartij doet in plaats van een provincie. Bepalen de vermogende marktpartijen daarmee niet grotendeels wat er wel en niet qua aanbod is?

Roel Gremmen : Ja en nee. Dat is ook het onderscheid wat ik daarin wil maken. Je hebt een deel van kunst en cultuur, maar ook de muzieksector. De grote artiesten kunnen prima leven van de tour die ze doen en de kaartverkoop die ze hebben. Daar hoef je als overheid geen rol in te spelen. Als er marktpartijen zijn die een bepaald initiatief heel belangrijk vinden omdat ze dan aantrekkelijker zijn voor mensen om daar te komen werken, waarom moeten we dan als overheid overal tussen gaan zitten? We kunnen ons als overheid dan beter focussen op degenen die het echt nodig hebben. Het is niet altijd in geld uit te drukken. Wat jullie bijvoorbeeld doen is echt om de maatschappij te challengen of om mensen te laten nadenken over: waar zijn we mee bezig? Ik denk dat dat bij de overheid best wel eens van pas kan komen.

Sophie Stravens: Ik zie Anneroos knikken.

Roel Gremmen : Dat er af en toe wat meer nagedacht wordt in plaats van dat we doorgaan met wat we al deden.

Sophie Stravens: Ligt de verantwoordelijkheid bij culturele instellingen of makers zelf, of ligt dat ook bij een provincie om daarin te ondersteunen?

Roel Gremmen : Ik denk allebei, want je kan niet van een overheid verwachten dat ze precies weten wat er in de buitenwereld allemaal gebeurt. Je moet ook zelf aan de bel trekken, denk ik.

Anneroos Goosen: Ik ben erg benieuwd naar de interesse van ASML in Philharmonie Zuid-Nederland. Ik ben erg benieuwd hoe dat er verder uitziet. Wat ik vaak proef of merk... Eén van onze bestuursleden is bijvoorbeeld ook bezig met Fuji, één van de grootste labs ter wereld op dit vlak. De moeite die daar gedaan moet worden om binnen te komen, aan tafel te komen en daar financiële afspraken mee te maken is echt immens. Op het moment dat een bedrijf investeert in culturele instelling: hoe waarborg je de autonomie van een instelling dan? Krijg je daar niet de verwachting bij dat als je bijvoorbeeld in Philharmonie investeert, je iets gaat organiseren en wil dat ze komen optreden. Nu zij aan het optreden zijn, willen we ook dat ze dit gaan spelen, want dat vindt ons publiek leuk.

Sophie Stravens: Hoe waarborg je de autonomie als je een samenwerking op financieel vlak aangaat?

Roel Gremmen : Ik vraag me altijd af of dat bij een marktpartij echt dermate anders is als bij een overheid? Als je kijkt naar Rijkssubsidies, zitten er sowieso veel kaders en doelen achter. Op provinciaal niveau kunnen we daar volgens mij ook wat van, om er verplichtingen aan te koppelen. Omdat het dan een overheid is, voelt het vaak comfortabeler of veiliger.

Anneroos Goosen: Ik durf wel te beweren dat er in overheidsgelden betere garanties zijn ingebouwd die de autonomie van de artistieke praktijk moeten beschermen. Tegelijkertijd werp je ook een goed punt op dat er binnen overheidsgelden ontzettend veel kwantitatieve doelstellingen zijn die je moet gaan halen.

Sophie Stravens: Zoals het aantal bezoekers of aantal projecten.

Anneroos Goosen: Ja, dat dient een experimentele werkpraktijk ook niet. Ik ben dat helemaal met je eens. Ik zou veel liever zien dat fondsen en overheden gaan kijken naar de impact, dat is het woord waar iedereen altijd een beetje een oprisping van krijgt. Wat breng je teweeg? Ik kan ontzettend veel verhalen uit onze studio halen waarin echt hele wezenlijke dingen zijn gebeurd, waarin makers een andere route hebben genomen.

Sophie Stravens: Je zegt dus dat een overheidsinstelling via subsidies of investeringen net zo goed bepaalde kaders wil of oplegt?

Roel Gremmen : Ja, ik zie het verschil ook wel, maar ik denk dat het verschil minder groot is als soms gedacht wordt.

Anneroos Goosen: Wat ik jou volgens mij hoor zeggen, is dat we die toplaag in de culturele instellingen gaan helpen om meer privaat geld aan boord krijgen zodat er meer middelen kunnen naar kleinere experimentele clubs die hun eigen broek nog niet of überhaupt niet kunnen ophouden.

Roel Gremmen : Ja, inderdaad nog niet of niet. Natuurlijk is het altijd mooi als er dan ook een paar tussen zitten waarbij het nog niet zo is, zodat je de middelen daarna ook weer aan een ander kan geven. De overheid heeft natuurlijk ook schaarse middelen.

Sophie Stravens: Is dat een voorwaarde?

Roel Gremmen : Dat weet je van tevoren niet. Als je een idee ondersteunt, weet je nog niet of dat idee ook succesvol gaat zijn. Aan de economische kant zijn wij heel goed in ideeën ondersteunen. Zoals ik net al zei, worden een paar instellingen enorm groot. Aan de culturele kant zitten we daar nog niet, denk ik. Ik denk dat we daar wel meer naartoe mogen, zodat we de grote instellingen vooral hun gang laten gaan en de marktpartijen daarbij aan kunnen sluiten.

Anneroos Goosen: Ik snap de logica achter het model, maar tegelijkertijd zitten er nog ontzettend veel hiaten in. Je ziet bijvoorbeeld wat er gebeurde in de coronacrisis, of überhaupt in een economische crisis. Wat gebeurt er als ASML opeens enorm keldert? Dan moet Philharmonie of een andere instelling het ook uitzoeken.

Roel Gremmen : Nee, dat klopt. Je hebt natuurlijk altijd crisissituaties of uitzonderingssituaties waarin je als overheid een verantwoordelijkheid moet nemen. In de coronacrisis zag je dat de bakker op de hoek ook steun kreeg, dus in dat geval natuurlijk moet je dat wel waarborgen als de nood aan de man is. Als een groot bedrijf Brabant opeens verlaat en een instelling daardoor om dreigt te vallen, moet je wel een soort noodpotje hebben waarmee je bij kan springen.

Anneroos Goosen: Dat is ook nog heel erg één op één. Van de coronacrisis zie je nu nog steeds de effecten, bijvoorbeeld in de podiumkunsten. Ik merk het echt aan alle kanten, programmeurs van zalen zijn ontzettend conservatief gaan programmeren. Er worden hele strakke berekeningen gemaakt van hoeveel stoelen iemand vullen met een act. Het eerste wat dan verdwijnt, is het experimentele werk.

Sophie Stravens: Voel je je daar als provincie dan verantwoordelijk voor, om die breedte en diepte van het aanbod te behouden?

Roel Gremmen : Ja, ik denk dat dat wel één van de belangrijkste doelstellingen is die ook in het bestuursakkoord staat. We willen die breedte juist behouden of zelfs versterken.

Sophie Stravens: In het aanbod voor een breed en divers publiek.

Roel Gremmen : Ik ben het helemaal met je eens, als je alles aan de markt, de consument of de programmeurs overlaat, krijg je dus veel van hetzelfde en ook heel veel niet.

Sophie Stravens: Net noemde je het zelfs als randvoorwaarde, dat ze zichzelf daarmee kunnen onderhouden.

Roel Gremmen : Ja, maar dat is meer voor de mainstream kant zoals de zalenvullende acts of de grote musea die toch al veel bezoekers krijgen.

Sophie Stravens: Jij wilde reageren, Anneroos.

Anneroos Goosen: Ik wil nog iets toevoegen over die randvoorwaarden als provincie. Wij zijn ook lid van De Kunst van Brabant, die hebben net ook een statementbrief gepubliceerd. Ik weet niet of die jou staat als Statenlid al heeft bereikt. Die brief haakt heel erg in op de voorwaarden voor cultureel ondernemerschap, want aan heel veel rijkssubsidies, provinciale subsidies en gemeentelijke subsidies zitten voorwaarden die je verhinderen om geld op te slaan als investerings- of risicopot. Aan het einde van het jaar mag er maar zoveel overblijven.

Sophie Stravens: Je mag niet te veel eigen vermogen hebben.

Anneroos Goosen: Je mag niet te veel eigen vermogen opbouwen, dankjewel Sophie. Dit verhindert je mogelijkheden om te gaan ondernemen en budgetten op te bouwen zodat je daadwerkelijk risico kan inrekenen en investeringen kan doen op de lange termijn.

Sophie Stravens: Het verhindert je mogelijkheid om bijvoorbeeld als programmeur meer experimentele dingen te programmeren, of de mogelijkheid om als instelling een experiment op welke manier dan ook te faciliteren en ondersteunen.

Roel Gremmen : Ja, om het even heel plat te zeggen, snap ik wel dat je als overheid regels stelt aan het oppotten van geld. Je wil wel dat de schaarse middelen die je hebt ook echt iets doen. Als ze alleen maar op de bank staan, en dan chargeer ik het een beetje, maar dan heb je er niks aan. Tegelijkertijd snap ik ook dat je als ondernemer natuurlijk wel een bepaalde buffer wil hebben voor als je weer een stap verder wil zette. Ik zit maar een beetje zo na te denken. Als je een kunstloc of een bepaalde plek hebt waar veel mensen samenkomen, kan je daar een stichting van maken, of een rechtsvorm die de belangen van die groep behartigt. Die plek kan dan iets meer reserve hebben die ze bijvoorbeeld in kunnen zetten als één van die tien of twintig groepen of makers die daaronder zitten moeilijkheden heeft. Zij kunnen dan bijspringen.

Anneroos Goosen: Dit klinkt alsof je de impulsgelden omschrijft.

Roel Gremmen : Ja, daar zat ik zelf ook aan te denken toen ik het zei.

Anneroos Goosen: Die zijn afgeschaft.

Roel Gremmen : Ja, dat weet ik. Je zal er toch een soort vorm voor moeten verzinnen waar je in ieder geval een deel van die risico's wel in kan ondervangen.

Anneroos Goosen: Ik volg je, maar ik wil echt waken voor het zien van dit als een startupmodel wat zichzelf op een gegeven moment moet gaan bedruipen. Wat er binnen de kunstsector gebeurt, is het zoeken naar de unknown unknowns. We weten niet wat eruit gaat komen en dat is iets wat we moeten omarmen. Ik hoop heel erg dat we in een wereld leven waarin we allemaal in staat zijn om het onbekende op te zoeken. Op het moment dat een startup goed gaat lopen, betekent het dat er een model is gevonden. Er wordt dan een economische relatie aangegaan met het publiek, bedrijven of investeerders. Dat betekent ook dat het bijna een soort dienstverlening is, terwijl kunst volgens mij nooit een dienstverlening mag worden. Het kan zeer toepasselijk zijn in een grote maatschappelijke opgave, maar het zal nooit een bedrijfsmodel kunnen worden. Om de Philharmonie nog een keer te noemen: als je gaat uitrekenen wat een plek daar kost vergeleken met wat het publiek ervoor betaalt, dan is het niet te dichten volgens mij.

Roel Gremmen : Wat ook best wel lastig is, is dat je als overheid best snel geneigd bent om bepaalde regelingen of subsidies zo generalistisch mogelijk neer te zetten zodat je het kan kopiëren en plakken als het goed werkt en het dan voor een aantal jaren uit kan rollen. Ik denk dat we daar een beetje vanaf moeten. Dat is heel makkelijk gezegd, dat realiseer ik me ook, want zo makkelijk gaat dat niet.

Sophie Stravens: Eén onderwerp wat we in het begin hebben besproken en waar ik nog op terug wil komen, zijn de fysieke plekken en maakplekken. Anneroos, jij had al een beetje beschreven hoe het bij jullie zit en in wat voor ruimte jullie zitten. Veel plekken voor makers zijn ook tijdelijke werkplekken. Hoe is dat bij jullie?

Anneroos Goosen: Ook tijdelijk, we hebben een contract van één jaar. Ik maak me daar dagelijks zorgen om.

Sophie Stravens: Jullie krijgen elk jaar hopelijk een nieuw huurcontract?

Anneroos Goosen: Ja, wij zitten aan de Kanaalzone in Tilburg. Die plek is een enorm in ontwikkeling, er worden hele wijken bij gebouwd. Het is aan het water, dus ik vermoed dat dat er over tien jaar enorm anders uitziet. Dat betekent dus ook dat wij op grond zitten die alleen maar duurder wordt.

Sophie Stravens: Wat betekent die tijdelijkheid voor jullie praktijk?

Anneroos Goosen: Dat betekent dat wij altijd op zoek zijn naar een duurzame oplossing. Dit staat bij ons als één van de hoogste dingen op de agenda.

Sophie Stravens: Wat bedoel je met een duurzame oplossing? Langdurige huisvesting?

Anneroos Goosen: Ja, langdurige huisvesting en duurzame huisvesting. Duurzaam is dus langdurig en betaalbaar. Ik vind het wel een interessant punt om hier op tafel te leggen, want wij zijn helemaal niet op zoek naar een huurconstructie, wij willen eigenaar zijn van een plek. De Broekhovense kerk hier in Tilburg kwam te koop te staan. Het is een prachtige kerk waar we zelfs al een keer een concertuitvoering in hebben gegeven, er is een geweldige akoestiek. We hebben in hele korte tijd een plan geschreven voor die kerk waarin het uiteindelijk een plek werd voor klankkunst en circus. Circus is ook een discipline wat hier in Tilburg nog steeds geen vaste plek heeft. Als je afstudeert aan Fontys, heb je daarna geen faciliteiten meer in Tilburg.

Anneroos Goosen: We hebben in een hele korte tijd een plan geschreven. De gemeente heeft ontzettend productief meegewerkt, er was al geld vrijgemaakt voor het atelier- en broedplaatsenbeleid. Er was een deel van dat bedrag apart gezet en geoormerkt waarmee we konden gaan bieden. Wat ik heel mooi vond om te merken was dat er veel handen op elkaar gingen voor een goed plan en dat daar ook financieel een waarde aan werd vastgemaakt. Het plan werd ingediend en een paar weken later kregen we het bericht dat we het niet waren geworden. Het bedrag waar ze uiteindelijk mee in zee zijn gegaan lag drie keer zo hoog. Dat zegt echt iets over hoe je als culturele sector... Je kan zulke mooie plannen hebben, maar het komt uiteindelijk op de pegels neer en dan heb je echt te weinig.

Sophie Stravens: Wat voor rol zie je daarin voor de provincie? Jullie hebben nu veel samengewerkt met de gemeente. Zie je een rol voor de provincie in dit soort vraagstukken?

Roel Gremmen : Dat is lastig, zeker als het gaat om vastgoed. De eerste verantwoordelijkheid ligt dan echt bij de gemeente. Voor het atelier- en broedplaatsenbeleid hebben de grote gemeentes in ieder geval wel een beleid. Het is dan inderdaad vooral de uitdaging om dat langjarig neer te leggen, omdat het vaak wordt gezien als een handige tijdelijke oplossing voor een leegstaand pand. Zoals jij ook al zei, is dat natuurlijk geen duurzame oplossing voor de lange termijn.

Anneroos Goosen: Ik heb heel veel moeite met dit model, omdat je kunstenaars instrumenteel aan het inzetten bent om een plek aantrekkelijker te maken.

Roel Gremmen : Ja, doorschuiven zodat die plek niet leeg is, maar even bezet is door iets.

Sophie Stravens: Hoeveel casussen heb je wel niet van plekken die interessant gemaakt worden omdat kunstenaars daar aan het pionieren en verbeteren zijn en vervolgens weg moeten? Je bent onderdeel van een verdienmodel, maar die kunstenaars zien daar vrijwel nooit iets van terug.

Sophie Stravens: De laatste vraag aan jou, Roel. Waarbij kan kunst jou nu het meest helpen?

Roel Gremmen : Ik denk met die andere kijk op de wereld, dus de buitenwereld naar de ambtelijke of politieke wereld halen. We zijn heel erg geneigd om in ons eigen gewende systeem te blijven denken. Soms doen we ons werk misschien te veel met de luiken dicht.

Sophie Stravens: Ja, dankjewel. Anneroos, wat heb jij nodig van de politiek?

Anneroos Goosen: Ik wil sowieso dat alle politici een keer komen kijken in de studio.

Sophie Stravens: Bij Het Concreet?

Anneroos Goosen: Stel je open voor het onbekende, dus bij deze de uitnodiging.

Roel Gremmen : Dat gaan we zeker doen.

Anneroos Goosen: We hebben morgen een workshop met Nicholas Collins over hardware hacking, je mag komen solderen als je wil.

Sophie Stravens: Sturen jullie dan wel een foto, dan zetten we een link erbij.

Anneroos Goosen: Nee, wat heb ik nodig van de politiek? Altijd middelen, maar heel erg het begrip dat het experiment nodig is om alles wat daarboven in die toplaag zit mogelijk te maken. Dat we iets kunnen laten gebeuren vanbinnen, een moment van waarheid kunnen laten zien waar een hele wereld achter zit. Dat wil ik graag.

Sophie Stravens: Dank jullie wel voor dit gesprek. We gaan luisteren naar Joshua Snijders die het heel kunstig gaat afsluiten. Dank jullie wel.

Woordkunst door Joshua Snijders: Maken in Brabant. Hoe kunnen we maken in Brabant? Wat zijn de ingrediënten voor veilig creëren? Ruimte voor experimenten, we leren van proberen. Financiële ruimte, we moeten investeren en niet subsidiëren. Overheidsgeld voor wie het nodig heeft, laat marktpartijen voor de mainstream. Grote acts bij bedrijven door de deur nu aan tafel, maken afspraken en dan door. Veel kaders, voorwaardes verplichtingen, hoe wordt autonomie dan gewaarborgd? Het gaat niet altijd om het aantal projecten of het aantal bezoekers. Het gaat eerder om de impact. Hoever een effect strekt. Voorwaarde twee is een fysieke plek. Langdurige huisvesting, duurzaam en betaalbaar. Het is niet altijd makkelijk, maar maakt dat voor de lange termijn haalbaar. Geen tijdelijke oplossing voor een leegstaand pand, want dat is een verdienmodel, jawel. De kunstenaars zien daar weinig van terug. Als we fysieke ruimte hebben en op middelen kunnen leunen, laten we dan ideeën ondersteunen. Elke week het onbekende omarmen. Elke dag, want kunst biedt verbeeldingskracht. Een arm of schouder en hier en daar een traan of lach.

Sophie Stravens: Bedankt voor het luisteren naar KunstKracht, een korte podcastserie waarin politici van de provincie Noord-Brabant en kunstenaars met elkaar in gesprek gaan over de kracht van kunst voor de provincie. KunstKracht de podcast is ontwikkeld door Kunstloc Brabant. De audioproductie is verzorgd door Conform Cox, zij maakte ook de prachtige illustraties. Tijn van Seeters componeerde de muziek. De eindmix is gedaan door Arno Peeters. Joshua Snijders sluit elke podcast kunstig af. Ik Sophie Stravens, mocht het gesprek voeren. Laten we dat vooral blijven doen, met elkaar in gesprek blijven over de kracht van kunst. In deze podcastserie, maar ook zeker daarbuiten. Dit was KunstKracht de podcast.