De Verwerkplaats in Oss biedt mensen die op welke manier dan ook met verlies te maken hebben, een plek. “Bij ons komen deelnemers uit hun hoofd en werken ze met hun handen. Kunst is altijd een toegevoegde waarde, zeker in het sociaal domein”, vertelt Daan Mijnders, kunstzinnig dynamisch coach bij de Verwerkplaats van Centrum voor de Kunsten Muzelinck.
“Veel mensen die bij de Verwerkplaats komen, hebben al gesprekken met een psycholoog of psychiater. Ze komen vaak via de huisarts of welzijnsorganisaties. Al dat praten gaat in je hoofd zitten, bij de Verwerkplaats zijn mensen juist met hun handen bezig. Kunstzinnig werken is een aanknopingspunt. Mensen hoeven niet beter te leren tekenen, het gaat om kunst als middel om bij het gevoel te komen”, vertelt Daan. “Sommigen zitten al decennialang in de rouw. Juist door beeldende kunst in te zetten, te kleien of te schilderen bijvoorbeeld, gaat het weer stromen.”
Luikjes openen
“Voorafgaand aan de cursus maak ik kennis met de deelnemers, met hun behandelaar erbij. Dat is belangrijk. We werken aan een behandelplan waar de Verwerkplaats onderdeel van is. Ook ondersteunt een zorgaanbieder ons als er problemen zijn. Er zijn vijf bijeenkomsten met een vaste opbouw. Uitleg over rouw, meditatie en verbinding onderling zijn onderdeel daarvan”, zegt Daan. “Kunstzinnig werken doet een beroep op je onderbewuste. Ik zie luikjes opengaan die al heel lang dicht waren. En: mensen gaan thuis verder met kunst.”
Samenwerken in Oss
De Verwerkplaats is in 2020 ontstaan, als antwoord op een vraag vanuit de praktijkondersteuners in een aantal Osse wijken. In die wijken werken onder meer zorginstellingen, woningcorporatie, politie, gemeente en Muzelinck samen. In deze ‘samenwerkwijze’, werken alle partijen met elkaar. Ze maken één gezamenlijk plan met de bewoner. Daar passen we de financieringsoplossingen op aan. In wekelijkse bijeenkomsten bespreken de instanties en wijkbewoners welke onderwerpen urgent zijn. “In coronatijd was de verlieservaring heel sterk en zo is de Verwerkplaats ontstaan”, vertelt Angelique Alma, projectleider Verwerkplaats vanuit Muzelinck.
illustratie Jill Heesbeen
Ontzorgen
“Er zijn zelfs deelnemers die minder psychologische hulp nodig hebben sinds dit bestaat. Dat is heel mooi en we willen juist samenwerken met zorg. Veel mensen hebben een bepaald budget vanuit de WMO of WLZ; als een deel van dat budget naar ons gaat, kunnen wij blijven bestaan én is de zorg voor een deel ontzorgd. Dan komen ze de ene week bij ons, de andere week bij hun persoonlijk begeleider. In plaats van ieder week persoonlijke begeleiding. Dat is een hele klus om dat voor elkaar te krijgen, maar we zetten de eerste stappen”, vertelt Angelique.
De Verwerkplaats valt onder de subsidieaanvraag van Kunst en Geluk, die Muzelinck een paar jaar geleden deed. Daarnaast zijn Angelique en Daan hard op zoek naar structurele financiering. “De gemeente subsidieert Muzelinck als Centrum voor de Kunsten, dat is niet voldoende voor extra projecten. Daarin zetten we in op welzijn”, zegt Angelique. “Onze missie is: alle partijen laten zien wat de Verwerkplaats doet en budget vinden om het voort te zetten.”
Toegang tot zorgbudgetten
“De Verwerkplaats is opgezet vanuit Muzelinck, een Centrum voor de Kunsten, geen gecontracteerde zorginstelling. Als we dat wel zouden zijn, hadden we recht op een deel van het zorgbudget van mensen die deelnemen. Juist doordat we in Oss zo veel samenwerken in de wijken, zou je zeggen dat het makkelijk is om die budgetten anders te verdelen.”
“Ook de zorgverzekeringen hebben daarin een rol. Hoe mooi zou het zijn als je kunt zeggen; ik wil graag naar de Verwerkplaats in plaats van naar een psycholoog, of in de tijd dat ik moet wachten voor de wachtlijst, ga ik naar de Verwerkplaats?”
Soort kunstenaar van belang
“Als je de Verwerkplaats op een andere locatie wilt opzetten, is het heel erg van belang de juiste kunstenaar in te zetten. Je kunt niet zomaar iedereen dit laten doen. Daan heeft bijvoorbeeld veel kennis over zorg en onderwijs, dat is essentieel. Je moet een goed netwerk in de zorg hebben, zodat je kunt overleggen als iemand uitvalt of onverwachts reageert”, vertelt Angelique.
En betrek altijd de behandelaar erbij, dan ben je onderdeel van het behandelplan en kun je zorgen dat diegene niet in een zwart gat valt als die thuiskomt. Er kan best veel loskomen bij zo’n bijeenkomst, dus dan is het goed dat een begeleider of behandelaar weet hoe daar mee om te gaan.”
Zo kan het ook! Kunst en cultuur voor iedereen
Kunst in je vrije tijd beoefenen, met theater of dans bezig zijn omdat je het leuk vindt; kunst kan iets teweegbrengen. Het spreekt tot de verbeelding, legt nieuwe verbindingen tussen mensen en kan emoties losmaken. In een reeks van zes interviews, met culturele instellingen of organisaties die kunst toegankelijk maken voor iedereen, wordt dat duidelijk. Dit is het zesde artikel in de reeks. Eerder verscheen een artikel over theatergezelschap Speels Collectief, over dansgezelschap Corpo Máquina, over theater De Lievekamp, Het participatiekoor en fotofestival Goeikes.
Deze reeks van zes verhalen staat – met nog zes andere inspirerende initiatieven- in een kalender die Kunstloc Brabant heeft gemaakt.
Simone Vos
Freelance journalist & schrijver+31 6 22 15 14 30
