Landkunst

Boomkompas - Schijndel

Het Boomkompas is een permanent kunstwerk uit 2008 door Marielle Lapidaire, in opdracht van Staatsbosbeheer. Aan de Structuurweg in Schijndel - bij het Ommetje Smaldonk - realiseerde Mariëlle Lapidaire op een terrein van Staatsbosbeheer het Boomkompas. In het midden van het terrein staat een eik, een verwijzing naar het wapen van Schijndel. Schijndel dankt haar naam aan de eik. ‘Skin’ is de schors van de eik die werd gebruikt om leer te looien. En er stond in het verleden een heilige eik in het gebied (een koortsboom).

Eigen karaktertrekken
Om de eik is een boombank geplaatst van waaruit acht paden lopen naar de vier windrichtingen en vier tussenwindrichtingen. Aan het eind van elk pad staat een boom die een windrichting en jaargetijde verbeeldt met bijbehorende karaktertrekken. Bomen hebben net als mensen een eigen aard, een eigen natuur. Omdat de karaktertrekken van de bomen zijn benoemd kan de bezoeker van het terrein zich herkennen in een bepaalde boom. De bomen langs het Ommetje Smaldonk worden zodoende minder anoniem. Ze geven het landschap een bijzondere betekenis.

Levend kunstwerk
Het Boomkompas is een levend kunstwerk. Het bestaat nu nog uit jonge bomen, maar de komende jaren zullen we het Boomkompas zien groeien. De karaktertrekken van de bomen zullen dan des te sterker naar voren komen. Sommige bomen zullen snel en krachtig groeien en een lang leven kennen, andere bomen zullen gestaag traag groeien of in verhouding klein blijven.

Brug Sonniuspark -- Son en Breugel

Sinds maart dit 2016 is in het Sonniuspark in Son en Breugel een bijzondere brug geopend. Het is een houten brug, die als een soort driepotig insect het openbaar park de Brink, de wijken Gentiaan en het Sonniuspark met basisschool De Ruimte in Son verbindt.

Veiligheid en verbinding
Het is maandagochtend, half negen: de zoemer gaat. De bovenbouwleerlingen van basisschool De Ruimte in Son moeten naar hun klassen op de eerste verdieping van het gebouw. Zonder last te hebben van de zich naar hun werk haastende fietsers, rennen de kinderen al joelend en spelend naar binnen. Dankzij de nieuwe brug. Want parallel aan basisschool De Ruimte loopt een druk fietspad. Om onveilige situaties en ongelukken te voorkomen, gaf de gemeente Son en Breugel opdracht aan het bestuur van de school om een oplossing te bedenken. En dat is deze constructie geworden.

De veiligheid was overigens niet de enige reden om een brug te ontwerpen. Er moest namelijk ook een verbinding komen tussen school en omgeving. Aan de ene kant gebruiken de schoolkinderen het aangrenzende park als schoolplein, en andere kant wordt de school opengesteld voor gebruik door buurtbewoners.

Ontwerp
Kunstenaar Frank Havermans en architectenbureau EN/EN ontwierpen een brug met een bijzonder open karakter. Het is de bedoeling dat voorbijgangers en buurtbewoners zich daardoor uitgenodigd voelen om de brug als ontmoetingsplaats te gebruiken. Door de grote ruimte in het midden van het object, leent de brug zich hier dan ook perfect voor. Maar de brug kan bijvoorbeeld ook heel goed door de school worden ingezet voor sport- en spelactiviteiten.

Zelf bekijken? Basisschool De Ruimte ligt aan Honingbij 1 in Son en Breugel.

Dal van de Kleine Beerze -- Middelbeers

Boeren en burgers slaan de handen ineen om in het Dal van de Kleine Beerze, het beekdal tussen Middelbeers en Vessem, duurzame landbouw te bedrijven. Dus: landbouw met oog voor een beter milieu, duurzaam bodembeheer, een mooier landschap en biodiversiteit. Hoe dat werkt? De Landcoöperatie, waar ook burgers lid van kunnen worden, koopt grond van de provincie Noord-Brabant, en verpacht die aan boeren uit de regio. De coöperatie zet lijnen uit en stelt voorwaarden, de boeren brengen de ideeën in praktijk. Ook landkunst krijgt een plek in het Dal van de Kleine Beerze. Kunstenaars worden uitgedaagd om met materialen uit de omgeving aan de slag te gaan. Met de landschapskunst die zo ontstaat wordt de gebiedsontwikkeling kracht bij gezet. Zo wordt dit mooie beekdal in de Brabantse Kempen nóg mooier.

Meer over landkunst in het Dal van de Kleine Beerze

De dodendraad leeft -- Zundert

Maar liefst 24.000 witte krokussen markeren het traject van de dodendraad uit de eerste wereldoorlog bij Zundert. Bij deze grensafscheiding vielen honderd jaar geleden meer dan duizend doden. De dodendraad stond namelijk onder hoogspanning. Onder de slachtoffers bevonden zich met name Belgen die naar het neutrale Nederland wilde vluchten. Het landkunstwerk ‘de dodendraad leeft’ stelt de actuele vraag: hoe gaan we in Europa om met grenzen?

De deelnemende geocachers kregen aan het begin van hun speurtocht een doosje krokusbolletjes mee die ze op specifieke GPS-coördinaten moesten planten. Zo hielpen ze mee aan een deel van het elf kilometer lange monument. De andere krokussen werden geplant door scholieren en grensstreekbewoners.

Het witte lint loopt voor een deel langs de smalle landweggetjes bij de grens, maar ook dwars door akkers en weilanden. Meer dan twintig boeren uit de omgeving gaven toestemming om de krokussen op hun land te planten. De bloemen komen ieder voorjaar weer terug en brengen zo de Dodendraad steeds opnieuw tot leven.

Het is de ambitie van de makers om de hele Belgisch-Nederlandse grens de komende jaren te beplanten met witte krokussen, over een lengte van 350 kilometer. Er zijn al gesprekken met de gemeente Baarle-Nassau en Hamont-Achel.

546 kilometer langs 23 reconstructies en monumenten. Vanuit de heuvels bij Vaals tot het vlakke Vlaams land. Een afwisselend landschap van weidse vergezichten, bossen en veen- en heidegebieden. Een fietsroute voor fietsers van ieder niveau via de grensstreek tussen België en Nederland. Deels volg je het voormalige traject van de Dodendraad, de elektrische grensafscheiding uit de Eerste Wereldoorlog.

Het project is een initiatief van Stichting Verhalis (Carine van Vugt en Jeroen Neus) in samenwerking met de Gemeente Wuustwezel en Zundert, de plaatselijke VVV’s en de KWB.

De Emmer van toen is de Buis van Nu -- Bergen op Zoom

De emmer van toen is de buis van nu van kunstenaars Auke van der Heide en Jan Wessendorp bevindt zich op de dijk van de voormalige Oosterschelde, ten zuiden van Bergen op Zoom. Fier rechtop staat dit beeld op de dijk als een eerbetoon aan de geschiedenis van de waterhuishouding. Het functioneert hierdoor als een monument voor de wijze waarop waterhuishouding - toen, nu en straks - de kwaliteit van onze volksgezondheid en levensstandaard bepaalt.

Het kunstwerk is een verwijzing naar de eigentijdse technologische aanpak. De emmer staat voor de individuele aanpak uit het verleden. De buis staat voor het collectief van nu. Emmer en buis worden als beeldelementen verzelfstandigd, losgemaakt van hun eigenlijke functie en gevoelswaarde. Op de emmers - die blikkeren in het zonlicht en klepperen in de wind - is een aantal jaartallen aangebracht die corresponderen met belangrijke momenten in de geschiedenis van de afvalwaterverwerking en de strijd tussen land en water. Het kunstwerk werd gerealiseerd in opdracht van Waterschap Brabantse Delta.

Het werk is ook opgenomen in de kunstroutes 'Het Verdronken Land' en te beleven via de app van Brabant vertelt. Beluister het interview met de makers op locatie.

De follies in Boswachterij Dorst -- Boswachterij Dorst

Met Boswachterij Dorst is iets merkwaardigs aan de hand. De nietsvermoedende wandelaar komt op onverwachte plekken eigenaardige bouwwerken tegen. Staat daar vlak bij de leemputten een stal? Of is het een uitkijkpunt? En die gekke toren die wel een grote vaas vol gaten lijkt, waar is die voor bedoeld? En hé, dat lijkt wel een achtbaan – voor je het weet zijn de kinderen op de constructie geklommen en rennen ze over de houten planken.

Het gaat hier om 'follies': architectonisch dwaze bouwwerken die geen andere functie hebben dan je te verrassen. Ze staan er nu twaalf jaar, en de regelmatige wandelaar is er wel aan gewend. Maar boswachter Anneke Oomes merkt dat de reacties nog altijd wisselend zijn. 'Er zijn veel mensen die het leuk vinden om verrast te worden door de follies. Anderen vinden het vooral vreemd en vragen: wat heb je eraan? Of: wat schiet de natuur daar nou mee op? Ik leg ze dan uit dat dat nutteloze nou precies is waar het bij follies om gaat. Het leuke is dat sommige follies stiekem toch een functie hebben: die houten achtbaan van Jeroen Veenstra nodigt echt uit om op te spelen, en mensen gebruiken de schuur van Jeroen Doorenweerd om te schuilen voor de regen.'

Helaas hebben de follies ook te lijden onder vandalisme: er worden planken uit de achtbaan gesloopt, of de 'lege plek' met lage muurtjes, een ontwerp van Frank Bezemer, wordt als afvaldumpplek gebruikt. Hier en daar moest een folly worden aangepast omdat het niet 'hufterproof' bleek te zijn.

Nutteloos of niet, het is natuurlijk mooi meegenomen als dieren of planten kunnen profiteren van de follies. Dit voorjaar heeft een aantal boswachters daarom de handen uit de mouwen gestoken in de 'vleermuiskelders' van Pjotr Müller. Anneke Oomes: 'We hebben de binnenwanden aangepast met grove stenen met veel spleten ertussen, zodat er nu ook écht vleermuizen in kunnen verblijven. Door deze aanpassingen voegen de follies echt wat toe aan de natuur.’

Benieuwd naar deze dwaze architectuur? Volg dan de Kunstroute, een wandel- en fietsroute langs de vijf follies. Lengte: Ongeveer 13 km. Duur: Fietsend ongeveer 1 uur, wandelend ongeveer 2,5 uur

Overige informatie: je kunt starten bij elke folly of op de parkeerplaatsen van: Gasterij ‘de Seterse Hoeve’ (Vijfeikenweg 56, Oosterhout), Restaurant De Vijf Eiken (Oosterhoutseweg 57, Rijen) of de Moerkensdreef in Dongen, tegenover Restaurant ‘Den Hespel’ (Hespelpad 9).

foto: De Duiventil van Robbrecht Daem.

De Maasarm -- Keent

Willem Claassen maakte De Maasarm, een landkunstwerk aan de oever van de Maas in Keent. Dit kunstwerk staat bij de brug Maasdijk/Keentseweg in Keent. De Maasarm is een ode aan de mensen die in de jaren 30 de Maas hebben gekanaliseerd. Dit is volledig handwerk geweest. Een grote arm in de vorm van een graafmachine staat hier symbool voor.

Willem Claassen heeft de arm geplaatst op een koeienboot. Keent (gemeente Oss) is door de hoogwaterstanden regelmatig overstroomd, de koeienboot heeft vaak zijn dienst bewezen door dieren, mensen en goederen naar het droge te verplaatsen. Samengevoegd krijgt dit object de uitstraling van een baggerschip. Het schip is volledig bekleed met gejut hout afkomstig uit de Maas.

De kunstopdracht
Het kunstwerk De Maasarm van de Eindhovense kunstenaar Willem Claassen is het resultaat van workshop De kunstopdracht. Deze workshop is door bkkc georganiseerd, in samenwerking met de gemeente Oss. Door de workshop willen bkkc en gemeente Oss jong Brabants talent stimuleren op het gebied van kunst en vormgeving in de openbare ruimte. De gemeente Oss geeft daarmee gelegenheid aan een van de deelnemers om het eigen ontwerp daadwerkelijk te realiseren in de openbare ruimte. Het thema van de Kunstopdracht 2011 jaar was Landkunst, met specifieke aandacht voor de wisselwerking tussen natuur en cultuur en tussen stad en platteland. Bij Keent zijn grote Maaswerken in uitvoering die passen bij dit thema. Daarom is deze locatie gekozen als plek voor het tijdelijk kunstwerk van Willem Claassen.

De Traan -- Woensdrecht

De Traan is een menselijke ingreep, een kunstmatige vorm, waarbij architectuur en
landschap elkaar ontmoeten; eenmaal op het platform van het kunstwerk waan je je als een vogel in een beschut nest, boven het maaiveld verheven. De traanvorm van de vliedberg verwijst naar de oude stad Reimerswaal, veelvuldig overspoeld en definitief verdronken in 1570.

brabant vertelt
Dit werk maakt deel uit van de wandel- en fietsroute app 'Het verdronken Land' van brabant vertelt. In de route is een intervieuw te beluisteren met de maker over zijn werk.

De Wachter -- Willemstad

In het kader van de uitgevoerde dijkverbeteringen na de overstromingen midden jaren negentig, kwamen bij verschillende waterschappen en hoogheemraadschappen budgetten vrij voor kunstopdrachten.

Het Hoogheemraadschap West-Brabant besloot een kunstopdracht uit te schrijven voor de dijk op het traject Willemstad–Noordschans. Marius Boender (1948) kreeg een opdrachtomschrijving waarin hem gevraagd werd rekening te houden met verschillende factoren: de nabijheid van het Hollands Diep, de waardevolle natuur in de uiterwaarden, de functie van de dijk als bescherming tegen hoog water en de achter de dijk aanwezig polder. Voorwaar geen eenvoudige opdracht.

Boender ontwierp een sculpturaal object, een vorm die doet denken aan een piramide die is bedekt met gras. Op de kegelvormige berg zijn golvende hellingen en paden aangebracht. Er grazen schapen en wandelaars kunnen het kunstwerk beklimmen om vogels te bestuderen. Schapen reikten Boender het idee aan voor De Wachter. Het viel hem op dat op stadswallen en dijken paadjes ontstaan door grazende dieren. In totaal slingert er zeshonderd meter pad rond de berg.

De realisatie van Boenders werk vergde veel studie. Zo mocht het gewicht van de monumentale vorm de stevigheid van de dijk niet ondermijnen. Ook de opbouw van de vorm was gecompliceerd. Het kunstwerk moet in weer en wind standhouden en mag niet verzakken onder de druk van bezoekers. Uiteindelijk koos Boenders voor een constructie waarin kunststof matten zijn verwerkt. Hierdoor is een stabiele vorm ontstaan en is het gewicht van het kunstwerk binnen de perken gebleven.

Boenders werk sluit aan bij de land art-projecten die vanaf de jaren zeventig door kunstenaars als Richard Long en Robert Morris zijn ontwikkeld. Zij keerden zich af van de stedelijke omgeving en industriële materialen. De rode draad in deze kunstwerken is het teruggrijpen op materialen uit de natuur en op prehistorische symbolen zoals de spiraal, cirkel en lijn.

De Wassende Maan -- Werkendam

Beeldend kunstenaar Paul de Kort (1961) liet zich voor het werk De Wassende Maan inspireren door de topografische, geologische, cultuurhistorische en archeologische verhalen die zichtbaar of onzichtbaar in het landschap aanwezig zijn. Hij wil deze verhalen lezen, verbinden en nieuwe verhalen en beelden smeden. Volgens Paul de Kort kan landschapskunst kijken naar het landschap veranderen in zien van het landschap.

De Wassende Maan als uitkijkpunt
In de noordelijke hoek van de Noordwaard, aan de Bandijk, realiseerde hij het landschapskunstwerk De Wassende Maan. Het kunstwerk heeft de vorm van een labyrinth. De totale oppervlakte van het labyrinth bedraagt ongeveer vier hectaren. De aangelegde heuvel fungeert als uitkijkpunt. Het verhaal van voortschrijdende inzichten en actie op reactie heeft geleid tot een waar doolhof aan kanalen, stuwen, gemalen, dijken en kades. Deze wisselende inzichten op waterstaatkundig gebied hebben in de loop der tijd ook het uiterlijk van de Biesbosch bepaald. Het labyrinth kan daarom gezien worden als een zeer bruikbare metafoor.

Intrigerend en kwetsbaar
Het archetypische labyrinth verenigt twee tegenovergestelde beelden. Aan de ene kant het meanderende, onontkoombare pad dat als een rituele dans almaar voortgaat. Aan de andere kant fungeert het als een doolhof met onduidelijke alternatieven en vertakkingen. Uiteindelijk echter bepalen het klimaat, de seizoenen, het weer en het getij het uiterlijk van de Noordwaard. Dit maakt ook De Wassende Maan als kunstwerk intrigerend en kwetsbaar: elke keer zal het er anders uitzien en zal het anders ervaren worden. Hoe lang houdt het zelf stand?

Kunstroute
Het werk is ook opgenomen in de route 'Zicht op de Noordwaard' van brabant vertelt.

Footprint -- Raamsdonk

Links en rechts van het fietspad bij Raamsdonk torenen twee schoenzolen boven je uit, elk vijf meter hoog. Ze zijn een markant herkenningspunt in het landschap, en vormen een poort voor de fietsers en wandelaars die het Halve Zolenpad volgen.

FOOTPRINT is gemaakt door beeldend kunstenaar Harald Vlugt. Het werd in juni 2016 onthuld en is het tweede kunstwerk dat gerealiseerd is als onderdeel van het kunstproject Halve Zolenlijn. In het vlakke landschap van het platteland van Raamsdonk is het werk vanuit alle windrichtingen te bekijken; elke schoenzool bestaat uit twee delen, die haaks op elkaar zijn geplaatst. Op verschillende manieren verwijst het werk naar de voormalige 'Halve Zolenlijn', de spoorlijn die de vele leer- en schoenfabrieken in de Langstraat met elkaar verbond. Wie goed kijkt kan in de zolen de stoomlocomotief herkennen die vroeger over de spoorlijn heeft gereden. Ook het voor dit gebied zo kenmerkende slagenlandschap met zijn lange, smalle stroken grasland afgewisseld met slootjes en bomenrijen, is in het ontwerp terug te vinden. Het cortenstaal waar FOOTPRINT van gemaakt is verwijst naar de rails van de voormalige spoorlijn.

De Halve Zolen Route is een fietsroute van ruim 20 km, die loopt van Geertruidenberg naar Drunen. Onderweg word je verrast door verschillende kunstwerken en kom je meer te weten over de geschiedenis van de Langstraat.

GROEN Xylotheek -- N65

Een xylotheek is een houtverzameling van verschillende soorten bomen die vaak werd gebruikt bij botanische studies op hogescholen en universiteiten. Met de GROEN Xylotheek gaan boom- en plantenkwekers van Greenport Midden Brabant nu letterlijk met hun eigen producten de boer op. Door te laten zien wat ze in huis hebben, hopen ze meer verbinding te leggen met de mensen uit hun omgeving.

Als onderstel is een oude kar gebruikt van een boomkwekerij, terwijl de opbouw is gemaakt van reststromen hout van de kwekerijen. In de GROEN Xylotheek delen kwekers kennis over de meervoudige waarden van bomen en over oplossingen die de kwekers hebben voor maatschappelijke uitdagingen. Denk hierbij eens aan opslag van CO2 om het klimaatprobleem mee op te lossen, aan verdamping en watervasthoudend vermogen om wateroverlast tegen te gaan, verkoeling waardoor minder airco’s nodig zijn, et cetera.

De GROEN Xylotheek onderdeel van het project 'De N65 als etalage' en is tot stand gekomen door een samenwerking tussen de boomkwekers en kunstenaarsduo KCCM. Wil je de GROEN Xylotheek met eigen ogen zien of wil je de Xylotheek een keer langs laten komen? Kijk dan op deze website voor meer informatie.

Het Wiel -- Waalwijk

Op woensdag 13 september 2017 is het derde kunstwerk langs de Halvenzolenroute onthuld. Langs de route rijst nu een groot, ovaal vervormd locomotief-wiel op uit het landschap. Dit kunstwerk, genaamd Het Wiel, is gemaakt door kunstenaar Maarten de Reus.

Met Het Wiel verwijst De Reus naar het voormalige gebruik van de locatie als spoorwegemplacement. Je vindt het kunstwerk ter hoogte van de brug over het Afwateringskanaal bij Waalwijk. Dankzij de bijbehorende Verblijfsplek is het een ideale rustplaats om te genieten van het samenspel tussen kunst en het landschap.

Hilverkaveling -- Biest-Houtakker / Haghorst

De puzzelstukken van Hilverkaveling – een autonoom werk én een ontmoetingplaats van Willem Claassen – verbeelden het nieuw gevormde landschap door de landherinriching tussen 1996 en 2012. Vanaf het kunstwerk genieten de recreant en de passant van een fraai uitzicht over de Reusel en haar ’nieuwe’ bedding.

locatie
De Hilver, landinrichtingsgebied ten zuidoosten van Tilburg tussen Biest-Hout-akker en Haghorst.

In de schaduw van de taal -- Oisterwijk

In de schaduw van de taal is een permanent kunstwerk door Margriet Kemper in Het Natuurtheater in Oisterwijk.

Het Natuurtheater, gelegen in de Oisterwijkse bossen en vennen, is al sinds de jaren ’30 een bijzondere plaats waar natuur en cultuur samenkomen. Het theater staat op de gemeentelijke monumentenlijst en maakt deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur. De vorm van het theater is geïnspireerd op een Romeins amfitheater. In de zomer vinden er wekelijks openluchtvoorstellingen plaats. De Gemeente Oisterwijk wil het Natuurtheater als cultureel erfgoed herstellen en behouden, waarbij de synergie tussen natuur en cultuur centraal blijft staan. Aan kunstenaar Margriet Kemper werd een studieopdracht verleend die zal resulteren in een of meerdere kunstwerken op het terrein.

Tuin van taal
Margriet Kemper ziet het Natuurtheater als een ‘tuin van taal’, een plaats waar de relatie tussen natuur en taal, dankzij de vele theaterstukken die er in de loop der tijd zijn opgevoerd, nadrukkelijk aanwezig is. Ze onderzoekt hoe taal een concrete en fysieke plaats kan krijgen op het terrein. Zo ontwierp zij als mogelijk beeld een loopbrug waarin een dichtregel is verwerkt. De bezoeker die op de loopbrug staat wordt als het ware gedragen door de taal.

Inspiratiebron voor Kempers onderzoek is een bezoek aan ‘Little Sparta’, de beroemde tuin van Ian Hamilton Finlay in Schotland. Zijn tuin, waar veel objecten woorden dragen, is een plaats voor poëzie en filosofie. Door voor het Natuurtheater een nauwe verbintenis tussen taal, objecten en landschap te creëren wil Margriet Kemper het gebied een metaforische betekenis geven. De bezoeker ontdekt met het betreden van het terrein een andere wereld, een wereld vol nieuwe betekenis.

Intending White -- Ravenstein

Een permanente installatie voor het park ‘de Bleek’ in Ravenstein, waar men vroeger de was te bleken legde. Roberto Ruggiu plaatste hoog in een kastanjeboom een witte raaf op een stalen staaf die de stam doorboort. De raaf kijkt naar de plek onder hem, waar een wilde appelboom is geplant. Hij wacht totdat in het voorjaar beneden hem de appel bloeit: een wolk van witte bloesem dwarrelt omlaag. Een wit tapijt op die kleine open plek bij de bleek, een jaarlijks geschenk aan de bewoners van Ravenstein.

LDD -- Biezenmortel

LDD is een permanent kunstwerk door Nienke Korthof uit 2010, in opdracht van Natuurmonumenten en het Vrijetijdshuis Brabant. Het natuurgebied De Loonse en Drunense Duinen kende vroeger vele meertjes en waterplassen, door de komst van de landbouw zijn deze ontgonnen. Om het idee van water terug te brengen in het gebied heeft Nienke Korthof lenticlaire afbeeldingen in de vorm van waterplassen in het landschap geplaatst. Als de toeschouwer langs loopt verandert de afbeelding in de plas.

LDD is mogelijk gemaakt door Natuurmonumenten en het VisitBrabant.

Levende Brug -- Boskant

Levende brug is letterlijk en figuurlijk een fysieke, levende en groeiende ratificatie van een 'Landschaps Convenant', dat door lokale boomkwekers uit de gemeente Sint-Oedenrode en Stichting Roois Landschap is getekend. Met haar ene poot in de kwekerij en haar andere poot in het bloemrijk grasland verbindt de brug de grenzen tussen economische, ecologische en cultuurhistorische belangen. Het staketsel van de brug is gemaakt van wilgen die op authentieke wijze worden gevlochten. Aan de zijkanten worden struiken gepland die na 5 a 8 jaar worden gevlochten tot een vlechtheg. Traditioneel vakmanschap in een hedendaags jasje door Roos Terra en Jaap Dirk Tump.

Fase 1: Het wilgentenenstaketsel van de brug is gebouwd, mei 2014
Fase 2: De struiken worden geplant, najaar 2014
Fase 3: de struiken worden gekapt, najaar 2014

locatie
Bij Gasthuishoeve, in een 'oksel' van hulstkwekerij van Eriv van den Hurk, op de kruising Liemdseweg Kremselen te Boskant (gemeente St. Oedenrode)

Meanwhile in the woods... -- Achtmaal

Lucia Luptáková (Bratislava, 1977) maakte op de Oude Buisse Heide het werk 'Meanwhile in the woods...' (Ondertussen in het bos...). Een sculptuur van hout met een trap en ribben op een helling verscholen in het bos. De Oude Buisse Heide is een bijzonder gebied dat in het verleden inspiratie bood aan Vincent van Gogh, en later aan Henriette & Richard Roland Holst, en hun talrijke beroemde gasten.

De sculptuur is een organische houten vorm in de helling, een trap naar het water toe, binnen een ribbenkast die zich over het water buigt. De ribben sluiten zich in hun kromming over de bezoeker heen. Een gedeelte van de vorm is aan de binnenkant van de ribben afgedekt en biedt onderdak. Het uitzicht op de turfvaart doorlopend in rechte vorm, opent zich. Het werk sluit aan bij de traditie van gemeenschapskunst, in dienst van de mensen, zoals Henriette en Richard het graag gezien zouden hebben.

Menzel en 't Loo -- Nistelrode

De viaducten Menzel en ’t Loo liggen in natuurgebied De Maashorst. Door kunstwerken van Arno Coenen en Robin Gerris moeten de viaducten duidelijker met het natuurgebied worden verbonden.

Menzel en ‘t Loo zijn viaducten die door het verkeer worden gebruikt om onder de A50 door te rijden. Vanuit Heesch en Nistelrode bieden ze toegang tot natuurgebied De Maashorst. Met behulp van twee kunstenaars wil de gemeente Bernheze deze viaducten de uitstraling en beleving geven van natuurpoorten tussen het dorp en het natuurgebied.

N65 als Etalage -- N65

Een weg brengt je van A naar B, en liefst zo snel mogelijk. Maar met de N65 tussen Tilburg en 's-Hertogenbosch heeft de Provincie Noord-Brabant andere ambities. De rijksweg moet de mooiste van Noord-Brabant worden: een toegangspoort en een etalage voor Het Groene Woud en de vele (boom)kwekers in de omgeving. Een plek voor 'groene innovatie', zoals reductie van fijnstof en geluid door bomen en planten.
Al enkele jaren wordt er door een aantal kwekers verenigd in Greenport Midden Brabant nagedacht over een invulling van deze ambitie. Samen met bkkc, provincie en diverse organisaties zoals
ZLTO, Streekhuis Het Groene Woud, Rijkswaterstaat en LIB is het werkatelier N65 als Etalage gestart waaraan kunstenaars en ontwerpers hebben deelgenomen. Inmiddels hebben twee ontwerpduo's groen licht gekregen om hun denkrichtingen verder te ontwikkelen.

Studio Eric Klarenbeek & Maartje Dros
Vanuit het begrip 'groei' doen deze ontwerpers onderzoek naar het absorberen van fijnstof door middel van organismen. De ‘absorberende’ architectuur die ze langs de N65 willen realiseren, is opgebouwd uit panelen en kaders met een poreuze structuur waar licht en lucht doorheen kan. Het werkt als een filter en kan begroeid raken met bijvoorbeeld mos. Hiermee kunnen multifunctionele plekken worden ontwikkeld, zoals een overspanning voor een verkeersader of een bushalte langs de N65 als beschutting tegen fijnstof. In 2017 zal een testlocatie aan de weg worden ingericht.

Krijn Christiaansen en Cathelijne Montens (KCCM)
Het ontwerpersduo KCCM gaat een verbinding leggen met het werklandschap rond de N65, waarin boomkwekers een hoofdrol spelen. De mobiele plekken die ze willen maken, zijn zichtbaar vanaf de weg maar bevinden zich op eigen grond van de boomkwekers. Zij kunnen de plek inrichten als testlocatie, demonstratiemodel voor snoeien, showroom of observatiepunt. Zo ontstaat een netwerk van nieuwe, verrassende bouwwerkjes, die ook dienst zullen doen als overnachtingsplekken voor avontuurlijke bezoekers.

Meer over N65 als etalage

NAR routes -- Noord-Brabant

Welkom bij de NAR (Nieuw Arcadische Route), je gids door het landschap van de A50. De struinroutes van de NAR voeren je door het snelweglandschap van het Brabantse deel van de A50. De grafheuvels, urnenvelden, bronsdepots, slotjes, pelgrimsroutes, houtwallen en beekdalen in dit gebied verdringen elkaar en vragen om aandacht.

De routes voeren je als wandelaar mee naar het vaak onbekende achterland van de snelweg en geven toegang tot verhalen, geluiden, spellen en kunstwerken van de NAR. Je komt op die manier op plekken die je anders niet zo snel bezocht zou hebben, dus houdt er rekening mee dat het woord STRUINEN hier van toepassing is.

Dankzij een netwerk van landschapsprotheses,  ontworpen door beeldend kunstenaars Kiki van Eijk en Joost van Bleiswijk, worden bezoekers gestimuleerd  door het landschap te struinen.

Wandel de routes via de gratis route-app brabant vertelt.

Meer over de Nieuwe Arcadische Route

Observatorium -- Sint-Oedenrode

Het Observatorium is een permanent kunstwerk door Frank Havermans uit 2009. In opdracht van Kunsstichting Sint-Oedenrode, Stichting Kunst en Openbare Ruimte.

Het Observatorium van Frank Havermans is een andere benadering van een observatorium. In plaats van het bieden van een wijde blik over de omgeving vanuit een hoger gelegen positie wordt hier gebruik gemaakt van een verdiept standpunt. Havermans Observatorium is gedeeltelijk in de grond verzonken en biedt een laag uitzicht over het landschap op microniveau.

In detail
Gezeten in het Observatorium bekijkt de toeschouwer het maaiveld in detail; de rondspringende haas, de kevers in de grassprieten en de vlinders op de veldbloemen. De toeschouwer verdwijnt als het ware in het Observatorium en kan in alle rust en onbespied genieten van de natuur. Zijn blik op de natuur wordt enerzijds beperkt, anderzijds juist verruimd omdat de schoonheid van de natuur in al zijn verfijning duidelijk wordt. Het Observatorium is geplaatst aan de oever van de Dommel, langs een wandelpad en met uitzicht op het oude cultuurlandschap. Gezeten in het Observatorium hoort en ziet de bezoeker de Dommel vlak onder zich stromen. Er ontstaat een zintuiglijke ervaring door het geluid van kabbelend water, ruisende takken en zoemende insecten.'

Het Observatorium ligt aan een nieuw wandelpad dat is ontworpen door landschapsarchitect Paul Roncken. Het pad is onderdeel van zijn project ‘Slotjes van Sint-Oedenrode, 7 waarvan 3’ en voert langs plaatsen waar men voorheen niet kon komen. De wandelaar ontdekt vergeten plekjes van het dorp en nieuwe uitzichten op het oude landschap van het Dommeldal.

Occupied Spaces -- Liempde

Bram Braam (Berlijn DE) heeft Occupied Spaces, een permanente ontmoetingsplek bij Landgoed Velder in Liempde ontworpen waarbij hij zich liet leiden door de gegevenheden van de plek. Deze ontmoetingsplek heeft in de lijn van het werk van de kunstenaar sculpturale kwaliteiten, maar dient geen sculptuur te zijn. Wellicht dat de verhouding natuur – cultuur, een van de thema’s van zijn werk, daarbij een rol speelt.

Oerbank -- Boxtel

Kunstproject naar aanleiding van 150 jaar Waterschap de Dommel. Tot stand gekomen met steun van het fonds Europa Cultuur, in samenwerking met het European Network of Applied Land Art en Euro Land Art.

Het project is bedacht en gerealiseerd door beeldend kunstenaar Hester Pilz. Ook een van de beelden in het project, de 'Oerbank' is ontworpen en gerealiseerd door Hester Pilz, in samenwerking met Marten Groen (beeldend kunstenaar uit Boxtel).

Het project Oergrond bestaat uit 3 onderdelen:

1. Oertocht
   Een gezamenlijke tocht, ondernomen met medewerkers van het Nederlandse Waterschap en de Belgische Waterring de Dommel, naar de oorsprong van het riviertje de Dommel. Het doel van de tocht was verbroedering. In de buurt van Neerpelt is gezamenlijk 'oergrond' (=ijzerhoudende grond) opgegraven, die later verwerkt is in het beeld 'Oerbank'.
2. Oerbank
   Het beeld 'Oerbank' staat met de voeten in het water van de Dommel in Boxtel. Het water stijgt en daalt met de stand van de rivier. De naam van het beeld suggereert dat men erop zou kunnen zitten. Dit is mogelijk, maar dan moet men wel een eindje het water in waden. De naam 'oerbank' verwijst ook naar de ijzerhoudende grondbanken, waarvan er vroeger vele in het gebied van de Dommel verwijderd zijn, ter verbetering van de afwatering.
   Het beeld is gemaakt van Cor Tenstaal. Het formaat is 2.00x 75x 75 cm. In een van de vlakken van het beeld is een vorm uitgesneden, die gestileerd de loop van de Dommel verbeeldt. In de uitgespaarde vorm is glas aangebracht, waarachter zich zand bevindt, opgegraven bij de oorsprong van de rivier. De tekst die in het beeld is aangebracht luidt: 'Alles heeft een oorsprong'.
3. Schouwpad – grondpatronen
   Drie beloopbare tegels van gehard glas, met daarin zand dat is opgegraven uit verschillende delen van de Dommel, vormen het begin van een denkbeeldig schouwpad langs de Dommel. De tegels (formaat 45x45x5cm) zijn uitgereikt aan de burgemeesters van Boxtel en ’s-Hertogenbosch en aan het hoofd van de Belgische Waterring De Dommel. In de dubbelwandige tegels zijn vormen aangebracht, die verwijzen naar het ontspringen, de grensovergang en het samenvloeien van de Dommel. De tegels zullen in de loop van 2014 geplaatst worden.

Ontsnappingsroute -- 's-Hertogenbosch

Ben je toe aan een onderbreking van uw drukke stadse leven? De Ontsnappingsroute van Martijn Engelbregt wijst u eenvoudig de weg.

Tot de verbeelding sprekende namen van dieren en planten duiken op in het straatbeeld van ’s-Hertogenbosch als eenwoordige gedichten. Ze staan op borden die, als je ze volgt, je de stad uit geleiden. Weg van het beton en het asfalt, langs het Bossche Broek en voorbij de A2 duikt u zo Het Groene Woud in.

PadenBanen -- De Maashorst

Wandelen in de Maashorst, het grootste natuurgebied van Noord-Brabant, wordt vanaf deze zomer nóg leuker. Want je kunt niet alleen genieten van een prachtig afwisselend landschap met bos, stuifduinen, heide en vennen, maar je wordt ook verrast door bijzondere wegwijzers, hekken en boomkransen, en een unieke speelplek. Ontwerpers Krijn Christiaansen en Cathelijne Montens (KCCM) laten met hun project PadenBanen de eeuwenoude verbindingen zien tussen mens, dier en natuur in de Maashorst.

Dreven en driften
In vroeger jaren vormden de dreven (rechte paden) en driften (kronkelige zandpaden) een herkenbaar lijnenpatroon in het natuurgebied. Herders dreven over deze paden hun schapen van de omliggende dorpen naar de heide. Om dit unieke stukje cultuurgeschiedenis weer zichtbaar te maken, ontwikkelde KCCM een reeks objecten onder de noemer PadenBanen. Wat dacht je van een kunstzinnige schaapscheerdersplek waar herders één keer per jaar naar toe kunnen komen om hun schapen te scheren, en die de rest van het jaar dienst doet als creatieve speelplaats voor kinderen?
Voor de wegwijzers werkten de ontwerpers samen met een aantal imkers uit het gebied. Bijen krijgen raten aangeboden met uitgespaarde letters. Vervolgens worden die afgegoten in aluminium en met een honing-gele kleur geanodiseerd. De wegwijzers markeren de dreven, die ooit kilometers lang waren en dorpen met elkaar verbonden, maar inmiddels doorsneden zijn door (snel-)wegen. Ook wijzen ze op bijzondere archeologische vindplaatsen die er in de Maashorst meerdere zijn, zoals Paalgraven en de bronsschat van Nistelrode.

Schaap-scheer-speel-kraal
In natuurgebied De Maashorst scheert de herder een aantal keer per jaar zijn kudde schapen. De rest van het jaar is de scheerplek niet in gebruik. Het kunstenaarsduo Krijn en Cathelijne ontwierpen daarom de schaap-scheer-speel-kraal: een scheerplek en speeltuin voor kinderen ineen. Met dit kunstwerk leggen Krijn en Cathelijne een verbinding tussen mens, dier en natuur. In 2017 werd de schaap-scheer-speel-kraal voor het eerst officieel in gebruik genomen tijdens het schaapscheerfeest op landgoed ’t Nabbegat in Zeeland.

Vanaf zondag 3 juni is in de app 'brabant vertelt' een wandelroute beschikbaar. Trek dus je wandelschoenen aan en dwaal in de voetsporen van de herders en imkers door dit prachtige natuurgebied!

Meer over Paden Banen

Panoramatafel -- Werkendam

Beeldend kunstenaar Jeroen Hoogstraten (1968) stelt binnen zijn werk De Panoramatafel de mens centraal: de mens in relatie met zijn omgeving, de mens die gebruik maakt van ruimtes en objecten en hoe hij daardoor in relatie met anderen komt te staan. Aanvankelijk richtte Jeroen Hoogstraten zich vooral op het maken van exposities en tijdelijke projecten. De laatste jaren logt de nadruk op het ontwerpen en uitvoeren van kunsttoepassingen, zowel binnen als buiten.

De Panoramatafel
De panoramatafel is een uitgekiend architecturaal ontwerp, dat uiterst functioneel in gebruik is. Deze tafel op poten -iets van de bandijk afgeplaatst en met 360 graden zicht op de Noordwaard- fungeert als uitkijkpunt en picknicktafel. De gebruikers kunnen kiezen of ze naar buiten gericht het landschap ervaren of juist naar binnen gericht aan de ronde tafel zitten. De tafel biedt ruimte aan ongeveer tien personen. In het midden van de tafel bevindt zich een luchtfoto, die laat zien hoe het binnen- en buitendijksgebied er voor de ontpoldering uitzag. In de kaart zijn de uitgevoerde en de toekomstige plannen verwerkt.

Opvallend kunstwerk
De heldere constructie, de effectieve indeling en het eerlijke gebruik van staal en hout maken van deze uitkijkpost annex rustplek een opvallend kunstwerk. Bewust is het kunstwerk zo geplaatst dat het bij hoog water lastig te benaderen is. Het wordt zo een vooruitgeschoven post in het nieuwe krekenstelsel, ideaal voor vogelaars.

brabant vertelt
Dit werk is opgenomen in de kunstroute 'Zicht op de Noordwaard' in de app brabant vertelt.

Peelrandbreuk -- Deurne

De zogenoemde ‘Peelrandbreuk’ loopt door de wijk de Heiakker in Deurne. Omdat er op deze geologische breuklijn geen huizen konden worden gebouwd ontstond er bij het aanleggen van de wijk een groenzone.

Het Praktijkbureau voor Beeldende Kunst schreef samen met de gemeente Deurne een opdracht uit voor een kunstproject langs de lijn. Roberto Ruggiu maakte dit deel van de breuklijn zichtbaar door rood- en witbloeiende wilde appelbomen in paren over een lengte van 850 meter te planten. Op vijf breekpunten van de lijn zijn ‘putten’ geplaatst van blauw kwartsiet, voorzien van gietijzeren putdeksels. In de deksels zijn de namen uitgespaard van de vijf geologische tijdperken, waarin de breuk is ontstaan. In het voorjaar als de bomen in bloei staan, kleurt de lijn aan de oostkant wit en aan de westkant rood.

Reizigers van Oisterwijk -- Oisterwijk

Geïnspireerd op het natuurgebied rondom Oisterwijk, ontwierpen Maarten Kolk en Guus Kusters ‘Reizigers van Oisterwijk’. Het werk verbeeld dertien met de handgeschilderde vogels op geglazuurde tegels. Zo zijn onder andere de raaf, de wielewaal en de kokmeeuw te zien op een wand in de nieuwe spoortunnel in Oisterwijk.

De spoortunnel verbindt het oude centrum van Oisterwijk met het terrein van de KVL-leerfabriek, dat door de gemeente samen met creatief ondernemers tot een hippe hotspot wordt ontwikkeld.

Vogels

Tijdens een bezoek aan Oisterwijk werd Studio Maarten Kolk & Guus Kusters geïnspireerd door de natuur in en rond de stad. Ze onderzochten welke vogels in de omgeving van Oisterwijk leven en kozen daaruit dertien verschillende vogels.

Vervolgens brachten Maarten en Guus de dertien vogels met verschillende technieken aan op grijs geglazuurde tegels, die na een tweede keer bakken in de oven lichtblauw kleurden. Elke vogel kreeg zo zijn eigen karakter. De wand in de spoortunnel is een bijzondere collage van verschillende texturen en stijlen.

Meer over de Reizigers van Oisterwijk

Rustplaats voor vogels -- Werkendam

De ‘rustplaats voor vogels’ van Frank Halmans aan de Hilweg is een zitbank met aan een lange staak een rustplaats voor vogels. De bank biedt voor de vogels, de fietsers en de wandelaars een fraai zicht over de Spieringpolder en de polder St. Jansplaat.

kunstroute
Het werk is ook opgenomen in de route 'Zicht op de Noordwaard' in de app brabant vertelt.

Shadows of Son Heath -- Son en Breugel

The Shadows of Son Heath is een permanent kunstwerk door Marcel Smink uit 2009, in opdracht van Stichting Kunst aan de A50.

Ter hoogte van Son en Breugel wijkt de snelweg A50 af van het spoor van oude wegen om het centrum van de plaats te sparen. In deze bocht verrees de nieuwe verzorgingsplaats ‘Sonse Heide’.
De inrichting van deze verzorgingsplaats, het eerst te realiseren project binnen Kunst aan de A50, heeft kunstenaar Marcel Smink samen met Rijkswaterstaat en BP Nederland B.V. ontworpen. Zij stelden zich als doel een ‘totaalkunstwerk’ te creëren, waar het tanken, parkeren, rusten, het verzorgen en het verkrijgen van informatie over de omgeving zijn geïntegreerd.

De benen strekken
In het ontwerp organiseren water en groeninrichting de verkeersruimte en werd de voetgangerszone met een kunstwerk verbijzonderd. De parkeergelegenheid voor vrachtwagens en personenauto’s wordt van elkaar gescheiden door een talud, een verhoogd wandelpad waarop men veilig de benen kan strekken. Op het talud wordt een slangvormige, ijzeren constructie met een lengte van 72 meter geplaatst. De met hop, blauwe regen, valse wingerd en kamperfoelie begroeide constructie vormt een loofgang, ook wel berceau genoemd. Deze voetgangerszone verandert door de seizoenen heen van uiterlijk.

Screaming eagles
Begin en eind van de berceau zijn bekroond met een suggestie van een arend. Deze uiteinden verwijzen naar de Amerikaanse 101e Airborn Division, de zogenoemde ‘screaming eagles’ die hier in september 1944 betrokken waren bij de luchtlandingen in het kader van de operatie Market Garden. De suggestie van het doek over de adelaar is op te vatten als parachute en verwijst tevens naar de tijd die voorbijgaat en op Sonse Heide zowel parachutisten als automobilisten tot schimmen maakt. De adelaar is daarnaast een onderwerp dat in de ornamentiek binnen de tuinarchitectuur wordt toegepast en sluit zo thematisch aan bij het groene karakter van dit kunstwerk.
Onder de loofgang staan een aantal banken en picknicktafels. Op de planken van het meubilair wordt door middel van iconen en tekst informatie gegeven over de A50 en de streek. Er is een zestal thema’s waarnaar verwezen wordt (Natuur / Market Garden / De Nieuw Arcadische Route (NAR) / A50 / Pelgrimsroutes / Streek), die elk in een eigen kleur wordt weergegeven. Het ontwerp hiervoor is in samenwerking met grafisch ontwerper Pier Taylor gemaakt.

Meer over kunst aan de A50

Turfhistorie in beweging - Route van de Zoom

Geschiedenisverhalen zijn levend en beweeglijk – en de kunst langs de Route van de Zoom door de Brabantse Wal wordt dat ook. Wie straks wandelt of fietst over dit splinternieuwe pad wordt verrast door kinetische kunst: kunst die kan bewegen.

De Zoom is een oude turfvaart: een waterweg, aangelegd om de gestoken turf naar de plaats van bestemming te vervoeren. Met een 25 kilometer lang pad voor wandelaars en fietsers wordt dit verdwenen stukje geschiedenis weer zichtbaar gemaakt. Vanuit het centrum van Roosendaal loopt de route over het Grenspark de Zoom – Kalmthoutse Heide, een prachtig natuurgebied dat gedeeltelijk in Nederland en gedeeltelijk in Vlaanderen ligt. Het eindpunt van het pad is bij de Binnenschelde in Bergen op Zoom.
Bijzonder aan deze route zijn de 'vestibules' die je onderweg tegenkomt. Zij dienen als poorten naar het aangrenzende landschap. Elke vestibule vertelt zijn eigen verhaal, over de locatie, de geschiedenis, én over natuur, landschap en geologie. De turfhistorie, die het landschap gevormd heeft, komt zo weer tot leven. Uniek aan deze verhalende 'poorten' zijn de kinetische sculpturen: bewegende kunstwerken. Telkens anders, en telkens passend bij de plek en het verhaal dat verteld wordt. Deze energieke iconen zullen het landschap verrijken en kleur geven.
Let op: het fietspad met de vestibules en sculpturen is nog in aanbouw: in 2018 zal het helemaal klaar zijn.

Landschap van Allure
De Brabantse Wal is één van de drie 'Landschappen van Allure'. Door te investeren in landschaps- en natuurprojecten maakt de provincie Noord-Brabant deze prachtige gebieden nóg mooier. Kijk op www.brabant.nl voor meer info.

Uitkijktoren rond door recht -- Sint-Oedenrode

Het Observatorium is een permanent kunstwerk door Lucas Lenglet uit 2011. Op initiatief van bkkc en in samenwerking met SKOR en de Kunststichting St. Oedenrode werd Lucas Lenglet uitgenodigd een ontwerp te maken voor een observatorium (uitkijktoren) aan De Dommel in St. Oedenrode. Opdracht aan Lenglet was een uitkijktoren te ontwikkelen die aan het nieuwe wandelpad langs De Dommel ligt en van waaruit het oude cultuurlandschap bekeken kan worden.

observatorium
Na jarenlange voorbereiding is het Observatorium van Lucas Lenglet in 2011 onthuld. Het is onderdeel van het Ommetje 4, een avontuurlijke kunst- en wandelroute langs De Dommel die werd ontwikkeld door de Kunststichting St. Oedenrode. De kunstwerken langs De Dommel en de wandelroute brengen een aantal projecten in het gebied samen, zo zijn er overlappingen met Landkunst in Het Groene Woud, brabant vertelt en de NAR (Kunst aan de A50).

bkkc & schetsontwerpen
Op initiatief van het bkkc werden kunstenaars uitgenodigd om een Observatorium te ontwerpen langs De Dommel van waaruit het oude cultuurlandschap bekeken kan worden. bkkc heeft de schetsontwerpfase gefinancierd met stimuleringsbudget voor Landkunst in Het Groene Woud.

rioolwaterzuivering
Het ontwerp van Lenglet voor een bijna vijftien meter hoge toren werd uitgevoerd in opdracht van Waterschap De Dommel en de Kunststichting St. Oedenrode. Het kunstwerk werd geplaatst op het terrein van de rioolwaterzuivering. De nieuwbouw/renovatie van de rioolwaterzuivering werd in 2010 afgerond. Het is een modern gebouwencomplex geworden in een mooi vormgegeven terrein. Het terrein ten westen van de rioolwaterzuivering is ingericht als overloopgebied voor De Dommel en vrij toegankelijk voor iedereen. Hier is in september 2011 de uitkijktoren van Lucas Lenglet geplaatst. Langs het terrein loopt een nieuw ontwikkeld wandelpad waarmee ook het kunstwerk van Frank Havermans aan De Dommel bezocht kan worden.

Uitkijk op het landschap -- Werkendam

Urs Pfannenmüller (1943) is schilder, tekenaar en beeldhouwer. Zijn werk Uitkijk op het Landschap gaat over een persoonlijke weerslag en visie op de wereld om hem heen. Aanvankelijk maakte hij uitsluitend twee dimensionaal werk; sinds 1990 maakt hij ook tijdelijke en permanente projecten in de openbare ruimte.

Uitkijk op het landschap
In de Biesbosch realiseerde hij Uitkijk op het landschap, een kunstwerk dat de vorm heeft van een liggende trechter of kijker. Het ligt aan de oever van de kreek, op de nu voor een deel ondergelopen polder Hardenhoek. Het meer dan tien meter lange bouwsel bestaat uit ribben van betonijzer en verzinkte, stalen wapeningsnetten. Door de vorm en ligging van het werk ontstaat een markant punt in het landschap. Het werk nodigt de wandelaar uit er naar toe te lopen, het te bekijken en erin te lopen.

Blik op de natuur
Aan de smalle kant van de kijker is een verhard pad aangebracht met een laag bankje. Vanaf deze zitplaats biedt het kunstwerk de wandelaar een andere, gekaderde blik op de natuur. De afstand tussen de ijzeren bogen zorgt voor een open, heldere opbouw en structuur van het beeld, waardoor het een vanzelfsprekend element wordt in de natuur. De constructie voegt iets meer toe aan het landschap en het contrasteert ermee.

Begroeide looppaden
Het beeld, bewust gepresenteerd als een kunstmatige ingreep, verwijst naar begroeide looppaden in parken en creëert op deze manier een opvallend aandachtspunt voor de door de mensenhand gemaakte natuur. Het is een romantische benadering van landschapsbeleving, gerealiseerd met technische materialen en middelen. Het werk is geplaatst op enige afstand van publieksgerichte functies, op een plek waar het tot zijn recht komt.

brabant vertelt
Dit werk is opgenomen in de kunstroute 'Zicht op de Noordwaard' in de app brabant vertelt.

Veghels Buiten -- Veghel

De Landkunsttentoonstelling Veghels Buiten werd in 2010 geopend als tijdelijke tentoonstelling. Alle kunstenaars lieten zich inspireren door het landschap en de komende veranderingen die het gebied te wachten staat. De meeste kunstwerken staan er nog steeds en sommige zullen ook blijven. Er loopt een fiets- en wandelroute van ongeveer 6 km door het gebied, die je langs alle kunstwerken leidt. De route is ook te downloaden via de gratis wandel- en fietsroute app brabant vertelt.

Vogels spotten bij ziekenhuis Bernhoven -- Uden

Sinds juni 2015 staat er een bijzondere vogelkast op het buitenterrein van ziekenhuis Bernhoven. En dat is niet zonder reden: het ziekenhuis in Uden ligt namelijk midden in natuurgebied De Maashorst. Het vogelhuis is in het bijzonder geschikt gemaakt voor vogels die in De Maashorst leven.

De vogelkast staat aan de westkant van het ziekenhuis. Op de polikliniek kindergeneeskunde is aan de binnenkant van het raam een verrekijker gemonteerd. Wie de verrekijker op de vogelkast richt, kan vogels die zich in de kast gaan nestelen spotten.

Het vogelhuis is het derde kunstwerk in het project De regenboog van Bernhoven. Eerder realiseerden het kunstenaarsduo BROOS en Ben Raaijman ontwerpen voor dit project.

Het kunstwerk van Studio 1:1 kwam tot stand dankzij financiële steun van de provincie Noord-Brabant en deskundige ondersteuning door het bkkc.

Waterlabyrinth -- Tilburg

Waterlabyrinth is een permanent kunstwerk door Irene Fortuyn in samenwerking met Arjan Karsten.

Op initiatief van bkkc en de Gemeente Tilburg, en in opdracht van Waterschap De Dommel werd Irene Fortuyn uitgenodigd om een ontwerp te maken voor het nieuwe helofytenfilter (een natuurlijk waterzuiveringssysteem) van het rioolwaterzuiveringssysteem van Tilburg. Na jarenlange voorbereiding zijn het helofytensysteem en het Waterpaviljoen op 10 mei 2012 geopend. Het ontwerp van Irene Fortuyn en Arjan Karssen wordt onderdeel van Kunstroutes Brabant, is de toegang tot Het Groene Woud én is onderdeel van een reeks permanente Landkunstwerken in Het Groene Woud.

Industrieel monument
De rioolwaterzuiveringsinstallatie van Moerenburg is een industrieel monument uit de jaren twintig. Op dit terrein is een nieuw buffersysteem aangelegd om piekafvoer uit de stad tijdelijk op te kunnen vangen en waar mogelijk de waterkwaliteit te verbeteren. De natuurlijke buffer is deels aangelegd als open water en deels als helofytensysteem en werd ingepast in het oude beekdallandschap van Moerenburg. Het landschappelijk ontwerp en het Waterpaviljoen vormen tevens de westelijke toegang tot Nationaal Landschap Het Groene Woud.

Verstilde plek
Het Waterpaviljoen ligt op een eiland in het riet en is via een pad te bereiken. Het paviljoen bestaat uit een sedumplateau met waterdruppelstenen en betonnen wanden. In de wanden zijn teksten gegoten die verwijzen naar de geschiedenis van de waterzuivering in Tilburg en naar de oorsprong van het water dat daar in het filter gebufferd en gereinigd wordt. Met het paviljoen is een verstilde plek gecreëerd in landschapspark Moerenburg, een plek die aandacht vraagt en inzicht geeft in dat zo vanzelfsprekende schone water.

bkkc & moerenburg
Op initiatief van het bkkc zijn kunstenaars uitgenodigd om na te denken over een creatieve inrichting van het helofytensysteem in landschapspark Moerenburg. Bkkc heeft de schetsontwerpfase gefinancierd met stimuleringsbudget voor Landkunst in Het Groene Woud.

Watermerk -- Vlijmen

Watermerk Van Sannah Belzer is een landmark voor de Klimaatbuffer Vlijmen – Den Bosch als verbeelding van de veranderingen in dit gebied. Het kunstwerk – een dynamisch ogende grens van schanskorven van Maasgesteenten – vertelt over de toekomstige identiteit van het gebied, over het binnen- en buitendijkse, en over de functie van de Biessertpolder als hoogwaterberging.

samenwerking
Staatsbosbeheer, Waterschap AA en Maas, gemeente Heusden, bkkc

Woeste Stilte -- Vught

Lang geleden was het Bossche Broek een woeste plek waar gevochten en gestreden werd. Woeste Stilte van Camela Bogman gaat uit van deze genius loci, de ziel van de plek. Het werk maakt deel uit van een ingreep die verbonden is aan het inrichtingsplan ecologische verbindingszone, dat de gemeente hier uitvoert. Vanaf het uitkijkpunt beleeft u de schoonheid van het natuurgebied en de stad.

Bogman liet zich inspireren door de geschiedenis van de plek. Het Bossche Broek was lang een moerasgebied en er werd oorlog gevoerd. Dat het nu een natuurgebied is, ziet Bogman als een wonder. En een wonder verdient een ‘kapel’, geïnspireerd op een zogenaamd 'kèske'. ‘Woeste Stilte’ is in cortenstaal uitgevoerd en ongeveer zes meter hoog. Het kunstwerk wordt toegankelijk gemaakt door een houten vlonder die toegang geeft aan een uitkijkpunt. Bezoekers kunnen vanaf ongeveer drie meter hoogte het gebied bewonderen.

Het object is geplaatst aan de rand van het natuurgebied en doet dienst als 'poort'. Het staat tussen bomen en vormt zo een vanzelfsprekend element in de natuur en de Brabantse traditie. Woeste Stilte verwijst naar de mooie dingen die kunnen ontstaan vanuit een reeks verschrikkelijke gebeurtenissen.  [fragmenten tekst van Léon van Dijk]